شفا آنلاین>اجتماعی> تاریخچه استفاده از خون و فرآورده‌های آن به قرن هفدهم میلادی باز می‌گردد، اما بیشترین پیشرفت‌ها در زمینه طب انتقال خون در نیمه نخست قرن بیستم رخ داده است.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید در منابع معتبر یکی از پیشروترین دانشمندان در مورد شناخت گردش خون،
ابن‌نفیس است که برای نخستین بار وجود یک گردش خون جزئی و کوچک را در بدن
مطرح و تشریح کرد (که چه بسا همان گردش خون ریوی امروزی باشد). این اتفاق
چیزی حدود 250 سال پیش از آن افتاد که ویلیام هاروی بتواند گردش خون مستمر
(سیستمیک) موجود در بدن را توضیح دهد.
واقعیتی که در مورد خون و فرآورده‌های آن وجود دارد این است که استفاده از آنها به‌سان یک شمشیر دولبه است که هم می‌تواند با استفاده بجا نجات‌دهنده جان بیمار باشد و هم می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری در مواقع استفاده ناشایست از خود برجای گذارد. همین مفهوم است که به پیدایش برنامه‌ها و سیستم‌های مدیریت خون در مراکز درمانی منجر شده است. آرمان پایانی این سیستم‌ها استفاده شایسته و بجا از منابع خون و فرآورده‌های موجود است.
برای مدیریت بهینه خون و فرآورده‌های آن راهکارهای گوناگون و رویکردهای متفاوتی وجود دارد، آنچنان که جراحی امروزین به سوی روش‌های کمتر تهاجمی پیش می‌رود تا در کنار برتری‌های بسیار، بتواند به مدیریت بهتر خون و منابع آن نیز کمک کند. ترانسفیوژن یا همان انتقال خون و فرآورده‌های آن یکی از چالش برانگیزترین موضوعات همیشگی طب و به ویژه پزشکی نوین است. منابع محدود و هزینه‌های بسیاری که برای تامین این فرآورده‌ها خرج میشود، در کنار خطرات بالقوه‌ای که در پس هر بار انتقال نهفته است، هر بیمار نیازمند را به خون و فرآورده‌های آن به مورد تازه‌ای از چالش و اختلاف‌نظر در بایدها و نبایدها میان پزشکان معالج و ناظرین و سیاست‌گذاران ارائه خدمات درمانی تبدیل می‌کند. تفاوت آرا و نظرات علمی در کتب مرجع هر یک از رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی بالینی و غیربالینی و حتی تشتت‌آرا در میان دانش‌آموختگان یک رشته از یک سو و دکترین مبتنی بر تجربه و نظرات افراد مجرب از دیگر سوی، دامنه این چالش‌ها را هر روز بیش از پیش می‌گستراند و عملا نیاز به وجود یک دستورالعمل واحد و فصل‌الخطاب را اجتناب‌ناپذیر می‌گرداند. این اختلاف آرا محدود به زمان و مکان هم نیست و در همه کشورهای دنیا چنین روندی یا وجود دارد یا پیش از این کم و بیش وجود داشته است. برای همین در بسیاری از جوامع پیشرفته و پیشرو برای آنکه وحدت رویه‌ای پدید آید و از مخاطرات کاسته شود و کفه مزایا بر معایب چیره شود، از سال‌ها قبل گایدلاین‌هایی تدوین شده که استفاده از آنها به استناد مطالعات گوناگون، هم از هزینه‌ها کاسته و هم بر ایمنی بیماران افزوده است. در بسیاری از موضوعات پزشکی ارجاع به کتب مرجع و رفرنس که براساس مطالعات بالینی و کارآزمایی‌های علمی نوشته شده‌اند، برای پیشگیری و درمان کافی است اما گاهی و به ویژه در مورد مساله کلانی چون انتقال خون که به زنجیره‌ای از امکانات و کمبودها بالاجبار پیوند شده، نمی‌توان به دستورالعمل‌های غیربومی که در آنها شرایط بیماران و جامعه ما در نظر گرفته نشده، رجوع و استناد کرد. از این روی، همیشه نیاز به وجود دستورالعمل ملی و بومی که با داشته‌های ما منطبق و با کمبودها سازگار باشد، احساس می‌شده است.
نقش سازمان انتقال خون
بنیان سازمان انتقال خون ایران در سال 1353 گذارده شد. این سازمان امروزه پا به پای جوامع پیشرفته در عرصه‌های گوناگون طب خون فعالیت می‌کند و عهده‌دار تامین منابع در این زمینه است. یکی از موضوعاتی که امروزه به ایجاد تحولات شگرف در زمینه طب خون منجر شده، ظهور مقوله‌ای است که از آن به «مدیریت خون بیمار» یاد میشود. رویکردی که در نهایت به بهینه‌سازی مصرف فرآورده‌های خون منجر خواهد شد. مدیریت مصرف خون امروزه به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه خدمات انتقال خون شناخته میشود که کاهش مصرف یکی از اولویت‌های آن است.
نقش حوزه معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان
با تشکیل «کمیته کشوری ترویج آموزش و تدوین راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی» که در آن نمایندگانی از سازمان نظام پزشکی، سازمان انتقال خون و روسای انجمن‌های علمی کشوری حضور داشتند، تدوین نخستین راهنمای کشوری انتقال خون و فرآورده‌های آن آغاز و به همت مدیرعامل و معاون پژوهشی سازمان انتقال خون ایران، آقای دکتر پورفتح‌الله و دکتر مقصودلو و دبیر این، آقای دکتر سلیمی و تلاش و همکاری صمیمانه همکاران ما در سازمان انتقال خون و نیز انجمن‌های علمی تخصصی چندگانه طی سال‌های 93 تا 94 کار سترگ تهیه و تدوین این دستورالعمل کشوری با عنوان «راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی» به انجام رسید تا پس از گذراندن مراحل مقتضی در اختیار همه پزشکان، پرستاران، مراکز درمانی و ... قرار گیرد. آنچه امروز به محضر شریف پزشکان این مرز و بوم تقدیم میشود، دستاورد تلاش یک تیم منسجم و حاصل رایزنی با انجمن‌های علمی تخصصی مختلف است که امید می‌رود در این حوزه مهم از دانش به کاهش چالش‌های بالینی و ارتقاء خدمات ارائه شده به بیماران، کمکی هرچند اندک بنماید. از این روی امیدواریم این راهنما بتواند در موارد چالش‌برانگیز شایسته ارجاع و استناد همکاران قرار گیرد و در درازمدت تامین کننده همگرایی اقدامات درمانی مورد نظر گروه‌های مختلف درمانی باشد.
کتابی که معرفی میشود، اندکی بیش از یکصد صفحه و مشتمل بر هشت فصل است که به عناوین «آشنایی با فرآورده‌های خون، آزمایش‌های پیش از تزریق خون، تزریق خون حجیم در خونریزی‌های بحرانی، تزریق خون در دوره زمانی پیرامون عمل، تزریق خون طبی، تزریق خون در بیماران مراقبت‌های ویژه، تزریق خون در زایمان و تزریق خون در کودکان» پرداخته است. بی‌تردید این نخستین نیز به سان بسیاری دیگر از کارهای اولین، عاری از نقص و کاستی نیست و هیچ‌کس به قدر پزشکان باتجربه و دانشمند ایرانی نمی‌تواند به کامل‌تر شدن این نسخه بومی کمک کند. پس یاریگر ما باشید در ادامه این راه و برای دستیابی به بهترین، چرا که بیمار ایرانی و طبیب ایرانی شایسته بهترین‌ها هستند!
شما می‌توانید نسخه الکترونیک (PDF) این راهنما را از سایت انجمن آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه ایران به آدرس http://iranesthesia.org و با لینک مستقیم http://iranesthesia.org/2013 دریافت کنید. همچنان مشتاق شنیدن و خواندن آرا، نظرات و انتقادات ارزشمند تک‌تک شما گرامیان برای ارتقاء نسخه‌ها و ویراست‌های آتی این راهنما هستیم.
واقعیتی که در مورد خون و فرآورده‌های آن وجود دارد این است که استفاده از آنها به‌سان یک شمشیر دولبه است که هم می‌تواند با استفاده بجا نجات‌دهنده جان بیمار باشد و هم می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری در مواقع استفاده ناشایست از خود برجای گذارد. همین مفهوم است که به پیدایش برنامه‌ها و سیستم‌های مدیریت خون در مراکز درمانی منجر شده است. آرمان پایانی این سیستم‌ها استفاده شایسته و بجا از منابع خون و فرآورده‌های موجود است.
برای مدیریت بهینه خون و فرآورده‌های آن راهکارهای گوناگون و رویکردهای متفاوتی وجود دارد، آنچنان که جراحی امروزین به سوی روش‌های کمتر تهاجمی پیش می‌رود تا در کنار برتری‌های بسیار، بتواند به مدیریت بهتر خون و منابع آن نیز کمک کند. ترانسفیوژن یا همان انتقال خون و فرآورده‌های آن یکی از چالش برانگیزترین موضوعات همیشگی طب و به ویژه پزشکی نوین است. منابع محدود و هزینه‌های بسیاری که برای تامین این فرآورده‌ها خرج میشود، در کنار خطرات بالقوه‌ای که در پس هر بار انتقال نهفته است، هر بیمار نیازمند را به خون و فرآورده‌های آن به مورد تازه‌ای از چالش و اختلاف‌نظر در بایدها و نبایدها میان پزشکان معالج و ناظرین و سیاست‌گذاران ارائه خدمات درمانی تبدیل می‌کند. تفاوت آرا و نظرات علمی در کتب مرجع هر یک از رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی بالینی و غیربالینی و حتی تشتت‌آرا در میان دانش‌آموختگان یک رشته از یک سو و دکترین مبتنی بر تجربه و نظرات افراد مجرب از دیگر سوی، دامنه این چالش‌ها را هر روز بیش از پیش می‌گستراند و عملا نیاز به وجود یک دستورالعمل واحد و فصل‌الخطاب را اجتناب‌ناپذیر می‌گرداند. این اختلاف آرا محدود به زمان و مکان هم نیست و در همه کشورهای دنیا چنین روندی یا وجود دارد یا پیش از این کم و بیش وجود داشته است. برای همین در بسیاری از جوامع پیشرفته و پیشرو برای آنکه وحدت رویه‌ای پدید آید و از مخاطرات کاسته شود و کفه مزایا بر معایب چیره شود، از سال‌ها قبل گایدلاین‌هایی تدوین شده که استفاده از آنها به استناد مطالعات گوناگون، هم از هزینه‌ها کاسته و هم بر ایمنی بیماران افزوده است. در بسیاری از موضوعات پزشکی ارجاع به کتب مرجع و رفرنس که براساس مطالعات بالینی و کارآزمایی‌های علمی نوشته شده‌اند، برای پیشگیری و درمان کافی است اما گاهی و به ویژه در مورد مساله کلانی چون انتقال خون که به زنجیره‌ای از امکانات و کمبودها بالاجبار پیوند شده، نمی‌توان به دستورالعمل‌های غیربومی که در آنها شرایط بیماران و جامعه ما در نظر گرفته نشده، رجوع و استناد کرد. از این روی، همیشه نیاز به وجود دستورالعمل ملی و بومی که با داشته‌های ما منطبق و با کمبودها سازگار باشد، احساس می‌شده است.
نقش سازمان انتقال خون
بنیان سازمان انتقال خون ایران در سال 1353 گذارده شد. این سازمان امروزه پا به پای جوامع پیشرفته در عرصه‌های گوناگون طب خون فعالیت می‌کند و عهده‌دار تامین منابع در این زمینه است. یکی از موضوعاتی که امروزه به ایجاد تحولات شگرف در زمینه طب خون منجر شده، ظهور مقوله‌ای است که از آن به «مدیریت خون بیمار» یاد میشود. رویکردی که در نهایت به بهینه‌سازی مصرف فرآورده‌های خون منجر خواهد شد. مدیریت مصرف خون امروزه به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه خدمات انتقال خون شناخته میشود که کاهش مصرف یکی از اولویت‌های آن است.
نقش حوزه معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان
با تشکیل «کمیته کشوری ترویج آموزش و تدوین راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی» که در آن نمایندگانی از سازمان نظام پزشکی، سازمان انتقال خون و روسای انجمن‌های علمی کشوری حضور داشتند، تدوین نخستین راهنمای کشوری انتقال خون و فرآورده‌های آن آغاز و به همت مدیرعامل و معاون پژوهشی سازمان انتقال خون ایران، آقای دکتر پورفتح‌الله و دکتر مقصودلو و دبیر این، آقای دکتر سلیمی و تلاش و همکاری صمیمانه همکاران ما در سازمان انتقال خون و نیز انجمن‌های علمی تخصصی چندگانه طی سال‌های 93 تا 94 کار سترگ تهیه و تدوین این دستورالعمل کشوری با عنوان «راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی» به انجام رسید تا پس از گذراندن مراحل مقتضی در اختیار همه پزشکان، پرستاران، مراکز درمانی و ... قرار گیرد. آنچه امروز به محضر شریف پزشکان این مرز و بوم تقدیم میشود، دستاورد تلاش یک تیم منسجم و حاصل رایزنی با انجمن‌های علمی تخصصی مختلف است که امید می‌رود در این حوزه مهم از دانش به کاهش چالش‌های بالینی و ارتقاء خدمات ارائه شده به بیماران، کمکی هرچند اندک بنماید. از این روی امیدواریم این راهنما بتواند در موارد چالش‌برانگیز شایسته ارجاع و استناد همکاران قرار گیرد و در درازمدت تامین کننده همگرایی اقدامات درمانی مورد نظر گروه‌های مختلف درمانی باشد.
کتابی که معرفی میشود، اندکی بیش از یکصد صفحه و مشتمل بر هشت فصل است که به عناوین «آشنایی با فرآورده‌های خون، آزمایش‌های پیش از تزریق خون، تزریق خون حجیم در خونریزی‌های بحرانی، تزریق خون در دوره زمانی پیرامون عمل، تزریق خون طبی، تزریق خون در بیماران مراقبت‌های ویژه، تزریق خون در زایمان و تزریق خون در کودکان» پرداخته است. بی‌تردید این نخستین نیز به سان بسیاری دیگر از کارهای اولین، عاری از نقص و کاستی نیست و هیچ‌کس به قدر پزشکان باتجربه و دانشمند ایرانی نمی‌تواند به کامل‌تر شدن این نسخه بومی کمک کند. پس یاریگر ما باشید در ادامه این راه و برای دستیابی به بهترین، چرا که بیمار ایرانی و طبیب ایرانی شایسته بهترین‌ها هستند!
شما می‌توانید نسخه الکترونیک (PDF) این راهنما را از سایت انجمن آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه ایران به آدرس http://iranesthesia.org و با لینک مستقیم http://iranesthesia.org/2013 دریافت کنید. همچنان مشتاق شنیدن و خواندن آرا، نظرات و انتقادات ارزشمند تک‌تک شما گرامیان برای ارتقاء نسخه‌ها و ویراست‌های آتی این راهنما هستیم.
رضا امین‌نژاد
متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه،
استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قم، مسوول کارگروه تهیه و تدوین راهنماهای بالینی کشوری انجمن،
آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه ایران،
عضو کمیته کشوری ترویج آموزش و تدوین راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی
متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه،
استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قم، مسوول کارگروه تهیه و تدوین راهنماهای بالینی کشوری انجمن،
آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه ایران،
عضو کمیته کشوری ترویج آموزش و تدوین راهنمای ملی تزریق خون و فرآورده‌های آن در مراکز درمانی
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار