کارت ژنتیک برای هر نوزاد

شفا آنلاین:پزشکی شخصی هنوز برای بسیاری از پزشکان و متخصصان نامی غریب است، اما می‌توان به خوبی در نظر گرفت، با همت دولت و سازمان‌های بیمه‌ای و شرکت‌های داروسازی چطور آینده این حوزه تضمین می‌شود. در همین زمینه با مسعود هوشمند، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید حد و مرز علم پزشکی <medical science>شخصی تا کجا است و می تواند وارد چه حوزه‌های علم پزشکی شود؟
علم پزشکی شخصی یعنی هر فرد داروی خاص خودش را داشته باشد. ما برای خرید لباس سایزی را مناسب خود انتخاب می‌کنیم و اگر بخشی از آن مشکل داشت، با خیاطی یا تا زدن برطرفش می‌کنیم. این مسئله با اینکه لباسی کاملا متناسب با بدن ما دوخته شود، بسیار متفاوت است. استفاده از دارو نیز به همین شکل است. جای اینکه فرد داروهایی را که در داروخانه برای همه تولید شده، با دوز مشخص مصرف کند، دارویی را می‌خورد که مخصوص او ساخته شده باشد.


بیماری‌های ژنتیکی زیادی مانند بیماری‌های متابولیک، انواع سرطان، تالاسمی، آسم و آلرژی، دیابت و اختلالات قلبی عروقی داریم که می‌تواند به فرزندان منتقل شود و در جامعه شیوع زیادی پیدا کند. پزشکی شخصی اینجا بروز شود و وارد می‌شود. برای مثال پیش‌بینی می‌کند کودکی که به دنیا آمده مستعد آسم است، بنابراین نباید در محیط‌های حساس قرار بگیرد تا به چنین بیماری مبتلا نشود. یا یک بیماری دیابتی امکان دارد از چشم آسیب ببیند و دیگری از کلیه. ما زودتر تشخیص می‌دهیم که کدام اندام آسیب‌پذیرتر است و برای جلوگیری از بروز آن مسئله اقدام می‌کنیم. یا به عنوان مثال تشخیص می‌دهیم تا چند درصد از اعضای یک خانواده مستعد ابتلا به بیماری سرطان سینه هستند و باید حتماً تحت نظر پزشک باشند تا در صورت نیاز به آنها رسیدگی شود. بنابراین در پاسخ به این پرسش باید گفت، پزشکی شخصی در همه حوزه‌های پزشکی ورود پیدا می‌کند و مرزی نمی‌شناسد.


این پیشگیری از بیماری تا چه اندازه می‌تواند پیش برود؟ به سال‌های ابتدایی زندگی محدود می‌شود یا سال‌های پایانی را نیز در برمی‌گیرد؟


این مسئله‌ای است که ذهن بسیاری را در زمینه پزشکی شخصی مشغول کرده است، باید گفت ما برای کسی زندگی جاودانه نمی‌خواهیم و دنبال عمر ابدی نیز نیستیم. فقط امیدواریم فرد در زندگی معمولی خود، سالم باشد و اگر قرار است در کودکی یا جوانی به بیماری خاصی مبتلا شود از آن پیش‌گیری کنیم تا بتواند عمر مفیدتری برای خودش و جامعه داشته باشد. قطعاً اگر فردی مستعد سرطان باشد، پیشگیری ما هیچ‌گاه صدردصد موفقیت‌آمیز نخواهد بود و بدن به محض اینکه در شرایط نامناسب قرار بگیرد، دیر یا زود به بیماری دچار خواهد شد.

ما تلاش می‌کنیم بروز بیماری را تا جایی که می‌توانیم به تعویق بیندازیم و در صورت امکان، بروز آن را به صفر برسانیم.


چه تجهیزات و زیرساخت‌هایی برای پزشکی شخصی در کشور در نظر گرفته شده است؟
در حال حاضر استقبال از این حوزه بسیار خوب بوده است و مقالات بسیار زیادی در زمینه پزشکی شخصی در ایران تولید شده. هرچند اگر چند میلیون نفر هم در این حوزه کار کنند، باز جای کار دارد و به صورت کلی ما به نیروی انسانی احتیاج داریم تا بتوانیم این حوزه را گسترش دهیم. به لحاظ تجهیزات هم عجله‌ای برای تامین یا ورود تجهیزات تخصصی سنگین نداریم.

 با روش‌های بسیار ساده‌تر هم می‌شود این حوزه را راه‌اندازی کرد و به بودجه کلان در جهت تامین تجهیزات فعلاً احتیاجی نیست. در ابتدا باید آموزش نیروی انسانی این حوزه تکمیل پیدا کند. هدف ما کاهش هزینه‌ها است نه افزایش آن. اگر در ابتدای راه به بیماری بگوییم وارد حوزه پزشکی شخصی شود و به جای اینکه تست پنجاه‌هزار تومانی معمولی خودش را بگیرد، تست پانصدهزار تومانی پزشکی شخصی را استفاده کند، قطعاً وارد این حوزه نمی‌شود و متروک و مسکوت باقی می‌ماند.
تا چند سال آینده می‌توان پیش‌بینی کرد این حوزه به صورت ملی انجام می‌شود؟

هدف ما این است که بتوانیم ساختاری به وجود بیاوریم که هرکسی در بدو تولد یک کارت ژنتیک داشته باشد که شامل تمام اطلاعات ژنتیکی وی است و نشان می‌دهد در چه زمینه‌هایی می‌تواند ضعیف یا قوی باشد. در حال حاضر اولویت ما، تمرکز روی خانواده‌هایی است که بیماری‌های خانوادگی دارند و بعد از آن روی تمام مردم تمرکز داریم تا بیماری‌های آنها را پیش از رشد و یا حتی تولد پیش‌بینی کنیم. این مسئله می‌تواند تا حداقل پنج سال بعد به صورت ملی گسترش پیدا کند اما برای آن به پوشش بیمه‌ای بسیار مناسب احتیاج داریم.