دشوارترین پیوند، کدام پیوند است؟

پیوند ریه از جنبه‌های مختلفی با پیوندهای اعضای دیگر بدن متفاوت است و دشواری‌ها و پیچیدگی‌ها خاص خودش را دارد. نخست اینکه ریه به صورت مستمر آلوده است و با تنفس بیشتر فرد را بیشتر آلوده و بیمار می‌کند.

 ترشحات، ویروس‌ها و میکروب‌های موجود در ریه به سرعت در بدن پخش می‌شود و علاوه بر خود ریه باقی اعضای بدن را هم درگیر و بیمار می‌کند. از سوی دیگر، در ریه، به این خاطر که به صورت مستقیم با محیط بیرون ارتباط وجود دارد، آنتی‌بادی‌های بیشتری وجود دارد که اینها در ریه درگیری بیشتری را به وجود می‌آورند و شرایط برای خود بیمار سخت می‌شود.


در خود عمل جراحی، ما به ناچار مجبور هستیم دو نوع جراحی روی بیمار انجام دهیم. یکی جراحی توراکس، که مربوط به قفسه سینه است و دنده‌ها را کامل باز می‌کند تا بتوان ریه‌ها را به راحتی برداشت و دیگری نیز خود عمل پیوند یعنی برداشت و کاشت ریه است. در جراحی پیوند قلب هم به جراحی توراکس نیاز است، اما به علت اندازه قلب و مقایسه آن با اندازه ریه، این عمل دشواری کمتری دارد. بنابراین حضور دو تیم جراحی در زمان پیوند ریه لازم است. پس از پیوند ریه نیز به علت همان وجود آنتی‌بادی‌های فراوان دفع مکرر عضو را داریم که بدن عضو جدید را پس می‌زند و برای بیمار مشکلات فراوان به وجود می‌آورد. عفونت‌های زیادی نیز به وجود می‌آید که بیمار را بسیار ضعیف می‌کند. اما زمانی که بدن عضو جدید را بپذیرد و مقابله با آن نکند و عفونت‌های بدن به مرور به پایان برسد بیماران بسیار راحت‌تر می‌توانند به زندگی ادامه دهند. اکثریت آنان پیش از عمل پیوند در همه جا کپسول اکسیژن خود را به همراه داشتند و ازاینکه به صورت مستقل می‌توانند تنفس کنند بسیار خوشحال هستند.
مشکل دیگری که در اعمال جراحی پیوند وجود دارد، خود بیمار است. اغلب بیمارانی که به پیوند ریه احتیاج دارند، شغل‌های نامناسبی مانند کار در معدن، کفاشی و یا شیشه‌گری داشته‌اند. این حرفه‌ها به صورت مستقیم بر ریه آسیب وارد می‌کند و اگر بیمار خودش سیگار هم مصرف کند، قطعاً به پیوند ریه احتیاج خواهد داشت. از سویی، اغلب کسانی که چنین شغل‌هایی دارند، توانایی مالی و اقتصادی مناسبی برای پرداخت هزینه‌های جراحی را ندارند و معمولاً هم سطح اجتماعی پایینی دارند که به سختی آموزش‌های پزشکی را رعایت می‌کنند. همچنین بیهوشی در عمل جراحی پیوند ریه بسیار دشوار است. همه تجهیزات و امکانات پیوند ریه در کشور گسترده نشده است و بسیاری از بیماران مجبور هستند برای عمل پیوند سفر کنند. برای مثال به فرد بیماری گفته می‌شود عضو مناسبی پیدا شده است، وی مجبور است از جایی مانند آبادان تا تهران را به سرعت سفر کند و عضو هم از جایی مانند مشهد به تهران بیاید تا بیمار و عضو بهم برسند. بعد مشخص می‌شود عضو برای بیمار مناسب نیست و فرد بعدی لیست انتظار در نظر گرفته می‌شود. یا در شرایط دیگر، متخصصین پیوند ریه در تهران و شهرهای مرکزی هستند، بیمار به شهر مورد نظر سفر می‌کند و پزشک به او وقت می‌دهد تا ماه بعد او را جدای از عمل پیوند، جراحی خواهد کرد. مشکل اینجا است که اغلب بیماران هزینه سفر را هم ندارند و نمی‌توانند یک ماه در یک شهر دیگر بمانند و تحت مراقبت باشند. یا پس از جراحی بیمار باید تا یک ماه زیر نظر پزشک باشد و از این نظر خانواده بیمار با مشکل مواجه می‌شود.
یکی از نکاتی که باید در زمینه پیوند ریه در نظر داشت این است که دشواری‌های موجود در این پیوند باعث توسعه نسبی علم و آموزش در این زمینه شده است. ما به مرور طی سالها توانستیم پژوهش‌های بسیاری در زمینه بیهوشی، توراکس، عفونی و خود ساختار تنفسی داشته باشیم که دانش تولیدی بسیار ارزشمندی برای دانشجویان ما است. این پژوهش‌ها همچنین باعث شده است بسیاری از بیماری‌هایی را که به مرور باعث تخریب بافت ریه و نیاز بیمار به پیوند عضو می‌شود شناسایی کرده و از بروز آن پیشگیری کنیم.سپید
عزیزالله عباسی
فوق‌تخصص جراحی ریه و رئیس بخش جراحی بیمارستان مسیح دانشوری