بیماری ALS فقط نورونهای حرکتی را تحت تاثیر قرار میدهد و اثر قابل توجهی بر ذهن فرد، شخصیت، هوش و حافظه نمیگذارد و خودآگاهی فرد تغییری نمیکند. حواس بینایی، بویایی، لامسه، شنیداری و چشایی نیز دست نخورده بالی میماند.
شفا آنلاین: اسکلروز
جانبی آمیوتروفیک یک بیماری عصبی پیشرونده است که در آن سلولهای عصبی که
وظیفه کنترل حرکت ماهیچهها را برعهده دارند، درگیر میشوند.
به گزارش
شفا آنلاین: این بیماری
منجر به تحلیل تدریجی و مرگ نورونهای حرکتی که در مغز، ساقه مغزی و نخاع
قرار دارند، میشود. هنگامی که این سلولهای عصبی از بین میروند، مغز دیگر
نمیتواند حرکات عضلانی را شروع یا کنترل کند. در نتیجه ماهیچه به تدریج
ضعیف میشود. هنگامی که سلولهای عصبی ساقه مغزی درگیر میشوند، عضلاتی که
در گفتار و بلعیدن (خوردن) نقش دارند، آسیب میبینند.
بیماری
ALS فقط نورونهای حرکتی را تحت تاثیر قرار میدهد و اثر قابل توجهی بر
ذهن فرد، شخصیت، هوش و حافظه نمیگذارد و خودآگاهی فرد تغییری نمیکند.
حواس بینایی، بویایی، لامسه، شنیداری و چشایی نیز دست نخورده بالی میماند.
ALS
یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که به تدریج در طول زمان علایم آن
بدتر میشود. میزان پیشرفت بیماری از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است.
میانگین طول عمر فرد بعد از تشخیص، 2 الی 5 سال گزارش شده است.
عوامل ایجاد کننده و مشکلات گفتاری و بلع
علت
خاص و عوامل خطرزایی برای بروز این بیماری شناخته نشده است. اگرچه ALS به
طور رایج وراثتی نیست، دانشمندان به تازگی نشان دادهاند که ALS ممکن است
در نتیجه برخی از تبدیلهای ژنتیکی رخ دهد.
اشکال
در برقراری ارتباط با دیگران و مشکل در خوردن و نوشیدن از جمله مشکلاتی
است که افراد مبتلا به این بیماری دچار آن میشوند. با پیشرفت این بیماری،
عضلات ناحیه دهان و گلو به علت آتروفی (کاهش حجم و اندازه عضله) یا
اسپاسیتی (کاهش کنترل و دامنه حرکت ناشی از سفتی عضلات) تضعیف میشوند. این
تغییرات روی جنبههای مختلفی از گفتار و خوردن تاثیر میگذارد.
مشکلات
گفتاری: تحلیل نورونهای حرکتی در ساقه مغز، ابتدا بر توانایی شخص در صحبت
با صدای بلند (رسا) و واضح تاثیر میگذارد. در نهایت، این وضعیت مانع صحبت
کردن و صداسازی فرد میشود. میزان پیشرفت مشکلات گفتاری در این بیماران از
فردی به فرد دیگر متفاوت است. با این حال، در نهایت هر فرد مبتلا، دچار
درجاتی از این مشکلات میشود.
مشکلات گفتاری این افراد ممکن است به دلیل اختلال در تواناییهای آنها در موارد زیر باشد:
1) تولید صحیح صداها (به دلیل مشکلات ساختاری)
2) گرفتن یک دم (نفس) مناسب برای گفتار که منجر به کاهش بلندی صدای گفتاری فرد میشود.
3) حفظ آهنگ طبیعی گفتار، که به دیگران در فهمیدن پیام مورد نظر فرد کمک میکند.
میزان
پیشرفت مشکلات گفتاری در این بیماران از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با
این حال، در نهایت هر فرد مبتلا، دچار درجاتی از این مشکلات میشود. برخی
از اولین نشانههای این بیماری در گفتار شامل: 1) تودماغی شدن کیفیت صدا یا
تغییر صدای فرد، 2) دشواری در تلفظ کلمات به دلیل ضعف، سفتی یا گرفتگی
عضلات گفتاری، 3) نداشتن حجم تنفسی کافی برای صحبت کردن که در نتیجه باعث
بریده بریده حرف زدن فرد میشود، 4) کاهش بلندی صدای گفتاری فرد (در موارد
شدید بلندی به حدی کاهش مییابد که صدای فرد قابل شنیدن نیست.) هنگامی که
عضلات مسئول تنفس ضعیف میشوند، صبحت کردن با صدای بلند و واضح که به
اندازه کافی برای درک گفتار فرد لازم است، سخت میشود.
مشکلات
بلع: چون عضلات مشترکی در گفتار و خوردن ونوشیدن نقش دارند، در نهایت هر
فرد مبتلا به ALS دچار مشکلات بلعیدن میشود. فرد بیمار ممکن است دچار
تغییراتی در جویدن و بلعیدن شود که در ابتدا، کنترل (جویدن و بلعیدن)
غذاهایی که از مواد جامد و سفت تشکیل شدهاند، دشوار است. اما با گذشت
زمان، بلعیدن غذا به صورت پوره شده و حتی بلع بزاق دهان نیز برای فرد دشوار
میشود.
فرد
مبتلا به ALS به راحتی خسته میشود و ممکن است انرژی کافی برای خوردن یک
وعده غذایی کامل را نداشته باشد. همه این عوامل باعث میشود که فرد تغذیه
مناسبی نداشته و همین امر، موجب کاهش وزن بیمار میشود.
گفتاردرمانی و بیماری ALS
آسیبشناس
گفتار و زبان یا SLP کسی است که به طور حرفهای برای ارزیابی و درمان
مشکلات گفتاری و بلع افراد مبتلا به ALS آموزش دیده است. گفتاردرمانگر عضو
جداییناپذیر از کلینیک چند
رشته
ای ALS است. به عنوان بخشی از تیم کلینیک، او رویکردهایی را برای برخورد
با مشکلات گفتاری و بلع و همچنین تغییرات شناختی (استدلال و پردازش
اطلاعات) ارائه میدهد، که در نتیجه این بیماری اتفاق میافتد.
گفتاردرمانگر همچنین ابزارها و تکنیکهایی را برای کمک به برقرای ارتباط و
حفظ تغذیه مناسب توصیه کرده و آموزشهایی را به صورت مداوم برای شما و
خانوادهتان در ارتباط با نیازهای فعلی و آینده فراهم میآورد. هدف اصلی از
گفتاردرمانی در درمانALS ، حفظ توانایی شما برای یک ارتباط موفق است که
موجب بهبود یا حفظ کیفیت زندگی شما میشود.سپید
منابع:
www.asha.org
www.massgeneral.org
رویا حیدریان
آسیبشناس گفتار و زبان، دانشگاه علوم پزشکی ایران
فرهاد ترابینژاد
استادیار گروه گفتاردرمانی دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران