برای کودکان شاهنامه بخوانید

شفا آنلاین: این روزها زیاد در مورد ثبت نام در کلاس های شاهنامه خوانی، نقالی و تفسیر حافظ، مولانا، سعدی و ... می شنویم. البته این طور به نظر می رسد که به دلیل سنگین بودن محتوای ادبی اشعار، کلاس ها مختص بزرگسالان است، در حالی که کارگاه هایی برگزار می شود که کودکان و نوجوانان نیز در هر گروه سنی می توانند در آن شرکت کنند. البته کارگاه هایی که برای کودکان تشکیل می شود، اغلب کارگاه های شاهنامه خوانی و نقالی است.

به گزارش شفا آنلاین: مسعود براره، یکی از عاشقان فردوسی است که توجه ویژه ای روی آموزش شاهنامه خوانی و نقالی به کودکان دارد. با او درباره اهدافش راجع به شاهنامه خوانی و تاثیر آن روی کودکان گفتگو کرده ایم.

در شاهنامه خوانی کودکان و نوجوانان چه هدفی دنبال می شود؟

- شاهنامه خوانی ابزار تربیتی دارد. بافت داستانی شاهنامه فردوسی به گونه ای است که همه افراد، از کودکان تا بزرگسالان را به خود جذب می کند. جذابیت نهفته در شاهنامه قدرت یادگیری کودک را افزایش می دهد. کودکان در خواندن آن با هم همراه می شوند و نکات آموزشی، اخلاقی، عرفانی و ... که در آن وجود دارد را یاد می گیرند.
 
برای کودکان شاهنامه بخوانید

چگونه شاهنامه به کودکان آموزش داده می شود؟

- هر داستان به صورت دوره ای برگزار می شود. مثلا دوره پادشاهی جمشید، کیکاووس و ... گذراندن هر دوره مانند این است که کلیت سرگذشت انسانی تعریف شده و کودک یا نوجوان با داستان همراه می شود. اگر دقت کنیم متوجه می شویم هنگام خواندن شاهنامه بعضی از مفاهیم را به صورت مستقیم دریافت می کنیم و بعضی از مفاهیم به صورت رمز است و رمز باید باز شود. آنچه شاهنامه را بسیار زیبا و دلنشین کرده، همان رمزگشایی آن است. فردوسی نیز در ابیات خود به رمزگردانی شاهنامه اشاره کرده است.

تو این را دروغ و افسانه مدان
به یکسان روش در زمانه مدان
از او هر چه اندر خورد با خرد
دگر بر ره رمز و معنی برد

درباره تاثیر شاهنامه روی افکار و رفتار کودکان و نوجوانان برای مان بگویید.

- فضای شاهنامه فضای بزرگی، عزت، اخلاق و جوانمردی است. اگر شاهنامه وارد ذهن کودک یا بزرگسال شود، خود به خود می تواند به عنوان بازدارنده از خطا عمل کند. تکرار چنین داستانی از دوران کودکی می تواند مقام و منزلت انسانی و وارستگی را در انسان شکل دهد. ذهن کودک در حال رشد و شکل گیری است و اگر از همان ابتدا سعی کنیم قوانین و قواعد هنجار مانند پیمان بستن، دلاوری، راستی و درستی، خردورزی، مهر، خدمت و ... در ذهن کنجکاو و کاوشگر کودک و نوجوان نقش ببندد، مسائل روانی و تربیتی کودک به سمت و سوی مثبتی سوق پیدا خواهد کرد. بهترین زمان برای یادگیری شاهنامه خوانی زمانی است که جنین داخل رحم مادر است. جنین صدای مادر را می شنود.
 
بعد از تولد کودک اگر شاهنامه خوانی در خانه مرسوم باشد، کودک نیز به همان سمت گرایش پیدا خواهد کرد. کارگاه های مختلفی برای مادران و کودکان شان وجود دارد که یکی از آنها شاهنامه خوانی است و مادر و کودک می توانند در آن حضور یابند.

نکته مهم دیگر خواندن شاهنامه است. خواندن جملات فاخر، زیبا، آهنگین و دشوار شاهنامه می تواند قدرت کلامی، خواندن متون و ادبیات کودک را تقویت کند. شاهنامه خوانی توأم با نمایش جاذبه بیشتری برای کودکان و نوجوانان دارد و این معلم است که داستان ها را در حد فهم کودکان و به صورت جذاب تعریف کند. این کار حتی قدرت یادگیری و درک و فهم کودکان را افزایش می دهد اما معنای عمیق دیگری هم از شاهنامه خوانی کودکان دریافت می شود و آن تاثیر درازمدت شاهنامه در آینده کودک است که بیشتر مورد توجه ماست. متاسفانه از ناهنجاری های دنیای مدرن امروز، گریزی نیست و همه خواه ناخواه تحت تاثیر آن قرار خواهند گرفت. این خطری است که کودکان ما را در آینده تهدید می کند و باید فکری برای آن کرد.

چگونه می توان با شاهنامه خوانی با ناهنجاری های جامعه مقابله کرد؟

- برای جلوگیری یا کاهش اثر ناهنجاری های جامعه راهی جز بازگشت به آموزش ها و پندهای پیشینیان نیست. شاهنامه به دفعات روی اعمال و رفتار هنجار تاکید می کند و شخصیت های داستان را که خردمندانه عمل می کنند و کارهای نیک انجام می دهند، معرفی می کند. یکی از مهم ترین نکاتی که فردوسی در شاهنامه به آن اشاره می کند، قانون کنش و واکنش است. به این معنا که هر کاری انجام می دهیم، نتیجه آن را در زندگی به شکلی، مشاهده می کنیم. این نکته بارها در طول شاهنامه و با اشعار متفاوت تکرار می شود.

نگر تا چه کاری همان بدروی
سخن هر چه گویی همان بشنوی

این شعر آموزش خوبی برای کودک است که بداند خطاها و نیکی های او بی جواب نخواهد ماند.
 
برای کودکان شاهنامه بخوانید

آیا در این کارگاه ها کودکان از نظر سنی تفکیک می شوند و آموزش ها در هر سنی متفاوت است؟

- در کارگاه ها کودکان و نوجوانان از نظر سنی تفکیک نمی شوند. درست است که شاهنامه خوانی دشوار است و شاید این طور به نظر برسد که کودکان در سنین مختلف، فهم متفاوتی از موضوع خواهند داشت ولی شاهنامه وزن شعری خاصی دارد که خواندن را بعد از مدتی آسان می کند و دشواری های آن از بین می رود. کلمات نیز طوری هستند که به تدریج در ذهن جا می افتند و خواننده شاهنامه با آن آشنا می شود. هدف ما از آموزش این نیست که اتفاقات ادبی و لفظ و ... را مد نظر قرار دهیم.
 
بیشترین تاکید در کارگاه های شاهنامه خوانی، آموزش نکات رفتاری است. البته تجربه آموزش دهنده نیز مهم است. بعضی از نکات داستان لازم نیست به کودکان آموزش داده شود. شعر برای کودکان معنی می شود. ادبیات عرفانی که بعد از شاهنامه شکل گرفت تا حدود زیادی دنباله روی شاهنامه بود. شاهنامه آبشخور عارفانه است و ابعاد مختلفی دارد.

نظر شما در مورد آموزش شاهنامه خوانی در مدارس چیست؟

- آموزش شاهنامه خوانی در بعضی از مدارس وجود دارد اما این آموزش باید همگانی شود. هدف کلی از شاهنامه خوانی در دوران کودکی و همگانی کردن آن، افزایش سطح سلامت روان جامعه است. تجربه ثابت کرده با نصیحت کردن کودکان یا تحت فشار گذاشتن آنها و اعمال قوانین و باید و نباید، نمی توان کاری از پیش برد. آموزش باید عمقی و درست باشد. امروزه تمرکز روی بالا بردن اطلاعات کودکان و نوجوانان است و در واقع فرزندان ما مانند هارد کامپیوتر هستند که بسیاری از ذخایر آن مفید نیستند.
 
داستان شنیدن و نقل کردن آن با اجرای نمایش توسط کودکان بسیار جذاب است. شاهنامه مملو از داستان هاست و داستان چیزی است که خرد جمعی در آن اتفاق نظر دارد و حاصل تجربه مردم است. سال ها نیاکان ما با داستان زندگی کرده اند و تاثیر آن همیشه عمیق بوده است.سلامت