این دردزنانه را جدی بگیرید

شفا آنلاین:شاید باور عمومی به دردهای شدید و طولانی مدت در دوران قاعدگی، توصیه می کند که مدارا کنید اما علم پزشکی می گوید اگر دردهای شما بعد از 48 ساعت یا سه روز و با مسکن های معمولی بهبود پیدا نکرد به این موضوع بی تفاوت نباشید. با معصومه بختیاری، متخصص زنان و زایمان پرنالوژیست در این زمینه گفتگو کرده ایم.

دردهای طبیعی و دردهای خطرناک

به گزارش شفا آنلاین:دردهای قاعدگی در حد متعادل طبیعی است که به دلیل ترشح موادی به اسم پروستاگلندین در این دوران رخ می دهد چون رحم نیاز به انقباض هایی دارد که خون قاعدگی خارج شود، پروستاگلندین ترشح و منجر به انقباض های رحمی می شود که درد را به دنبال دارد. این درد ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. گاهی اوقات می بینید در بعضی افراد خیلی خفیف است و در حدی که با استراحت بهتر می شوند و نیازی به مصرف دارو نیست.
 
بعضی از خانم ها هم تا 48 ساعت یا سه روز اول به تناوب نیاز به مصرف مسکن در حد محدود دارند. اینها را دردهای طبیعی در نظر می گیریم اما دردی که شدت آن زیاد باشد، مسکن های معمولی مثل «مفنامیک اسید»، «ژلوفن» و ... جوابگوی آن نباشد و بیش از سه روز طول بکشد، مثلا در تمام دوران قاعدگی، ممکن است ناشی از اختلال هایی به نام «آندومتریوز» باشد که برای تشخیص آن باید «لاپاروسکوپی» انجام داد. اگر اندومتریوز وجود داشته باشد نه تنها با لاپاروسکوپی تشخیص داده می شود بلکه حین این کار، می توان اندومتریوز را تا حدودی درمان هم کنند.
 
 آندومتریوز؛ دردی که باید جدی بگیرید

دلایل تشدید درد

هنوز در رابطه با اندومتریوز مسائل ناشناخته زیادی وجود دارد. نظریه ای که در حال حاضر مطرح شده همانی است که در قسمت قبل توضیح دادم اما ممکن است اختلال هایی به صورت مادرزادی یا ژنتیکی وجود داشته باشد که در برخی خانم ها این حالت دیده می شود. بنابراین دلایل اصلی می تواند در اثر ژنتیک یا برگشت خون قاعدگی باشد اما این موضوع که چطور این سلول ها به خارج از حفره رحم راه پیدا می کنند، هنوز یک موضوع ناشناخته است.

اندومتریوز چیست؟

رحم دارای یک پوشش داخلی است که بعد از آن عضلات و در لایه سوم، پوشش خارجی رحم قرار دارد که اندومتر نامیده می شود. هر ماه حین قاعدگی ریزش می کند و بعد از اینکه قاعدگی تمام می شود، سلول ها رشد می کنند و بار دیگر پوشش داخلی را می سازند اما عضلات یا پوشش بیرونی رحم هیچ تغییری نمی کنند. تنها اندومتر است که این خاصیت را دارد که در سیکل قاعدگی ریزش کند و دوباره ساخته می شود. اگر سلول های پوشش داخلی، به نوعی به خارج از رحم راه پیدا کنند، ممکن است از طریق برگشت خون قاعدگی از طریق لوله های رحمی به داخل لگن یا در اثر جراحی حین سزارین سلول ها به بیرون از رحم منتقل شوند. در این موارد سلول ها در محیطی خارج از حفره داخلی رحم کاشته می شوند که به آن اندومتریوز می گویند. وقتی این سلول ها در اطراف رحم، لوله ها، تخمدان ها، مثانه یا انتهای روده بزرگ کاشته شوند، منجر به دردهای زیاد دوران قاعدگی می شوند.

راه های تشخیص

اندومتریوز را به هیچ وجه با سونوگرافی یا عکس های متفاوتی که از طریق رادیولوژی انجام می شود، نمی توان تشخیص داد. تنها راه تشخیص آن لاپاراروسکوپی و دیدن مستقیم نقاط اندومتریوز در داخل لگن یا اطراف تخمدان هاست. گاهی اوقات برخی زنان دچار نازایی هستند، اندومتریوز چسبندگی هایی را در اطراف لوله ها و تخمدان های شان ایجاد کرده است که منجر به نازایی شده و این افراد با تشخیص نازایی، لاپارسکوپی می شوند و آن وقت است که اندومتریوز در آنها تشخیص داده می شود.

باز هم تاکید می کنم به غیر از لاپارسکوپی روش تشخیص قطعی دیگری وجود ندارد. دردهای شدید غیرمعمول یا افرادی که نازایی دارند، پزشک را مشکوک به وجود این بیماری می کند. حین لاپاراسکوپی نیز می توان با دستگاه «کوتر» نقاطی که در اثر سلولا های اندومتر چسبندگی پیدا کرده اند سوزاند و تا حدودی اندومتریوز را درمان کرد. این دستگاه بافت ها را می سوزاند و در جراحی های مختلف برای بند آوردن خونریزی ها هم استفاده می شود. دستگاه کوتر مثل مداد یا سوزنی است که با حرارت روی سلول ها قرار می گیرد و آنها را می سوزاند. بعد از این کار، به بیمار داروهای هورمونی می دهند تا سلول ها دوباره رشد نکنند و درمان بیمار کامل شود.

دردسر کیست های شکلاتی

اینها خود به خود از بین نمی روند. کیست هایی که در آنها مایع شفاف دیده می شود، خود به خود یا با مصرف داروهای جلوگیری از بارداری در صورتی که اندازه آنها خیلی بزرگ نباشد یعنی زیر 5 سانتی متر باشد، از بین می روند اما اندومتریوما حتی اگر اندازه کوچکی هم داشته باشد، خود به خود از بین نمی رود و تا وقتی که درد یا مشکل نازایی برای مریض ایجاد نکرده باشند یا اندازه بزرگی نداشته باشند، اقدامی برای جراحی صورت نمی گیرد اما اگر ببینیم خانمی دردهای زیادی دارد، کیست بزرگی دارد یا دچار ناباروری شده، کیست را با لاپارسکوپی یا جراحی باز از داخل تخمدان خارج می کنیم.

کیست های شکلاتی

کیست های شکلاتی در واقع همان اندومتریوز منتهی در داخل تخمدان هستند؛ یعنی داخل تخمدان، کیست هایی قرار دارد که داخل کیست ها خون مانده ای به رنگ قهوه ای وجود دارد و به آنها «اندومتریوما» گفته می شود. در واقع آنها همان اندومتریوزی هستند که به صورت یک محیط پوشیده شده همچون کیست در داخل تخمدان به وجود می آیند و چون اندومترها مثل دوران قاعدگی خونریزی ایجاد می کنند، خون ها در داخل کیست جمع می شود و وقتی در داخل کیست می ماند به رنگ قهوه ای در می آید، در نتیجه به آن کیست شکلاتی می گویند اما نام علمی آن اندومتریوما است.

درد مجردها و متاهل ها

مجرد یا متاهل بودن تفاوت زیادی ندارد اما با افزایش سن و ترشح مداوم سیکل به سیکل استروژن، اندومتریوز پیشرفت می کند و تعداد سطح یا مقدار آن در سنین بالاتر علائم خود را نشان می دهد. در بیشتر مواقع بعد از 20 سالگی این علائم را می بینیم و قبل از این سن، کمتر شاهد نشانه های اندومتریوز هستیم.

فراگیری بیماری

این بیماری شناخته شده است و در طب زنان یا مامایی یک بیماری شناخته شده در میان زنان به شمار می رود اما میزان شیوع آن در جوامع مختلف و سنین مختلف، متفاوت است. به هر حال اندومتریوز یکی از مهم ترین علل دردهای دوران قاعدگی است و درصد بالایی از ناباروری های ناشی از فاکتور زنانه به دلیل اندومتریوز هستند.
 
 آندومتریوز؛ دردی که باید جدی بگیرید

توصیه های پیشگیرانه

پیشنهاد من این است که زنان متاهل در هنگام قاعدگی مراقبت بیشتری از نظر بهداشتی انجام دهند. مقاربت در دوران قاعدگی نداشته باشند چون خود این موضوع می تواند عاملی باشد که خون قاعدگی از لوله ها وارد لگن شود اما بیشتر از این نمی توان توصیه دیگری کرد چون موضوعی است که خود به خود در بدن به وجود می آید و زنان نمی توانند پیشگیری زیادی در این باره انجام دهند. در حدی که زنان رعایت بهداشت را انجام دهند، چکاپ های مربوط به «پاپ اسمیر» و مراقبت های زنان را انجام دهند، کفایت می کند و بیش از این کار دیگری از خود فرد بر نمی آید.

لزوم معرفی «اندومتریوز» به زنان

حدود 176 میلیون زن در سراسر جهان و یک نفر از هر 10 زن در آمریکا از اندومتریوز رنج می برند. بیماری که به گزارش بنیاد «اندومتریوز آمریکا» بافت مشابه با پوشش رحم، خارج از رحم رشد می کند؛ در نقاطی مثل حفره های لگن اما گاهی اوقات روی مثانه، روده، آپاندیس و سایر قسمت های بدن نیز این بافت ها به وجود می آید. این موضوع می تواند باعث دردهای شدید در دوران قاعدگی، اختلالات روده ای و ادراری، حالت تهوع و استفراغ، خستگی مزمن، درد مفاصل، درد در هنگام رابطه جنسی و ناباروری را شود.

بر اساس آمار این بنیاد، بعضی از زنان تا قبل از تصمیم به بارداری متوجه نمی شوند که اندومتریوز دارند. تقریبا 40-30 درصد زنان مبتلا به اندومتریوز با ناباروری مشکل دارند. با این حال، مطالعات نشان داده است که پس از عمل جراحی برای درمان اندومتریوز، باروری ممکن است بهبود یابد. همچنین به گفته «هافینگتن پست» اندومتریوز در سراسر جهان به طور جدی شناسایی نشده، به عنوان مثال در استرالیا نخستین باری که یک زن دردهای دوران قاعدگی را تجربه می کند، به طور متوسط هفت سال طول می کشد تا اندومتریوز تشخیص داده شود.

الیزابت فرل، یک متخصص زنان نیز با بیان این که در بسیاری از موارد وقتی یک زن برای دردهای عادت ماهانه به دکتر مراجعه می کند، به او گفته می شود که این دردها طبیعی است و باید با آنها کنار آمد. بنابراین اولین گام برای تشخیص اندومتریوز این است که دردها را طبیعی ندانیم، به خصوص وقتی که دردها با روش های سنتی یا مسکن ها بهتر نمی شوند.

او توصیه کرده است که اگر زنی به خاطر درد نتواند زندگی روزانه خود را مدیریت کند، کیفیت زندگی اش کم شود، نتواند مطالعات خود را انجام دهد و حتی اگر به کار بپردازد اما بهره وری او پایین باشد، به حد کافی دلیل دارد که بگوید: «باید کاری انجام شود. من می خواهم به کسی که متخصص اندومتریوز است، مراجعه کنم.» یکی دیگر از دلایلی که تشخیص این بیماری را در زنان طولانی می کند این است که اندومتریوز در زنان مختلف، متفاوت است.ماهنامه همشهری تندرستی