شفا آنلاین>حوادث پزشکی> ظهور و بروز بیماری‌ها با تخریب سلولهای بخشی از بدن همراه است که جایگزین شدن آنها با سلولهای جدید می‌تواند جان و سلامتی بیمار را نجات دهد.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید سلولهای
بنیادی توانایی تبدیل به تمام سلولهای بدن را دارد. این سلول‌ها واجد
توانایی خودنوسازی و تمایز به انواع سلول‌ها از جمله سلولهای خونی، قلبی،
عصبی و غضروفی هستند. همچنین در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن
به‌دنبال آسیب و جراحت موثر بوده و می‌توانند به درون بافت‌های
آسیب‌دیده‌ای که بخش عمده سلولهای آنها از بین رفته است، پیوند زده شوند و
جایگزین سلولهای آسیب دیده شده و به ترمیم و رفع نقص در آن بافت
بپردازند.سلول های بنیادی به یاری بیماری‌ها می‌شتابد
رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درخصوص جدیدترین تحقیقات سلول های بنیادی می‌گوید: « در طی سال‌های اخیر در حیطه سلولهای بنیادی و طب بازساختی پیشرفت چشمگیری وجود داشته و تحقیقات مربوط به سلولهای درمانی ادامه دارد و به مرحله‌ای خواهیم رسید که در پنج یا شش سال آینده، از سلولهای بنیادی در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده کنیم. در این میان علاوه بر موسسه رویان، بیشتر از هفت تا هشت دانشگاه فعال در این زمینه با کمک محققان کار می‌کنند.»
گسترش تحقیقات سلول های بنیادی از اولویت‌های ما است
وی درخصوص نقش سلولهای بنیادی در درمان بیماران در بیمارستان‌ها می‌گوید: «شاید هنوز با درمان بیماران با استفاده از سلولهای بنیادی 10 سالی فاصله داشته‌باشیم. چراکه سلول درمانی برای تمام بیماری‌ها متداول نشده است. پیش‌بینی می‌شود، در 10 سال آینده، از این دانش در زمینه درمان بیماری‌های لاعلاج و صعب‌العلاج استفاده شود. درحال حاضر از این دانش در زمینه، پوست، چشم، مفاصل و ... استفاده می‌شود. تحقیقاتی که در زمینه قلب و عروق، کبد، کلیه، کوری و سلسله عصبی مثل بیماران ام‌اس ... شده است، آینده روشنی دارد.»
وی درمورد بودجه‌ای که برای تحقیقات سلول های بنیادی درنظر گرفته شده است، می‌گوید: « گسترش تحقیقات سلول های بنیادی از اولویت‌های ما است. راه اندازی سه موسسه شبیه پژوهشگاه رویان در شیراز، تبریز و دانشگاه تهران در راستای توسعه پیشرفت‌ها در زمینه سلولهای بنیادی صورت می‌گیرد. راه‌اندازی این سه موسسه از اولویت های بودجه ای ما است و مراحل اولیه تاسیس آنها آغاز شده است.
ملک زاده با بیان این که در صورت تحقق این امر هزینه درمان بیماران کاهش پیدا خواهد کرد، ادامه می‌دهد: «هزینه درمان بیماران با سلولهای بنیادی بسیار کمتر از هزینه‌های جاری مانند جراحی پیوند کبد است و به طور کلی می‌توان گفت که قابل مقایسه با هزینه‌های جاری نخواهد بود. جایگاه ایران در زمینه کاربرد سلولهای بنیادی از کشورهای منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و ترکیه بالاتر است و نسبت به کشورهای پیشرفته مانند سایر حوزه‌ها، فاصله داریم، اما این فاصله‌ها در حال کاهش است.»
بودجه‌های محدود به تحقیقات محدود می‌رسد!
حمید گورابی، رئیس پژوهشگاه رویان می‌گوید: « سیاست پژوهشگاه رویان این است که سعی دارد در زمینه های محدود وارد شود، تا بودجه‌های کم یاری کند. در این زمینه‌های محدود هم سعی می‌شود، از کار تحقیقات پایه آغاز شود، تا به آزمایشگاه برده شود و جواب‌های مطمئن‌تری گرفته شود. سپس از مرحله آزمایشگاهی به مرحله ترجمانی برده می‌شود، یعنی اینکه در مورد یک بیماری یا سلول خاص مدل حیوانی به کار گرفته شود، تا اگر نتایج مطلوب بود، در فاز انسانی هم به کار گرفته شود. نظیر این اقدامات در مورد استخوان غضروف بوده که از تحقیقات پایه آغاز شده و سلولهای مزانشیمی گام به گام از مرحله آزمایشگاهی کشت داده شد و بعد در ضایعات استخوانی بزرگ استفاده شد و مدل های حیوانی ایجاد شد و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که برای شکستگی‌هایی که استخوان خوب جوش نمی‌خورد، از سلولهای بنیادی مغز و استخوان استفاده شود تا بتوان زمان رسیدن به بهبودی را کوتاه کرد. وی ادامه می دهد: «در زمینه تحقیقات مربوط به چشم، کشت سلولهای بنیادی قرنیه قرار دارد که بتوان از آنها در مورد سوختگی‌های چشم از آن استفاده کرد. این تحقیقات هم قدم به قدم در آزمایشگاه جلو رفت و به مرحله ای رسید که توانستیم آنها را در فاز یک و فاز دو کلینیکال ترایال کارآزمایی بالینی استفاده کنیم، تا سوختگی‌های قرنیه چشم اصلاح شود. حال این خدمت را می‌توان برای بیماری که نیازمند باشد، یا بیمار داوطلب با دریافت قطعه یک در یک میلی‌متر از دور قرنیه بیمار و کشت آن در آزمایشگاه، برای پیوند قرنیه‌ای که سوخته است، استفاده کرد. در زمینه شبکیه و بیماری آرپی کار را در آزمایشگاه انجام داده بودیم و در مراکز تحقیقاتی چشم مانند فارابی و لبافی‌نژاد همکاری داریم و فعلا به حیوانات پیوند می‌زنیم. اگر نتایج رضایت بخش بود، به فاز انسانی منتقل می‌شود.» گورابی می‌گوید: «درمان فلج مغزی اطفال با استفاده از روش سلول درمانی از زمینه‌های دیگر کارآزمایی‌های بالینی پژوهشگاه رویان است. در این کارآزمایی‌های بالینی با استفاده از سلولهای مغز استخوان خود فرد بیمار، اقدام به انجام کارآزمایی‌های بالینی در بیماران مبتلا به فلج اطفال کردیم که نتایج خوبی در فاز اول این کارآزمایی‌ها به دست آمد. در فاز اول به طور دقیق نمی‌توان ادعا کرد که درمان قطعی و کامل صورت گرفته است، در این فاز افرادی که قادر به ایستادن روی دو پای خود نبودند، قادر به ایستادن شدند یا اگر بیماری قادر به باز و بسته کردن دست‌های خود نبود، می‌توانست دست خود را باز کند و به کمک والدین قادر به راه رفتن شدند.» گورابی اجرای فازهای دوم و سوم این مطالعات را در گرو تامین اعتبارات دانسته و می‌گوید: «در برخی اوقات بیماری مجددا در فرد عود می‌کند و بیمار به وضعیت اولیه باز می‌گردد، از این رو در فاز دوم کار آزمایی‌های بالینی باید راهکارهای متفاوت با فاز اول ارائه داد، تا بتوان درمان مناسب‌تر و ماندگارتری را به فرد داد. بنابراین اجرای فازهای دوم و سوم این نوع درمان‌ها هزینه‌بر است. درحال حاضر این تحقیقات را با خون بندناف پیگیری می‌کنیم. در این کار آزمایی‌های بالینی که با استفاده از خون بند ناف انجام می‌شود، میزان تاثیرات سلولهای خون بند ناف در درمان بیماری فلج مغزی اطفال مورد بررسی قرار می‌گیرد. در تحقیقاتی که صورت گرفته درمان کامل وجود نداشته، اما امکان ایجاد بهبودی‌هایی بوده که گاهی عود کرده و گاهی بهتر شده است.»
مدل‌سازی بیماری‌ها؛ جدیدترین دستاورد سلولهای بنیادی
یاسر تهمتنی، پژوهشگر پژوهشگاه سلولهای بنیادی رویان می‌گوید: « جدیدترین اقداماتی که در حیطه سلولهای بنیادی صورت گرفته است، در چند حوزه جا دارد. یکی از آنها بحث مدلینگ است. یعنی بتوان از سلولهای بنیادی انواع سلولهای مختلفی تولید شود تا مدل بیماری‌های مربوط هم ساخته شود. مثلا در برخی بیماری‌های کبدی که اساس ژنتیکی دارند، بتوانیم در آزمایشگاه سلولهای بنیادی جنینی انسانی را تبدیل کنیم به سلولهای کبدی و بعد مدل بیماری کبدی را در آزمایشگاه داشته باشیم. اهمیت این روش آن است که شرکت‌های مختلف دارویی، محصولات و داروهای خود را برحسب این مدل بیماری، طراحی و ساخت کنند، تا علاوه براینکه داروها ضرری برای فرد بیمار نداشته باشد، از حیوانات برای آزمایش استفاده نشود. داروها دقیقا از روی سلولهای انسانی تهیه می‌شود. لذا یکی از کاربردهای جدید سلولهای بنیادی جنینی مدل‌سازی بیماری‌ها است و ممکن است از کاربردی که تا امروز می‌شناختیم که سلول درمانی بود، فاصله داشته باشد، اما با اقبال زیادی روبه‌رو است.»
وی در خصوص استفاده از سلولهای بنیادی جنینی در درمان دیابت می‌گوید: « سال‌های سال است که برای درمان دیابت از انسولین استفاده می‌شود، لذا دنیا به دنبال آن است که برای ترمیم سلولهای تخریب شده، مخصوصا در بیماری دیابت نوع یک، روشی ابداع کند. آخرین پیشرفت‌ها این بود که در سال 2014 محققان هاروارد و محققانی از دانشگاه UVC کانادا توانستند، به روش‌هایی دست پیدا کنند که از سلول های بنیادی جنینی انسانی در ابعاد زیاد در بایورکتورها، سلولهای ترشح کننده انسولین تولید کنند.حتی شرکتی هم در آمریکا این سلول‌ها را استفاده کرده و در انتهای سال 2014 آنها را به بیماران دیابتی نوع یک پیوند زده، اما هنوز نتایجی از این کارآزمایی بالینی منتشر نشده است.»
تهمتنی می‌گوید: «هرجایی از بدن که امید درمان‌های قدیمی به نتیجه نرسیده است و سلولی تخریب شده، سلول درمانی می‌تواند، به یاری بیمار بشتابد، مانند سوختگی‌های پوستی. از منبع سلولهای بنیادی جنینی در حال حاضر چند کارآزمایی بالینی درسطح جهانی درحال انجام است که بیماری‌های مربوط به تخریب شبکیه چشم و دیابت پیشگام هستند. البته سلول‌درمانی با درمان از طریق سلو‌های بنیادی جنینی متفاوت است و درحال حاضر توفیق در درمان با استفاده از سلولهای درمانی بالغین بیشتر است.» وی می‌گوید: «جدیدترین موضوع در حوزه سرطان‌ها ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی در سرطان است تا در شرایط آزمایشگاهی سلولهای ایمنی تولید شود که به تومور حمله‌ور شده و سرطان را تخریب کنند.»
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار