اهمیت حمایت از مالکیت معنوی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی

شفا آنلاین: یکی از اولین شرکت‌هایی که در حوزه دارویی اشتیاق خود را برای ورود به بازار ایران اعلام کرد، شرکت دارویی نوو نوردیسک دانمارک بود که در زمینه تولید داروهای دیابتی فعال است.

به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید این شرکت به‌زودی عملیات اجرایی احداث یک کارخانه دارویی با تکنولوژی مدرن را در ایران آغاز می‌کند. از سوی دیگر صنعت داروسازی ایران با یک چالش اساسی روبرو است. از یک سو تلاش می‌کند تا صادرات دارویی خود را گسترش دهد و در این صنعت سرمایه‌گذار جذب کند؛ اما از طرف دیگر، افزایش تولید می‌تواند به صورت بالقوه، اثر زیان‌باری بر قیمت و دسترسی به داورهای خاص داشته باشد.


 ایران به منظور تقویت این صنعت، به کشورهای دیگر و کشورهای خارجی روی آورده است. داروهای تولید داخل مسئول ۹۷ درصد از حجم بازار دارویی ایران است؛ اما فقط ۳۵ درصد این بازار را از نظر ارزش تشکیل می‌دهد. اگرچه برخی از فعالان اقتصادی کشور معتقدند که داروسازی ایران در حال حاضر برای سرمایه‌گذاری خارجی آمادگی کافی را ندارد. آنها با وجود علاقه‌مندی زیاد شرکت‌ها برای ورود و سرمایه‌گذاری در ایران، سرمایه‌گذاری در حوزه دارویی ایران را با چالش مواجه دانسته و نتیجه مذاکرات را مثبت اعلام نکردند.

به گفته کارشناسان چالش اصلی انحصار بازار از سوی وزارت بهداشت است و از طرف دیگر مقررات دست وپا گیر و محدودکننده بسیاری وجود دارد که برنامه‌ریزی در حوزه دارو و صنایع داروسازی را ممکن نمی‌سازد. برآورد هزینه تولید یک داروی جدید در جهان به طور وسیعی از ۸۰۰ میلیون دلار تا حدود ۲ میلیارد دلار برای هر دارو متغیر است. به طور کلی، کشف و تولید یک داروی جدید چیزی حدود ۱۲ تا ۱۵ سال به طول می‌انجامد. امتیازات انحصاری نیز در طی این زمان صادر می‌شود و حداقل چندین سال میان اخذ حق انحصاری و تاییدیه فروش به بازار عرضه، وقفه می‌افتد. ما در کشور ایران و در موضوع دارو، حق مالکیت معنوی را به‌ عنوان یک حق اصلی رعایت نکردیم. البته این مساله در برخی موارد به سود ما تمام شده و صنعت‌گران دارویی ما از مزیت‌های آن به انحای گوناگون استفاده کرده‌اند.

 لذا الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و پذیرش حق مالکیت معنوی می‌تواند برای ما به یک چالش تبدیل شود. چراکه صنعت داخلی ما نتوانسته توانمندی لازم را در شناسایی فناوری‌های نوین به کار گیرد. این امر به مرور منجر به ایجاد صنعتی شده که غیر از کپی گرفتن از ایده‌ها و محصولات عرضه شده در سایر کشورها، هنر دیگری ندارد.


بر اساس تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری، پتنت (Patent) حقی انحصاری است که در قبال اختراع انجام شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا (grant) می‌شود. به عبارت دیگر پتنت سندی است که توصیف‌کننده یک اختراع بوده و بر اساس درخواست متقاضی به وسیله یک اداره دولتی یا توسط یک اداره منطقه‌ای به نیابت از چند کشور صادر می‌شود و حمایت قانونی و اختیار بهره برداری (تولید، استفاده، فروش و صادرات) یک اختراع را به صاحب آن در محدوه زمانی خاصی (عمدتاً ۲۰ سال) اعطا می‌نماید ایران هنوز عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) نشده و الزامی به رعایت حقوق مالکیت معنوی داروها را ندارد. در نظام ژنریک در داخل کشور، داروهای تولیدی از انجام کارآزمایی آزمایشات بالینی بر کیفیت دارو معاف هستند، لذا بیشتر از نظر کیفی در حداقل استاندارد قابل قبول براساس یافته‌های آزمایشگاهی و شیمیایی هستند نه بالینی. برقراری سیستم نظام برند - ژنریک به عنوان یک راه حل منطقی و قابل قبول برای افزایش کیفیت و رقابت پذیری داروهای تولید داخل است. اگرچه اعمال موثر مالکیت معنوی اهداف اقتصادی مهمی را به خدمت می‌گیرد، ولی علاوه بر آن با فراهم آوری فرصتی برای شرکت‌های داروسازی درجهت جبران سرمایه‌گذاری در تحقیقات، از اهداف مشترک اجتماعی متفاوتی نیز پشتیبانی می‌کند. اجرای قانون مالکیت معنوی می‌تواند به کاهش خطرات جدی سلامت کمک کند.

 به خاطر حفظ امتیاز انحصاری است که داروهای درمان ایدز و بسیاری از امراض دیگر در دسترس هستند. حفظ امتیاز انحصاری با فرض این مطلب که سرمایه‌گذاری شرکت داروساز جبران می‌شود، موجب ترغیب تحقیق و پیشرفت می‌شود و مشوقی قوی برای شرکت‌ها است تا میلیون‌ها دلار صرف تحقیقات پرمخاطره و گسترش این داروها کنند. اگر امتیاز انحصاری محافظت نشود، سازندگان دیگر به سرعت می‌توانند از داروهای جدید نمونه برداری کنند. از آن جایی که هزینه‌های این سازندگان بسیار ناچیز است، می‌توانند نمونه خود را با قیمت پایین عرضه کنند که این امر به توانایی شرکتی که از راه تولید دارو قصد جبران هزینه‌های خود را داشته، زیان می‌رساند.

 به علاوه، محافظت از محصولات انحصاری یک شرکت می‌تواند به ایجاد سرمایه‌گذاری کمک کند که خود هزینه لازم برای انجام تحقیقات را برای نسل بعدی داروها میسر می‌سازد. جامعه‌ای که کمک خود را در حفظ امتیاز انحصاری تضمین کند، به سرمایه‌گذاران این اطمینان را می‌دهد تا بتوانند در ادامه راه، پول خود را از این سرمایه‌گذاری پرمخاطره بیرون بیاورند. متقابلاً، اگر اطمینان حاصل نشود که اکتشاف روش درمان جدید، پول هنگفتی را به همراه دارد، سرمایه‌گذاران شرکت‌های داروسازی و همچنین خود این شرکت به سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر چشم می‌دوزند و وجوه خود را مطالبه خواهند کرد یا در جای دیگری سرمایه‌گذاری می‌کنند. دل‌نگرانی شرکت‌های دارویی بزرگ جهان برای حضور در ایران، حفظ حق پتنت خود و ممانعت از کپی‌برداری از محصولاتشان است.