با افزایش سن انواع و اقسام دردها در بدن تظاهر پیدا می‌کنند و برخی از آنها آنقدر جدی می‌شوند که چاره‌ای جز جراحی‌های پیشرفته، دریافت عضو اهدایی یا تعویض عضو و استفاده از عضو مصنوعی باقی نمی‌ماند.
شفا آنلاین: این
موضوع در مورد مفاصل که به عنوان لولاهای بدن عمل می‌کنند آنقدر شایع است
که به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران 50 درصد زنان بالای 55 سال به
دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند.همین تعداد زیاد مبتلایان به مشکلات مفصلی دلیلی است که باعث شده تا دکتر عکاشه از تعویض مفصل زانو به عنوان مهم‌ترین و جدیدترین مساله پزشکی روز طی 50 سال اخیر یاد کند و می‌گوید: «به جای مفاصلی که دچار آرتروز نباشند و هیچ کاری نتوان برای آنها کرد باید از مفصل مصنوعی استفاده کرد.»
از لحاظ عملکرد چه تفاوتی میان مفصل مصنوعی با مفصل اصلی وجود دارد؟
مفصل مصنوعی در مقایسه با مفصل اصلی مانند دندان خرابی است که غیر از کشیدن و جایگزین شدن با دندان مصنوعی هیچ راه دیگری ندارد. آرتروز هم یک نوع خراب شدن مفصل در سطح غضروف است که هیچ راهی غیر از جانشین شدن با مفصل مصنوعی را پیش پای بیمار نمی‌گذارد. اکثر مفاصلی که دچار خرابی می‌شوند مفاصلی هستند که در معرض فشار ناشی از افزایش وزن قرار دارند. به همین دلیل مفصل زانو بیشترین مفصلی است که دچار تخریب می‌شود. مفصل لگن، مچ پا، شانه، آرنج و بقیه مفاصل در رده‌های بعدی از لحاظ آماری قرار دارند.
اضافه وزن چگونه روند آسیب‌دیدگی مفصل زانو را تسریع می‌کند؟
هر مفصلی مثل تمام اعضای دیگر بدن و حتی تمام موجودات زنده طبیعی دارای یک عمر مفید و موثر است که استفاده صحیح و بهینه از این عضو می‌تواند عمری طبیعی و طولانی به آن بدهد؛ مثلاً قلب یا کلیه را در نظر بگیرید که هرچه صحیح‌تر و بهتر با آن برخورد شود نهایت عمر بیشتری خواهد داشت. مفصل زانو از این کلیت مستثنی نیست و هرچه فشار بیشتری بر آن وارد شود سایش و استهلاک آن بیشتر خواهد بود. وزن یکی از فاکتورهای موثر روی سایش و حتی رانش است. در نقطه مقابل، در ورزش به دلیل افزایش قدرت ماهیچه‌ها و کاهش وزن روی مفصل عامل بازدارنده این استهلاک خواهد بود.
آیا آمار و ارقامی از میزان ابتلا به مشکلات مفصلی به‌خصوص مفصل زانو در زنان و مردان وجود دارد و به طور کلی از چه سنی این مشکل بروز می‌کند؟
50 درصد زنان بالای 55 سال به دلیل ضعف زانو کاندیدای تعویض مفصل هستند. به همین دلیل هم تعویض مفصل زانو به مهم‌ترین و جدیدترین مساله روز طی 50 سال اخیر تبدیل شده است. از نظر آماری در جامعه ایران هم زنان بیشتر گرفتار بیماری مفاصل شده و در نتیجه احتیاج بیشتری به عمل دارند. به طور کلی افرادی که زیر تیغ جراحی برای تعویض مفصل می‌روند معمولا در سن کهنسالی هستند. البته کهنسالی در جامعه ما هنوز تعریف مشخصی ندارد ولی عمدتا بیماران بالای 60 سال بیشتر به سمت این جراحی سوق داده می‌شوند، ولی به این معنی نیست که در سنین پایین‌تر در صورت تخریب کامل زانو این عمل انجام نشود.
سالانه حدود 500 هزار مفصل مصنوعی زانو در آمریکا تعویض می‌شود، این در حالی است که در کشور ما که یکی از کم‌هزینه‌ترین و ارزان‌ترین مراکز جراحی مفصل است متاسفانه بیمارانی که کاندیدای تعویض مفصل هستند به دلایلی از قبیل ترس از عمل، به خطر افتادن شرایط اجتماعی و دلایل اقتصادی از عمل تعویض مفصل باز می‌مانند. هزینه جراحی مفصل در ایران از بسیاری از کشورها ارزان‌تر بوده و به عنوان مثال یک‌هشتم کشور سوئیس است.
مفصل مصنوعی تحت چه مراحلی در محل جایگزین می‌شود؟
برای انجام هر عمل جراحی ارتوپدی، ابتدا تشخیص بالینی انجام می‌گیرد و سپس بیمار با یافته‌های آزمایشگاهی، رادیولوژی و بقیه کمک‌کننده‌های غیربالینی به یک تشخیص درمانی می‌رسد. در مورد تعویض مفصل، بهترین راه تشخیصی همان رادیولوژی معمولی است که بنا به تشخیص پزشک در جهت‌های مختلف انجام می‌شود. پس از اثبات لزوم عمل، اندازه‌گیری‌های لازم وسیله مورد نیاز (مفصل مصنوعی) که عمدتا وارداتی است انجام و در نهایت این مفصل مصنوعی در اطاق عمل جا‌گذاری می‌شود. روز پس از عمل، اگر بیمار دلیل دیگری برای بی‌حرکتی نداشته باشد از تخت بلند می‌شود. در نهایت هم پس از مدت لازم بخیه‌ها کشیده و تحرک عادی شروع می‌شود.
آیا این نوع عمل جراحی با عوارض و مشکلات پس از عمل در بیمار همراه خواهد بود؟
این نوع جراحی مثل هر عمل دیگری می‌تواند دارای عوارضی باشد. هر عمل جراحی را می‌توان به مسافرت با اتومبیل شخصی تشبیه کرد. هر چه راننده ماهرتر، وسیله حرکتی مطمئن‌تر و جاده امن‌تر باشد شانس سالم رسیدن به مقصد بیشتر است لیکن با در نظر گرفتن تمام تمهیدات باز هم نمی‌توان از حوادث اتفاقی جلوگیری کرد. شاید در عوارض زودرس از هر چیز بدتر، عفونت و در عوارض دیررس شل شدن وسیله (مفصل زانوی مصنوعی) باشد.
مفصل جایگزین شده به عنوان عضوی دائمی قلمداد می‌شود یا آن هم پس از مدتی دچار مشکل شده و بیمار را مجبور می‌کند تا تحت عمل دیگری قرار گیرد؟
هیچ وسیله ساخته بشر عمر دائمی ندارد و عمر مفید و تعریف شده‌ای دارد. مفصل مصنوعی زانو هم از این قاعده مستثنی نیست. در واقع وقتی یک مفصلی که خداوند خلق کرده است دائمی نیست چگونه می‌تواند چیزی که بشر ابداع کرده است دائمی باشد. بی‌شک هر وسیله مصنوعی عمر مفیدی دارد که بهره‌وری از این وسیله صحیح و کم‌تهاجمی عمر آن را بیشتر و مطمئن‌تر می‌کند. سعی می‌شود که مفصل مصنوعی در سنینی به کار رفته که تقریبا احتیاج به تعویض مجدد آن نباشد. در ایران این مفصل در سنین پس از میانسالی و در زانوهایی که مطلقا راه‌حل دیگری نداشته باشند، استفاده می‌شود. به همین دلیل این جایگزینی‌ها نتایج بسیار مفیدی خواهد داشت و سطح رضایت بیماران بالاست. سپید
غلامعلی عکاشه
ارتوپد
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار