ایران، هفتمین کشور پرمصرف لوازم آرایشی دنیا

 آمارهای متعدد نشان می دهد که زنان ایرانی پنج برابر بیش از زنان خاور میانه آرایش می کنند و ایران دومین مصرف کننده لوازم آرایش در خاورمیانه و رتبه هفتم را در میان کشورهای جهان را دارد.  در طول تاریخ، آرایش صورت و مرتب بودن عادت و رسم زنان ایرانی بوده است، اما در جامعه امروز، آرایش کردن تا به جایی پیش رفته که شکل یک ناهنجاری اجتماعی به خود گرفته است. آرایش بی حد و مرز زنان و دختران، بحران و مرض جدی است  که فراتر از یک عادت به شکل اعتیادی  مزمن بروز یافته است، اعتیادی که هم به زیبایی و سلامت افراد آسیب می رساند و هم اقتصاد کشور را دچار لطمات عدیده ای می کند. کاهش سن آرایش تا ۱۴ سالگی و همچنین استفاده هفت درصدی مردان و پسران ایرانی از لوازم آرایشی، شمایل بحرانی این مساله را نمایان تر می کند. 

مصرف افراطی لوازم آرایشی نوعی عادت و یا نوعی اعتیاد است، دریافت بازخوردهای مثبت، جلب نظر، تایید، توجه  و تشویق دیگران در تکرار و تثبیت و  تبدیل شدن مصرف لوازم آرایش به عادت، نقش موثری دارد ، این در حالی است اعتیاد به مصرف لوازم آرایشی رفتار غیرمنطقی، خارج از کنترل و خودکاری است که نوعی اختلال روانشناختی محسوب می شود و با برخی از اختلالات شخصیت به وی‍ژه اختلال شخصیت نمایشی مرتبط است، معمولا در این راستا فرد کمبودهای عاطفی و رشد ناکافی شخصیت خویش را با ارایش های غلیظ و افراطی  بروز می دهد. 

برای برخی از خانم ها گم شدن کیف لوازم آرایشی، مترادف با مصیبت بزرگی چون فقدان و یا مرگ یکی از عزیزان است، برخی از زنان آنچنان به استفاده از لوازم آرایشی عادت و گاه اعتیاد پیدا کرده اند که حتی قبل از شستن صبحگاهی صورت، اول سراغ میز آرایش می روند. پیداکردن نشانه های علاقه مندی افراطی به آرایش زیادی چندان دشوار نیست، بی تردید اگر شما بیش از اندازه متمایل به آرایش باشید، احتمالا خودتان از این امر آگاهید اما  از اعتراف به آن هراسانید و به طور حتم از مواجهه با آن امتناع می کنید. با پاسخگویی به سوالات زیر می توانید دریابید تا به چه حد  دچار اعتیاد به استفاده از لوازم آرایشی هستید؟

دیگران به شما می گویند زیاد از حد آرایش می کنید؟ آیا هرگز زندگی خود را بدون آرایش تصور نمی کنید؟آیا  بیرون رفتن از چاردیواری خانه با صورت بی آرایش، برایتان ماموریتی غیر ممکن است؟ آیا بخاطر نداشتن آرایش  و یا پاک شدن آرایش از رفتن به امکانی چون ساحل، استخر، باشگاه و ... امتناع می کنید؟ آیا  دیگران و حتی خودتان، بدون آرایش خود را نمی شناسید؟ آیا  دایما بدون هیچ دلیل موجهی آرایش خود را تمدید می کنید و از اضافه کردن  لایه های بیشتر مواد آرایشی به چهره خود احساس رضایت و خشنودی می کنید؟ آیا محصولات آرایشی شما به اندازه کافی دوام نمی آورند؟

زیر خط اعتماد به نفس

در جوامع مدرن، شیک بودن در سادگی و مرتب بودن است و هرگز مترادف با استفاده زیاد از لوازم آرایش تعریف و معنا نمی شود؛ این در حالی است که تب و تاب خودآرایی در جوامع در حال توسعه ، هر روز بیش از دیروز است. برخی از زنان و دختران به منظور تطابق با الگوهای زیبایی وارداتی و مورد مقبول واقع شدن، بسیار آرایش می کنند، در واقع آرایش کردن برای آنان به نوعی خودنمایی و راهی برای اثبات این مهم است که " من زشت نیستم"! به نظر می رسد این گروه از زنان، نیازمند تایید دیگران هستند و برای کسب این تایید حاضر به انجام هر عملی هستند چه بسا اگر این مقبولیت اجتماعی را به دست نیاورند، نمی توانند خود را باور کنند و یا خلا اعتماد به نفس شان را پُر کنند، چه بسا آرایش افراطی برخی از زنان، به دلیل اعتماد به نفس پایین و خودپنداره منفی نسبت به خویش است، 

زیبایی بخاطر مردان

توجه به زیبایی و خودآرایی در برخی از زنان در حال تبدیل شدن به نوعی بحران اجتماعی  است، بعضی از زنان برای اطمینان پیدا کردن از مقبولیت ظاهری، جلب توجه و تایید و حمایت مردان، به صورت کاملا افراطی به این الگوی زیبایی روی آورده اند، متاسفانه این مساله به یک عادت مخرب تبدیل شده، تا انجایی که برخی از زنان، خود را بدون آرایش بی هویت می دانند و حتی حاضر به حضور بدون ارایش در جامعه، بخصوص در معاشرت با مردان نیستند.

چشم و هم چشمی های رسانه ای برای زیباترشدن

حساسیت و دقت نظر روز افزون به وضعیت ظاهر و زیبایی از جمله دغدغه های زنان امروزی است، در بررسی و واکاوی علل روی آوردن زنان به استفاده از لوازم آرایشی و حتی جراحی هایی برای زیباتر شدن، توجه به نقش پر اهمیت رسانه ها در تشدید این مهم، امری ضروری و غیر قابل کتمان است. رسانه های مختلف با معرفی و تبلیغ مدام نوعی از الگوی زیبایی که صرفا با انجام جراحی های زیبایی و مصرف هر چه بیشتر لوازم آرایشی قابل دسترسی است، توانسته اند سعادت انتزاعی را در ذهن زنان و دختران متبلور کنند که دست نیافتن به آن، عین ناامیدی و یاس است و منجر به تزلزل شخصیت و شکست روانی می شود. ترویج فرهنگ مصرف لوازم آرایشی توسط هنرپیشه های رسانه ای باعث شده است که آرایش چهره به مثابه یک عمل اجتماعی مستقل زنانه تعریف شود که کسب منافع فردی و اجتماعی، از حداقل ترین پیامدهای آن نیز باشد. زنان با مصرف لوازم آرایشی، از یک سو، باعث بسط الگوهای اجتماعی چشم و هم چشمی برای زیبایی می شوند و از سوی دیگر، به مصرف متظاهرانه زیبایی در عرصه های مختلف اجتماعی دامن می زنند که تنها به منظور هر چه بیشتر کردن مالکیت های مادی و نشانه ای انجام می گیرد، حقیقت دردناکی که آسیب های، گاه جبران ناپذیر آن، لطمات عدیده ای را بر روح و روان زنان وارد می کند.

وقتی زیبایی، شرط استخدام است 

اگر صفحات نیازمندی روزنامه را ورق بزنید، حتما به کرات با این جمله مواجه می شوید:" به یک خانم آراسته جهت کار نیازمندیم"! متاسفانه تقاضای اجتماعی نامناسب  در زمینه اشتغال زنان، باعث شده است برخی از زنان و دختران برای یافتن شغل و یا دریافت حقوق مناسب و... ترغیب به استفاده بیش از حد از لوازم آرایشی شوند، از سوی دیگر، شرکت ها، مغازه ها و ... شرط اول استخدام بانوان  و رکن اصلی موفقیت کاری شان را منوط به خانم های آراسته و ارایش کرده ای می دانند که می توانند  جذب مشتری زیادتری داشته باشند، واقعیت تلخی که زنان جویای شغل را مجبور به پذیرش هویت های نمادینی می کند که با گذر اندک زمانی نیز، به عنوان بخشی نهادینه شده از حقیقت وجودشان آشکار  می شود.

وقتی فرهنگ دچار آشفتگی می شود

گرفتار امدن دراشفتگی فرهنگی دلیل دیگری است که این گرداب را سهمگین تر می کند، الگوهای تاریخی، عرفی و فرهنگی ما در زمینه زیبایی و آراستگی به شدت رو به افول و نابودی است، سالیان سال است که زنان ایرانی از الگوهایی تبعیت می کنند که ویژه فرهنگهای دیگر و حتی قشرهای  بخصوصی از آن فرهنگ است، بی تردید وقتی الگویی برای فرهنگی متناقض باشد و متناسب با آن نیز ساخته نشود، اشفتگی حداقل ترین پیامد منفی آن خواهد بود. 

مردان هم آرایش می کنند

رواج استفاده از لوازم آرایشی در پسران و آقایان نیز مد به روزی است که جای بحث فراوان دارد، امروزه در سطح شهر با مردانی مواجهه می شویم که همچون زنان ابرو برداشته اند، مویی آرایش کرده اند و چهره به رنگ و لعابی آمیخته اند، آنچنان که گویی ظاهر زنانه شان بیش از هیبت مردانه شان جلوه گیری می کند. همانطور که پیشتر بیان شد، زنان نسبت به مردان حساسیت و توجه بیشتری به زیبایی و استفاده از لوازم آرایشی دارند، به عبارت دیگر،  توجه به زیبایی، یک گفتمان زنانه است، حال روی اوردن مردان به زیبایی و آرایش، به معنای قدرت تاثیر گذاری این گفتمان زنانه بر مردان است که مردان از این خصلت زنانه، کتمان مردانه ای راشکل می دهند که دیگر مبتنی بر برابر خواهی با زنان نیست.الگوپذیری از جوامع غربی و تفکرات دیگران، تقلید از گروه های ضد فرهنگ نظیر خواننده ها و بازیگران اروپایی نظیر هوی‌متال، وسپ، رپ و ... ، عدم اعتماد به نفس، گرایش به خودنمایی، اختلالات جنسیتی گرایشات ناسالم یا انحرافات جنسی، عدم آشنایی و متعاقب آن عدم همانندسازی با ویژگی های مردانه ناب از جمله دلایلی است که باعث شده است مردان نیز چون زنان متمایل به آرایش شوند و از رفتاری کاملا زنانه تقلید کنند، چه بسا  چنین رفتاری جزء نیازهای طبیعی مردان به شمار نمی‌رود.

حرف آخر

برای مقابله با این مساله چه باید کرد؟ آیا به راستی به غیر از آرایش و آراستن ظاهر راه دیگری برای نشان دادن ارزش های وجودی وجود ندارد؟ فارغ از علتهای بیان شده، خوددوستداری مولفه فراموش شده خویشتن بسیاری از افراد است که تنها راه یادآوری و جبران آن با توسل به نقابهای فریبنده ممکن شده است. نقابهایی که چون ماسک زیبنده بر حقیقت وجود هستند و خویشتن حقیقی را برای همیشه پنهان و کتمان می کنند. برای دوست داشته شدن باید خود را دوست داشت و به خویش انچنان که هستیم و خواهیم بود، اعتماد کرد و اطمینان داشت. بنابراین، پرورش و تقویت اعتماد به نفس، اولین گام برای کنار گذاشتن استفاده از لوازم آرایشی است. اگر گمان می کنید بدون خط چشم و رژ لب زیبا نخواهید بود، بهتر است روی این تصور اشتباه تان کار کنید. چند لحظه ای جلوی آیینه بایستید و روی نقاط قوت چهره تان متمرکز شوید و تلاش کنید از این پس فقط به همان نقاط توجه و تفکر کنید. به یقین بپذیرید شما می توانید بدون آرایش در مقابل دیگران ظاهر شوید و هیچ اتفاق ناخوشایندی هم رخ ندهد، تلاش کنید با این ترس مواجهه شوید ولو ان که بسیار مضطرب شوید و  یا مدام این فکر  اذیت تان کند که دیگران شما را زشت خواهند دید. به خود بقبولانید شما علاوه بر زیبایی ظاهری می توانید با شخصیت و رفتارتان نیز دیگران را تحت تاثیر قرار دهید، پس با ابعاد مختلف شخصیت تان آشنا شوید و برای تبلور آنان دست به کار شوید. برای موفقیت بیشتر توصیه می کنیم از حضور و همراهی یک روان شناس بهره مند شوید چه بسا  کمک های تخصصی ایشان می تواند عبور از فراز و نشیب های این مسیر را برایتان میسور کند.(سلامت آنلاین/ نسرین صفری - مشاور خانواده)