ماهواره شمشیر دولبه ای است که هم آثار مثبت دارد و هم مخرب، اگر چه اثرات مخرب و مضر برنامه های ماهواره ای بیش از فواید آن است، اما بی شک با شناخت آسیب های فردی، خانوادگی و اجتماعی این رسانه است که می توان زمینه بهره برداری هر چه بهتر از این تکنولوژی را فراهم ساخت.
فروپاشی خانواده؛ اولین هدف
الگوهای فرهنگی و فکری شبکه های غیر اخلاقی و مبتذل ماهواره ای، اغلب ماهیتی متناقض و متضاد با الگوها و مولفه های فرهنگی و بومی ما دارد که تلاقی همین فرهنگ بومی و غیربومی نیز، باعث ایجاد لرزه ها و پس لرزه هایی می شود که کیان خانواده را به مخاطره می اندازد. شبکه های ماهواره ای ارزش هایی را تبلیغ می کنند که منطبق با اجتماع نیست و موجب دوگانه هایی در تماشاگران می شود، تغییر ارزشها و باورهای افراد که گاه حتی فرسنگ ها با دنیای واقعی فاصله دارد، مشکلات عدیده ای به بار می آورد که غالبا جبران آن امکان پذیر نیست. تماشای ماهواره نه تنها موجب هتک حرمت حریم خانواده شده است بلکه باعث الگوگیری های نادرست بخصوص در قشر جوان و نوجوان شده است . بسیاری از جوانان به دلیل تماشای بدون کنترل شبکه های متعدد ماهواره ای گرفتار خرافه پرستی، کمرنگ شدن اعتقادات و از همه مهمتر بی بند وباری شده اند که بوضوح می توان مشکلات شخصیتی را درآنان مشاهده کرد. تغییر سبک زندگی اسلامی- ایرانی ، ترویج فرهنگ بی‌دینی و بی‌غیرتی، به سخره گرفتن مبانی ناب دینی و ایجاد بی هویتی دینی، کاهش تعاملات واقعی، اختلافات درون خانوادگی و درگیری های بین زوجین، توقعات و انتظارات غیر منطقی عاطفی-فکری و حتی جنسی از همسر، انقطاع و گسست نسلی، بیشتر شدن فاصله روانی بین همسران ، فرزندان ، والدین و دوستان، بی اهمیت بودن نقش والدین در خانواده، دوری فرزندان از والدین، اختلافات و درگیری های شدید بین فرزندان و والدین، حرمت شکنی، ترک منزل بدون اطلاع و ... از دیگر تاثیرات عجیب شبکه های ماهواره ای بر خانواده و فرزندان است .
خشونت بی حد و مرز
خشونت های روانی یکی از مهمترین خشونتهای امروز در خانواده هاست، این خشونت، به دو نوع کلامی و غیر کلامی بوده که نوع کلامی آن بیش از غیر کلامی است و موجب آزارو اذیت قربانی می شود، بی تردید خانواده هایی را مشاهده کردید که اعضای آن، زن و شوهر ، مادر و فرزند، پدر و و فرزند ، خواهر و برادر و ... از کلام تحقیرآمیز، سرزنش گر، کنایه ای، مقایسه گر فرد مقابل خویش در امان نبوده و دایما در حال شکایت و اعتراض است. افزایش خشونت از دیگر پیامدهای منفی فیلم ها و برنامه های شبکه های ماهواره است. تحقیقات مختلف با محوریت نظریه یادگیری مشاهده ای آلبرت بندوا، گواه بر این مهم است که مشاهده صحنه های خشونت آمیز، نه تنها گرایش به پرخاشگری را در تماشاگران افزایش می دهد بلکه باعث عادی سازی این رفتار و نهادینه شدن آن می شود؛ متاسفانه حجم قابل توجهی از برنامه های ماهواره ای به فیلم های سینمایی و سریال هایی اختصاص دارد که صحنه های خشونت آمیز آن، بدون هیچ سانسوری و به طور مکرر در معرض دید بینندگان قرار می گیرد. سهل و آسان نشان دادن مشاجرات، درگیری و گلاویز شدن ها، انجام هر گونه جنایت با سلاح گرم و سرد و... باعث فروریختن ترس بیننده از ارتکاب این گونه اعمال می شود، در حقیقت تماشاگری که ساعتهای متوالی، شاهد چنین برنامه هایی است، تلویحا در کلاسهای آموزش عملی رفتارهای خشونت آمیز قرار می گیرد که ترویج خشونت و عادی سازی آن، حداقل ترین پیامدش خواهد بود و این تاثیرپذیری بر روی کودکان و نوجوانان بیشتر و قابل تامل تر است و به شدت گرفتن خشونت شان نیز، دامن می زند.
بی بند و باری؛ آموزه اصلی شبکه های ماهواره ای
تماشای برخی از برنامه های ماهواره ای باعث شکل گیری سبک های نادرست ارتباطی، فساد اخلاقی و بی بندباری در روابط بین جوانان مجرد و حتی متاهلان شده است. به نمایش گذاشتن آزادی بیش از حد روابط زن و مرد (رواج بی بند و باری) و عادی سازی خیانت دو محوراصلی برنامه های ماهواره ای و عمده دلایل رواج روابط نامشروع است که به یقین می توان تبعات منفی این موضوع را در افزایش سن ازدواج دختران و پسران، تجردگرایی، تمایل به ازدواج سفید، افزایش آمار طلاق، بی وفایی زناشویی و اختلافات خانوادگی مشاهده کرد.
دسترسی آسان به اطلاعات جنسی
برنامه های ویژه کودکان در شبکه های ماهواره ای روز به روز در حال افزایش است ،حتی برخی از برنامه های بزرگسالان ، به صورت انیمیشن و فانتزی های مورد پسند طبع کودکانه، به منظور سرگرمی کودکان ساخته می شوند که گاه محتوای جنسی آن بیش برنامه های مستهجن قابل توجه است، اما به طریقی کاملا حرفه ای، ذهن و روان کودک و والدینش را تسخیر می کنند که تاثیر منفی آن هرگز به چشم نمی آید، اگر چه این مساله به صورت کاملا مرموز و خاموش، روح و روان کودک را مسموم کرده و تا به زمان بروز آشکار آن در رفتار و سکنات کودک پنهان باقی خواهد ماند، حقیقتی که امروزه به صورت شکایت والدین از ناتوانی شان درعدم کنترل رفتارها و گفتگوهای جنسی فرزندانشان تظاهر پیدا کرده است.
ذهن کودکان، نه تنها فعال و پویاست بلکه بسیار آماده و مستعد پذیرش بسیاری از تلقینات محیطی است؛ معمولا کودکان در سنین ۳ تا ۵ سالگی صرفا یک تماشاگر بوده و قدرت تمیز و تشخیص میان خوب و بد و یا افسانه بودن را ندارند، بنابراین، شاهد هر آنچه که باشند، آن را به عنوان یک رفتار و کلام پسندیده می پذیرند. متاسفانه بسیاری از والدین ناآگاه، غافل ازاین مهم بوده و بدون اعمال هیچ محدودیتی به همراه فرزندان شان، به تماشای ماهواره می نشینند، این در حالی است که بیشتر برنامه های ماهواره ای به راحتی و بدون رعایت برخی از شئون اخلاقی و تربیتی، مسائل جنسی را مطرح و در معرض نمایش می گذارند، واقعیتی که در آگهی های بازرگانی ماهواره ای به عنوان شیوه ای از ارائه اطلاعات، به وفور قابل مشاهده است. عدم ظرفیت پذیرش این قبیل اطلاعات از یک سو و برانگیختن حس کنجکاوی و متعاقب آن تحریک شدن کودکان از سوی دیگر، موجب بروز آسیب های جبران ناپذیری در کودک می شود که دسترسی سریع به اطلاعات جنسی، بلوغ زود رس، دچار شدن به انواع بیماری‌های روحی و جسمی، الگوگیری و تکرار اعمال مشاهده شده با فرزندان کوچکتر ازکمترین پیامدهای منفی آن است.
ترویج مصرف گرایی
زمان زیادی از برنامه های ماهواره ای به تبلیغات کالاهای مختلف اختصاص یافته، تبلیغات صرفا تجاری که بیشتر بر محور کالاهای بهداشتی-آرایشی، مد و زیبایی اندام است. این تبلیغات پرتکرار و جذاب، با فریب بصر و انحراف اندیشه منطقی بیننده، مخاطب را به پذیرش حقیقتی با غایت نامعلوم رسانده و حتی او را ترغیب و وسوسه به مهیا بودن می کند. اندک نیستند کسانی که به واسطه تبلیغات متعدد برنامه های ماهواره ای، خود را ملزم به تهیه لوازمی کرده اند که نه تنها نیاز به آن ضروری نیست بلکه استفاده از آن نیز موجب بروز آسیب های جدی بر سلامت شان شده است، مثلا اگهی های غلط و غلو شده که دایما بر توانایی های جنسی افراد مجرد و متاهل تاکید می کند، زمینه ساز کسب اطلاعات نادرست، شکل گیری و گرایش به پذیرش باورهای غلط درباره مسائل عاطفی و جنسی هستند. معمولا این آگهی ها هدفی جز فروش محصولات خود ندارند، اما با توسل به شگردهای تبلیغاتی باعث می شوند برخی از افراد درباره چگونگی و توانمندیهای جنسی خود تردید کنند و در جهت درمانهای نادرست پیش بروند. از سوی دیگر، کثرت سریالهایی که تجمل گرایی و مصرفی بودن شخصیت های داستان را به نمایش می گذارد، باعث شده است بسیاری از افراد از انان الگوبرداری کرده و سبکی را در زندگی اقتباس نمایند که عین مصرف گرایی است، نگرش های سطحی و صوری، تجمل گرایی، رقابت های ناسالم، فرمایشی و تشریفاتی که بر افکار و نهان خانواده ها حاکم شده، سبب بروز اختلافات و گسست در سیر زندگی افراد است.
تهدید سلامت جسمانی و روانی
تنوع، سرگرمی و جذابیت بسیاری از برنامه های مختلف ماهواره
ای نتیجه ای جز اتلاف وقت ندارد، اگر چه معمولا باعث ایجاد وابستگی مرضی به
این رسانه هم می شود، برخی آنچنان معتاد به ماهواره هستند که گویی نبض
زندگی شان در برنامه های ماهواره ای می تپد، به طوری که اگر فرد نتواند
برنامه ای را به هر دلیلی مشاهده کند، دچار احساسات منفی شده و به هر طریق
ممکنی در پی رفع آن بر می آید . از سوی دیگر، تماشای مفرط برنامه های
ماهواره ای باعث افت عملکردهای تحصیلی وشغلی می شود و همچنین زمینه ای را
برای سردرد شدید ، گردن درد ، اختلالات خواب ، خشک شدن چشم ها و دشواری در
دید ، اضافه وزن و … فراهم می کند.سلامت آنلاین
نسرین صفری- مشاور خانواده
