۴ وظیفه کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی تا سال ۲۰۲۰
«برنامه عملی بهداشت روان» از جمله برنامه‌های اجرایی است که سازمان بهداشت جهانی آن را تدوین و به کشورهای عضو، ابلاغ کرده است. در این برنامه چهار بند قید شده که باید کشورها تا سال ۲۰۲۰ آنها را محقق کنند.
تقویت هدایت و مدیریت موثر برای سلامت روان، ارائه خدمات جامع، یکپارچه و مسئولانه سلامت روان، خدمات مراقبت های اجتماعی در مقررات اجتماعی، پیاده سازی استراتژی برای ارتقا و پیشگیری در سلامت روان و تقویت سیستم های اطلاعات، شواهد و پژوهش برای سلامت روان، چهار بند ابلاغیه سازمان بهداشت جهانی به کشورهای مختلف است.
راه اندازی هزار تخت روانپزشکی در کشور
وزارت بهداشت کشور ما نیز در سه سال گذشته و در چارچوب طرح تحول سلامت اقدامات گسترده ای در زمینه ارتقای سطح خدمات سلامت روان در جامعه داشته است.
در طول سه سال گذشته و تا شهریور امسال بیش از ۸۰۰ نفر کارشناس ارشد سلامت روان در نظام شبکه در دانشگاه های علوم پزشکی جذب شده اند.
بر اساس گزارش دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت ، خدمات سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد برای ۱۰ میلیون نفر از جمعیت حاشیه شهرها و حدود ۱۵ میلیون نفر در سایر مناطق شهری فراهم شده است.
در چارچوب اقدامات وزارت بهداشت، غربالگری اختلالات روانی برای بیش از ۱۰ درصد جمعیت تحت پوشش طرح تحول سلامت از مجموع ۲۵ میلیون نفر در حاشیه شهرها و سایر مناطق شهری انجام شده است.
در در همین زمینه دکتر احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد نیز از راه اندازی و بهره برداری از هزار تخت روانپزشکی در بیمارستان های عمومی باضریب اشغال زیر ۶۰ درصد از طریق تغییر کاربری در شهرستان ها و مناطق محروم می دهد.
به گفته او تعداد ۱۷ مرکز نگهداری و درمانی در سطح کشور با مجوز دانشگاه های علوم پزشکی فعال شده اند.
اقدامات ناکافی بیمه‌ها برای کاهش هزینه درمان اختلالات روانی
دکتر سامان توکلی، دبیر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران با بیان اینکه در بحث سلامت روان، نهادها و سازمان‌های مختلف باید با وزارت بهداشت همکاری کنند، ادامه می دهد: در نظام سلامت، معمولا دولت‌ها و مسئولان توجهشان معطوف به سلامت «جسم» بوده و از سلامت «روان» غافل می شوند. به همین دلیل بیماران دچار اختلالات روانپزشکی در عمل مورد تبعیض قرار می گیرند.
او با تاکید بر اینکه در این دوره دولت، وزارت بهداشت و خود وزیر بهداشت به موضوع سلامت روان توجه داشته اند، اضافه می کند که با این حال و طبق اظهارات وزیر بهداشت، هنوز آن چنان که باید اقدامات اساسی کافی در این حوزه انجام نشده است و بخشی عمده آن بر می گردد به این که برای ارتقای سلامت روان لازم است بخش های مختلف سهم خود را ایفا کنند و در بسیاری موارد مسؤولان سازمان های مختلف یا حتی بخش های مختلف وزارت بهداشت و بیمه ها چنان که باید به این موضوع حساس توجه و اهتمام ندارند.
توکلی با اشاره به اینکه یکی از اهداف طرح تحول سلامت، دسترسی آسان و کم‌هزینه‌تر بیماران به خدمات سلامت و کاهش پرداخت از جیب بیماران بود عنوان می کند: بخش عمده ای از بیماران دچار اختلالات روانپزشکی نیازمند خدمات درمانی دیگری مانند روان‌درمانی، گروه‌درمانی و زوج‌درمانی هستند و گرچه این خدمات در ابتدا در شورای عالی بیمه تصویب شد و به کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت هم راه یافت و طبق ابلاغیه دولت قرار شد از ابتدای فروردین ۹۴، سازمان های مختلف به آن عمل کنند و بیمه ها هم آن را تحت پوشش قرار دهند، اما می توانیم بگوییم که هنوز در عمل چنین اتفاقی نیفتاده است.
دبیر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران با تاکید بر اینکه تا امروز که بیش از ۱۸ ماه از زمان لازم‌الاجرابودن آن مصوبات می‌گذرد، طبق گزارش همکاران ما، اغلب بیمه‌ها در بیشتر استان‌ها این خدمات را به درستی تحت پوشش قرار نداده اند.
به گفته او نتیجه این وضعیت آن است که بسیاری از بیمارانی که برای مشکلات خود به مراکز دولتی و غیردولتی مراجعه می کنند، یا از دریافت این خدمات موردنیاز خود محروم می مانند یا مجبورند هزینه آن را از جیب خود پرداخت کنند که طبیعتا بخش زیادی از بیماران امکان آن را ندارند. این در حالی است که بسیاری از اختلالات روانپزشکی مزمن هستند و نیاز به درمان های دارویی و غیردارویی طولانی مدت دارند و اگر این بیماران مورد حمایت بیمه ها قرار نگیرند، هم خود بیماران و هم خانواده هایشان و در نهایت کل جامعه هزینه ای بسیار بیش از آن را برای پی آمدهای بیماری باید بپردازد.
او با بیان اینکه هزینه ویزیت دارویی بخش کوچکی از هزینه های بیماران دچار اختلالات روانی است ادامه می دهد: بخش زیادی از فرآیند درمان مانند روان‌درمانی، گروه درمانی، زوج درمانی، خانواده‌درمانی و ارزیابی های جامع روانپزشکی را هنوز بیمه ها پوشش نداده اند و این مسئله فشار زیادی به بیماران و خانواده‌هایشان وارد می کند.
توکلی تاکید می کند: بعضی از بیماری های حوزه روان، ماهیتی مزمن و شدید دارند و می توانند موجب کاهش عملکرد شغلی بیماران شوند و علاوه بر این درمان و بازتوانی شان هم مستلزم هزینه زیاد و طولانی است؛ بنابراین باید مانند بیماری های خاص از حمایت جدی جامعه و دولت و نهادهای حمایتی برخوردار شوند.
دبیر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران می گوید: طبق پیمایش ملی سلامت روان، در هر سال ۲۳.۶ درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله ایران حداقل دچار یکی از اختلال‌های روانپزشکی خفیف تا شدید بوده‌اند، تصریح می‌کند که طبق نتایج همین پیمایش، دو سوم این افراد، به دلایل مختلف، خدمات درمانی موردنیاز را دریافت نمی کنند.
آمادگی کمیسیون بهداشت برای کمک به پوشش بیمه‌ای سلامت روان
دکتر همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی و رئیس اسبق سازمان بهزیستی کشور هم تاکید می کند که کمیسیون بهداشت در صورتی که احساس کند می تواند قدمی در راه ارائه بهتر خدمات سلامت روان و گسترش چتر بیمه‌ای برای مردم بردارد، قطعا این کار را انجام خواهد داد.
