شفا آنلاین>اجتماعی>ارزیابی میرمحمود موسوی، صادق خرازی، صادق ملکی و سفیر ترکیه درباره تحولات پس از کودتا«ترکیه پس از کودتا»، عنوان نشستی است که دیروز در سالن سمینار روزنامه اطلاعات برگزار شد.
به گزارش شفا آنلاین، این نشست، جزء سلسله نشست‌های سایت
دیپلماسی‌ایرانی است که با حضور رضا حاکان تکین، سفیر جمهوری ترکیه در
تهران، میرمحمود موسوی، مدیرکل پیشین آسیای غربی وزارت امورخارجه و سفیر
اسبق ایران در پاکستان و هندوستان، صادق ملکی، کارشناس‌ارشد وزارت امور
خارجه، و سیدمحمدصادق خرازی، مدیرمسئول سایت دیپلماسی ایرانی و سفیر پیشین
ایران در فرانسه، برگزار شد.روایت سفیر از کودتا
این نشست با سخنرانی رضا حاکان‌تکین شروع شد. تکین در شب کودتا، در دهکده کوچکی در کنار دریای اژه با همکاران خود شام می‌خورد که خبر کودتا را از شبکه‌های تلویزیونی شنید و به‌گفته خودش، بلافاصله به تهران بازمی‌گردد تا ماموریت خود را در ایران دنبال کند.
سفیر ترکیه در ایران، این کودتا را در مقایسه با کودتاهای قبلی ترکیه، یکی از خونبارترین کودتاهای تاریخ این کشور می‌داند: «در این کودتا، نزدیک به 260 نفر کشته و بیش از 1400 نفر زخمی شدند. مردم با شجاعت ایستادگی کردند و با کنار گذاشتن اختلافات سیاسی از دموکراسی دفاع کردند. احزاب مخالفی که تندترین انتقادات را متوجه رئیس‌جمهوری می‌کردند، در آن لحظه تمامی اختلافات را کنار گذاشتند و از جمهوریت و دموکراسی ترکیه دفاع کردند.» او به تحلیل‌هایی که درباره این کودتا مطرح می‌شود، اشاره کرد و در پاسخ به اظهارات برخی که کودتای ترکیه را نمایشی می‌خوانند، گفت: «متاسفانه در منطقه ما توجه ویژه‌ای به توهم توطئه وجود دارد. این ادعا واقعیت ندارد و باید در صحت و سلامت افرادی که این ادعا را مطرح می‌کنند، شک کرد. اسناد و مدارک و فیلم‌هایی که بعد از کودتا منتشرشده، نشان می‌دهد که این اقدام چه ابعادی داشته است.»
مبارزه با گولن سکولاریسم را تقویت می‌کند
حاکان‌تکین در این نشست به نقش محوری فتح‌الله گولن در کودتای 26 تیرماه 95 اشاره کرد: «مدت کوتاهی بعد از کودتا به آشکارترین شکل ممکن روشن شد که جماعت فتح‌الله گولن در این کودتا دست داشتند.» سفیر ترکیه در تهران، با تاکید بر این مسئله بیان کرد: «متاسفانه پس از اقدام وحشیانه کودتاچی‌ها، برخی از کشورها با پیش‌داوری درباره ترکیه موضع‌گیری کردند. تمام اقدامات علیه کودتاچیان در چارچوب قوانین ترکیه خواهد بود و بر این موضوع بارها از سوی مسئولان ما تاکید شده است. در حال حاضر در ترکیه وضعیت فوق‌العاده حاکم است و این وضعیت برای جلوگیری از فعالیت مجدد کودتاگران است و برای محدود کردن آزادی‌های شهروندی نخواهد بود.» حاکان تکین می‌گوید: «نزدیک به دو ماه پیش در شورایعالی امنیت ملی سندی برای پاکسازی جماعت فتح‌الله گولن چه در داخل و چه در خارج کشور تهیه‌شده بود. چرا این را در اینجا می‌گویم؟
چون اخباری در رسانه‌ها پیچیده است که دولت ترکیه در حال بهره‌برداری از کودتا برای تسویه‌حساب‌های سیاسی است. درحالیکه بازداشت‌های انجام‌شده یا تعلیقی که در حق کارکنان دولت انجام‌شده، از قبل طرح‌ریزی‌شده بود و آمادگی برای آن وجود داشت. حتی عده‌ای معتقد هستند که کودتاچیان چون از این طرح مطلع بودند، زودتر کودتای خود را انجام دادند.» او احیای حکومت عثمانی توسط رجب طیب اردوغان را که منتقدان مطرح می‌کنند ادعایی واهی خواند: «به اعتقاد ما مبارزه با جماعت فتح‌الله گولن سکولاریسم را در ترکیه تقویت می‌کند.» تکین بر این باور است که جنبش گولن سال‌هاست که نه‌فقط در بیرون ترکیه بلکه در نهادهای بسیاری نفوذ کرده است.
درحال حاضر شناسایی نفوذی‌ها و پاکسازی نهادها انجام می‌شود تا پایه سازمان‌دهی‌های جدیدی در ترکیه برای جلوگیری از نفوذ مجدد آن‌ها شود. او در پاسخ به اینکه آیا به اسناد و مدارکی حاکی از حمایت خارجی از گولن دست‌یافته‌اند، گفت: «بدون مدرک نمی‌توانیم به کشورها و دولت‌های دیگر اتهاماتی بزنیم. ما چهار سال قبل نیز در رابطه با این اقدامات تروریستی پیش‌بینی‌هایی کرده بودیم.» حاکان تکین همچنین درباره درخواست استرداد گولن از آمریکا به این کشور گفت: «پیش‌ازاین برای استرداد گولن از آمریکا درخواستی داشتیم و پرونده‌ای را برای طرف آمریکایی ارسال کردیم، بعد از کودتا هم درخواست جدیدی به همراه اسناد بیشتر آماده‌شده که آن‌ها را تا چند روز آینده به‌طرف آمریکایی ارائه می‌دهیم. طرف‌های آمریکایی نیز در چارچوب قوانین آمریکا اقدامات لازم را انجام می‌دهند. اینکه دولت آمریکا چه تصمیمی را دراین‌باره اتخاذ می‌کند، نمی‌دانیم».
محکومیت حرکت نظامیان در صحنه سیاست
دومین سخنران مراسم میرمحمود موسوی بود که در سه محور ترکیه قبل از کودتا، کودتا در ترکیه و ترکیه بعد از کودتا سخن گفت. او معتقد است: «باید به‌دوراز تحلیل‌های احساسی و سطحی که در ایران جریان دارد، تحولات ترکیه را با ادبیات دیپلماتیک بررسی کنیم. باید بپذیریم که دولت ترکیه طی سال‌هایی که در حکومت بود، تحولات مهمی را در تمامی سطوح ترکیه به وجود آورد.» به‌گفته موسوی، وضعیت ترکیه در سال‌های اخیر باثبات نبوده است.
ترکیه متاثر از تحولات خاورمیانه و مسائل منطقه‌ای و تمامی حوادث و اتفاقاتی که در سوریه، یمن، عراق، افغانستان، مسائل داعش و غیره در حال رخ دادن است. موسوی می‌گوید: «مسئله امنیت ترکیه در راس مسائل این کشور است. بزرگ‌ترین مسئله ترکیه موضوع پ.ک.ک است و نشانه آن، مذاکراتی است که آقای اردوغان و حاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه (میت) با کردها برای حل مشکلات داشتند.» به‌گفته موسوی، «رئیس حزب کردهای سوریه رسماً اعلام کرد که عبدالله اوجالان رهبر معنوی کردهای سوریه است. بعد از کودتا به‌نظر می‌رسد برنامه اردوغان در مواجهه با کردها در سوریه شکست‌خورده و این برنامه‌ها وارد فاز جدیدی می‌شود. آمریکا در میان کردها و دولت ترکیه ایستادن در کنار کردها را انتخاب کرد.» میرمحمود موسوی درباره ترکیه بعد از کودتا هم می‌گوید: «درباره دستگیری‌های گسترده در ترکیه که بسیار بازتاب داشته است، باید بگویم باوجود اینکه معتقدم حقوق بشر برای غربی‌ها و کشورهای پیشرفته جایگاه بسیار بالایی دارد، اما در بسیاری موارد ازجمله ترکیه گزینشی برخورد می‌کنند.» او فضای دوقطبی را برای جامعه ترکیه بعد از کودتا مناسب نمی‌داند و می‌گوید: «از آثار کودتا محکومیت حرکت نظامیان درصحنه سیاست است؛ دنیای سیاست مال سیاسی‌هاست و دنیای نظام برای نظامی‌ها اما نباید فضای سیاسی ترکیه به سمت دوقطبی شدن پیش برود.»
اهمیت امنیت ترکیه برای ایران
بعد از میرمحمود موسوی، صادق ملکی درباره ترکیه و تحولات و چالش بین امنیت و آزادی در ترکیه گفت: «حضور مردم مهمترین عامل شکست کودتا بود که باید قدر آن‌دانسته شود و باید به گونه‌ای برخورد شود که دموکراسی حفظ شود.» او درباره اهمیت امنیت ترکیه برای ایران نیز معتقد است: «اینکه می گوییم امنیت ترکیه امنیت ایران است تعارف سیاسی نیست؛ بلکه هر اتفاقی در ترکیه می‌افتد واقعاً بر امنیت ما تاثیر می‌گذارد.» وی با اشاره به برخورد دولت ترکیه با ارتش آن کشور پرسید: «سوال این است که این تحقیر ارتش که اکنون بعد از کودتا صورت می‌گیرد، آیا می‌تواند پاسخگوی نیازهای امنیتی ترکیه باشد؟ آیا انگیزه‌ای برای ارتشیان می‌گذارد تا برای امنیت مردم اقدام کنند؟» به گفته وی، «گفته می‌شود قرار است در تمامی اماکن دولتی و اداری ترکیه جای عکس آتاتورک عکس اردوغان بالا برود آیا این مسئله سبب ایجاد مشکلات دیگری برای ترکیه نمی‌شود و سبب نمی‌شود پروژه عبور از اردوغان کلید بخورد؟»
محصول اشتباه‌های اردوغان
«ملت ترکیه اولین نشانه‌های شکل‌گیری دولت-ملت را نشان دادند.» این جمله، مقدمه صحبت صادق خرازی است که دراین‌باره توضیح می‌دهد: «مردم ترکیه با سپر کردن سینه‌هایشان در برابر گلوله‌های ارتش ترکیه بلوغ و رشد جامعه ترکیه را نشان دادند. باید از این مسئله به خوبی استفاده شود.» این دیپلمات باسابقه ایرانی خطاب به سفیر ترکیه گفت: «می‌خواهم کمی بدون رودربایستی و تعارف صحبت کنم. از نگاه تئوری توطئه خیلی‌ها می گویند که آقای اردوغان چون تضعیف شد و از امریکایی‌ها ناامید و روابطش با روسیه تخریب شد و مشکلات دیگری که برایش پیش آمد؛ این کودتا را طرح‌ریزی کرده است. اما آقای سفیر می‌توان گفت که آنچه در ترکیه اتفاق افتاد حتی اگر به‌دوراز نگاه تئوری توطئه تحلیل کنیم؛ ماحصل اشتباه‌های آقای اردوغان بود.»
خرازی تاکید کرد: «ترکیه با ایستادن در کنار قطر و عربستان سناریوی مسیر بسیار اشتباهی را پیش رفت.» او با اشاره به نقش آمریکایی‌ها در کودتا گفت: «امریکایی‌ها اگر نگوییم در ترکیه کودتا را طرح‌ریزی کردند؛ از کودتا کاملا مطلع بودند. جنگنده‌های ارتش از فرودگاه اینجرلیک برخاستند که تحت کنترل امریکایی‌ها است.» خرازی در مورد متهم اصلی کودتا نیز گفت: «فتح الله گولن کسی است که دائما در نمازهایش ایران و شیعیان را نفرین می‌کرد. او حتما با سیاست‌های امنیتی غربی ازجمله اداره چهارم پنتاگون و سی آی ای در ارتباط است.»
رضا حاکان‌تکین، سفیر ترکیه در ایران در پاسخ به سپید:
نمی‌خواهیم بعد از کودتا خشک و تر با هم بسوزند
رضا حاکان‌تکین، سفیر ترکیه در ایران، در پاسخ به سوال خبرنگار سیاسی سپید، مبنی بر اینکه «آینده ترکیه بعد از کودتا به چه سمت و سویی می‌رود و چه مشخصه‌هایی خواهد داشت؟»، گفت: «در مواجهه با کودتا، موضعی که احزاب گرفتند ما را به آینده امیدوار کرد؛ مردم ترکیه و مجلس ملی کبیر ترکیه در مقابل سازمان تروریستی گولن موضع مشخصی اتخاذ کردند.» وی درباره موضع ترکیه درقبال سوریه هم گفت: «نباید انتظار تغییر رادیکال را داشته باشید. موضع ما درباره سوریه کاملا روشن است، خواسته ما متوقف شدن خونریزی‌ها در سوریه است و تاسیس دولت و حاکمیتی که بتواند تمام اقشار ملت سوریه را دربربگیرد و فراگیر باشد.
کسانی که مسبب وضعیت تراژیک امروز سوریه هستند، در وضعیت آینده نقشی ندارند.» تکین در پاسخ به این سوال سپید که «به‌نظر می‌رسد ترکیه به بهانه تامین امنیت، آزادی را نشانه گرفته و به سمت دیکتاتوری حرکت می‌کند»، گفت: «بعد از کودتا احزاب مخالف و حزب حاکم باهم در مقابل کودتا ایستادند. یعنی در مقابل تدابیری که علیه کودتاچیان گرفته می‌شود، اختلاف دیدگاهی وجود ندارد. البته بعضی از احزاب مخالف برخی نگرانی‌هایی را مطرح می‌کنند که خشک و تر با هم نسوزند و دولت هم این نگرانی‌ها را در نظر دارد. حکومت ما علیرغم اعلام وضعیت فوق‌العاده برای سه‌ماه، این وضعیت زندگی کسانی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که با سازمان‌های کودتاگر در ارتباط بودند. دولت این سازمان‌ها را تصفیه خواهد کرد؛ اما پرنسیپ‌های دموکراتیک حفظ خواهد شد و زندگی مردم ترکیه را تحت‌تاثیر قرار نخواهد داد.»
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار