شفا آنلاین>سلامت> 6 روز از بروز حادثه پلاسکو می‌گذرد و نیروهای آتش‌نشان و عوامل امداد در حال آواربرداری هستند. در کنار تمام خطراتی که جان آتش‌نشان‌ها را تهدید می‌کند خطر تنفس دودهای ناشی از سوختن آزبست جدی است که می‌تواند باعث بروز سرطان شود.
به گزارش شفا آنلاین، بیش از 100 ساعت از آتش سوزی ساختمان پلاسکو می‌گذرد و آتش نشان ها و عوامل امدادی از لحظه بروز حادثه تا کنون در حال امداد رسانی هستند، هنوز تعدادی از آتش نشان ها در زیر آوار هستند. سخنگوی سازمان آتش نشانی از پیدا نشدن پیکرهای جدید خبر می‌دهد. چشم ها همه به آوارها و نیروهای امدادی دوخته شده است و هنوز خانواده ها و نیروهای امدادی امید دارند که شاید صدای کسی از زیر آوار شنیده شود و بتوانند جان این افراد فداکار را نجات دهند.
دود و بخارهای ناشی از سوختن پارچه ها و مواد استفاده شده در ساختمان‌ها در هوا پیچیده است و هر ازگاهی با جا به جا شدن آوار، آتش در بخش‌هایی از ساختمان پلاسکو شعله‌ور می‌شود دود و بخارهای غلیظی فضا را در بر می‌گیرد. اما شاید در این میان توجه به سلامت آتش نشان ها و رعایت توصیه های بهداشتی و پیشگیرانه از اقدامات مهم برای حفظ سلامت این افراد پر تلاش و از خود گذشته است که متاسفانه مورد بی توجهی قرار گرفته‌است.
آزبست چیست و چه عوارضی دارد؟
ماده معدنی آزبست درصنعت موارد استفاده متعددی دارد که از جمله آن می توان به تهیه محصولات نساجی نسوز، لباس های محافظ و مقاوم در برابر آتش‌سوزی، تولید لوله های آزبستی، سیمانی و سقف‌های پیش ساخته از نوع الیاف بلند آن اشاره کرد.
گزارش سازمان بین المللی کار نیز حکایت از این دارد که مواد خطرناک آزبست سالانه موجب مرگ 440 هزار کارگر می شود که در این میان فقط آزبست عامل از دست رفتن جان حدود 100 هزار کارگر در سطح جهان است. تاکنون این مواد خطرناک جان تعداد زیادی از کارگران زحمت کش کارخانجات صنعتی را گرفته است. علاوه بر این به عقیده کارشناسان استنشاق ماده آزبست باعث بروز و تشدید بیماری های ریوی به خصوص سرطان در انسان می شود. با وجود این در حالی که سرطان حنجره یکی از شایع ترین سرطان های سرو گردن است که آزبست در بروز آن در معرض اتهام قرار دارد، سالانه مقدار زیادی آزبست لنت ها در هوا ی شهرها منشر می شود که تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان است.
الیاف آزبستی که در هوا رها شده اند اگر تنفس شود و به بخش های عمیق ریه رود می تواند باعث آسیب شود. فیبر های قابل تنفس کوچک آزبست در شش‌ها ته نشین می شوند. مکانیسم ایمنی بدن هم نمی تواند این الیاف را هضم کند. بین الیاف حتّی می توانند به پرده جنب(بین شش و قفسه سینه) نیز برسند و باعث بیماری خطرناک سرطان مزوتلیوما شوند. به طور کلی بیماری های ناشی از آزبست شامل سرطان، بیماری های گوش، حلق و بینی و همچنین بیماری‌های ریوی خواهند شد. به گفته کارشناسان معمولاً 15 تا 20 سال طول می‌کشد تا عوارض ناشی از تنفس گازهای سمی خود را نشان دهند.
سرطان ریه عمده‌ترین سرطان ناشی از عوارض آزبست است
رامین مهرداد رئیس مرکز تحقیقات طب کار دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص عوارض ناشی از تنفس دود آزبست می‌گوید: مقاومت در برابر حرارت، خوردگی و مواد شیمیایی و ارزان قیمت بودن از جمله این ویژگی‌هاست. به همین علت آزبست کاربردهای متعددی پیدا کرد اما به مرور دریافتند که آزبست، سرطان‌زاست.
وی ادامه می‌دهد: به جز کسانی که در محیط کار با آزبست سروکار دارند، تعداد زیادی از ساکنان شهرهای بزرگ در خطر مواجهه با آزبست آزاد شده از لنت ترمز خودروها و در معرض ابتلا به سرطان هستند.
این متخصص طب کار با بیان این که متاسفانه پس از تشخیص، نمی‌توان کار چندانی برای بیمار انجام داد، توضیح می‌دهد: صرفا با عدم استفاده از آزبست نمی‌توان از بروز این سرطان جلوگیری کرد چرا که از لحظه مواجهه با آزبست تا زمان بروز سرطان، حدود 20 تا 30 سال طول می‌کشد. به این معنا که اگر اکنون مصرف این ماده ممنوع شود، 20 تا 30 سال آینده با عوارض ناشی از آن دست به گریبان خواهیم بود.
ایجاد توموری به نام آزیستور با استنشاق آزبست
منوچهر مشتاقی فوق تخصص ریه در خصوص بیماری‌های ایجاد شده با تنفس آزبست می‌گوید: گاهی آب آوردن ریه ناشی از بیماری مربوط به ریه نیست. برای نمونه در افراد دچار نارسایی قلبی به علت خونی که به قلب شان می رسد و خونی که به ریه پس می زند موجب ترشح در داخل حباب های ششی پلاسمایی می شود و می گویند که ریه اش آب آورده است.
عضو بازنشسته هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توضیح می‌دهد: بیماری هایی نیز موجب افزایش مایع داخل جنب می شود که عبارتند از نارسایی قلبی، عفونت های ریه ( با ایجاد ذات الریه و ذات الجنب)؛ بیماری های لایه های جنب نظیر عفونت های ویروسی، باکتریایی و سل و تومورهای ریه که داخل برونش وجود دارند و با اعمال فشار بر عروق و مجاری لنفاوی موجب برگشت مایع داخل جنب شده که به کندی جذب خون و در آنجا تجمع می یابد.
وی بین می‌کند: همچنین تومورهایی مختص فضای جنب هم موجب افزایش مایع درون فضای جنب می شوند؛ برای نمونه بر اثر استنشاق آزبست توموری به نام آزیستور نیز ایجاد می شود. طی سال های قبل از آزبست برای لنت ترمز خودرو استفاده می شد که خوشبختانه در حال حاضر استفاده از آن در ایران هم ممنوع شده است. همچنین در لوله های ساختمانی و ورق‌های ایرانیت هم از آزبست استفاده می شود که استنشاق آن هنگام بریدن توسط کارگران مشغول در کارخانجات سازنده آنها موجب ایجاد توموری در فضای جنب می شود.
این فوق تخصص ریه و دستگاه تنفسی توضیح می‌دهد: تا حد امکان افراد را از آزبست و خطرات کار با ایرانیت و لوله های ساختمانی آشنا نمایند.
پیشگیری از بروز بیماری، با رعایت اصول ایمنی
حال با توجه به عوارض بیماری‌های ایجاد شده ناشی از تنفس آزبست و مرتبط بودن این موضوع با سلامتی کارکنان آتش نشانی و عوامل امداد و نجاتی که در محل حادثه پلاسکو در حال فعالیت هستند، باید توجه داشته باشیم که رعایت اصول ایمنی و استفاده از ماسک های مخصوص و استاندارد می‌تواند موجبات کاهش هرچه بیشتر عوارض آزبست را فراهم کند و همچنین به افراد عادی و شهروندان توصیه می‌شود در صورت تردد در محل حادثه، برای پیشگیری از بروز بیماری‌های احتمالی از تنفس دودهای ناشی از سوختن ْزبست از ماسک های مناسب و استاندارد استفاده کنند.
