کم‌کاری بیمارستان‌های دولتی در تفکیک زباله‌های عفونی

بارها مسئولانی از درون سیستم اجرائی درباره همکاری‌نکردن و تخلفات بسیار بیمارستان‌ها در تفکیک و جمع‌آوری و امحای زباله‌های عفونی هشدار داده‌اند. رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط ‌زیست و خدمات شهری شورای شهر پایتخت، در چند مورد متوالی اعلام کرده هیچ نظارتی در این حوزه وجود ندارد و بارها شاهد بوده‌ایم بیمارستان‌ها زباله‌های عفونی را داخل زباله‌های شهری و درون مخازنی که در سطوح شهر وجود دارد می‌ریزند.

برای قانون وظیفه فشرده‌سازی زباله‌ها، جداسازی زباله‌های حاوی خون و بافت و به‌طورکلی زباله‌های عفونی از سایر زباله‌های بیمارستانی بر عهده بیمارستان است؛ به عبارتی زباله‌های عفونی باید از سایر زباله‌های داخل بیمارستان تفکیک و بی‌خطر شود و بعد برای جمع‌آوری و امحا فرستاده شود. زباله‌های عفونی شامل زباله‌های خشک و پساب‌های عفونی است، پساب‌های عفونی بیشتر بعد از شست‌وشوی اتاق عمل و شستن بخش‌ها ایجاد می‌شود که در صورت نبود نظارت و ایزوله‌بودن ممکن است وارد فاضلاب و جوی آب شود و همین موضوع به انتقال میکروب و آلودگی منجر خواهد شد. زباله‌های خشک عفونی شامل پنبه، سر سوزن یا سرنگ است که باید در ظرف مخصوصی و با علامت‌گذاری مشخص جمع‌آوری و انتقال داده شود تا در دستگاه‌های زباله‌سوز به پودر تبدیل شوند.

پایتخت با بیمارستان‌های دولتی و خصوصی‌ای که در ارتباط مستقیم با مردم هستند باید بیش از آنچه سایر ارگان‌ها مسئولیت دارند، درباره زباله‌های عفونی تولیدشده حساسیت داشته باشد؛ اما واقعیتی که هرکدام از ما در داخل بیمارستان‌ها و معابر اطراف آنها دیده‌ایم، حکایت دیگری دارد. واقعیت این است که بخش کمی از بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مطب‌ها اصول اولیه در مراقبت از زباله‌های عفونی و تفکیک و جمع‌آوری آنها را رعایت می‌کنند.

حسین جعفری، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند، ، از تغییراتی امیدوار‌کننده درباره زباله‌های بیمارستانی خبر می‌دهد و می‌گوید: خدمات جدید، هزینه و بهای بیشتری دارد و خوشبختانه دراین‌باره بین وزارت بهداشت و شهرداری تهران توافق خوبی شده است. افزایش قیمت برای ارائه خدمات جدیدی است که حداقل تا شش ماه آینده و با ورود سیستم حمل‌ونقل پیشرفته و تجهیزات جدید فعال می‌شود.

برای اجرای این لایحه با ١٣ کشور خارجی ارتباط داریم و حداکثر در ١٦ ماه آینده زباله‌سوز مترکز را در شهر تهران فعال خواهیم کرد. این زباله‌سوز در مجموع صد تن ظرفیت دارد و به‌این‌ترتیب امکان نظارت بیشتری فراهم می‌شود. فعلا این زباله‌سوز برای دو ماژول ٥٠ تنی به ظرفیت صد تن است و اگر زباله‌های پزشکی مراکز درمانی و مطب‌ها هم افزوده شود، امکان افزایش ظرفیت تا ٥٠ تن دیگر را هم دارد.

جعفری با بیان اینکه انتظار ما این است که بیمارستان‌ها همکاری کنند و زباله تفکیک‌شده را تحویل دهند، افزود: شهرداری طبق قانون اجازه ندارد زباله‌های بیمارستانی را تفکیک کند؛ در بیمارستان‌ها این امکان فراهم است که زباله بخش اداری را که با بیمارستان ارتباطی ندارد، از هم جدا کنند و تحویل دهند، چراکه با قیمت‌های جدید به‌نفع خودشان خواهد بود و حتما نرخ زباله‌های بیمارستانی ویژه با زباله‌های بیمارستانی خانگی متفاوت خواهد بود. درعین‌حال زباله‌هایی که در هر شرایطی در بیمارستان مخلوط شود، به‌طورکلی طبق مصوبه سازمان محیط ‌زیست، زباله عفونی محسوب می‌شود و برخورد مطابق با همان خواهد بود. او می‌گوید برخی از بیمارستان‌ها که برایشان از نظر اقتصادی مهم نیست، تفکیک را انجام نمی‌دهند.

او گفت: درباره بیمارستان‌هایی که زباله‌های خودشان را جدا می‌کنند، در دو حالت از آنها زباله را دریافت می‌کنیم؛ زباله شبه‌خانگی که معادل زباله مراکز دیگر و با قیمت پایین است و زباله‌های عفونی جداشده که قیمت مجزایی دارد. آنهایی که این تفکیک را انجام ندهند همه زباله را یکجا عفونی محسوب می‌کنیم.
جعفری می‌گوید اختلاط انواع زباله‌های عفونی و عادی در بیمارستان‌های دولتی بیشتر دیده می‌شود. او افزود: در گزارش‌های مختلفی که ماهانه از بیمارستان‌ها به دست ما می‌رسد، مشخص شده بیمارستان‌های دولتی این موضوع را کمتر رعایت می‌کنند، البته مواردی از تخلف اختلاط زباله‌ها در بیمارستان‌های خصوصی هم وجود دارد.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران اضافه می‌کند: به نظر می‌رسد علت همکاری‌نکردن بیشتر بیمارستان‌های خصوصی دراختیارنداشتن اتوکلاو (وسیله‌ای برای استریل‌کردن لوازم پزشکی و آزمایشگاهی در فشار و دمای بالا و با استفاده از بخار آب) یا خراب‌بودن این دستگاه است. معمولا این بیمارستان‌ها چون نمی‌خواهند هزینه‌ای برای این دستگاه بپردازند ترجیح می‌دهند زباله‌ها را از ابتدا تفکیک کنند و به شهرداری تحویل بدهند.

او در پاسخ به اینکه اعضای شورا درباره همکاری‌نکردن بیمارستان‌ها و اجرانشدن برخی از وظایف مرتبط سازمان پسماند در این زمینه هشدار داده‌اند و برای این امور از سوی هر دو طرف چه الزامی وجود دارد؟ گفت: طبق قانون، پسماند پزشکی و بیمارستانی و بخش‌های وابسته، ارتباطی به شهرداری ندارد و باید توسط همان بخش‌ها انجام شود؛ اما ما برای حفظ سلامت شهروندان و کارکنان بیمارستان‌ها و حفظ محیط ‌زیست ورود داوطلبانه و براساس مصوبه شورای شهر داشته‌ایم. خوشبختانه در تهران با تمام بیمارستان‌ها قرارداد داریم. درباره اعتبارات هم سختگیری‌هایی شده و اگر بیمارستانی با سازمان مدیریت پسماند قراردادی درباره پسماند نداشته باشد، پرداخت اعتباراتشان توسط وزارت بهداشت با مشکل مواجه می‌شود.

وی تصریح کرد: بیمارستان‌هایی که با وجود این، زباله‌های خودشان را جدا نمی‌کنند، خودشان هم متضرر می‌شوند و همه زباله‌هایشان به‌عنوان زباله عفونی جمع‌آوری شده و هزینه زباله عفونی از آنها دریافت می‌شود. جعفری در پاسخ به این سؤال که ما با بیمارستان‌های دولتی‌ مواجه هستیم که با بودجه عمومی اداره می‌شوند و ممکن است برایشان اهمیتی نداشته باشد چه مبلغی را برای زباله پرداخت کنند، چه اینکه شما هم گفتید بیمارستان‌های دولتی کمتر رعایت می‌کنند، دیگر چه قانونی رعایت می‌شود؟ گفت: در هر حال این زباله باید امحا شود و طبق قانون هم باید جمع‌آوری شود و ما هم این کار را می‌کنیم. برای ما هم مطلوب است که به جای روزانه صد تن زباله پزشکی و عفونی زباله کمتری تولید شود، ولی اگر مخلوط شد و تفکیک نکردند، ما مجبوریم برخورد با زباله عفونی را داشته باشیم.

وی با اعلام اینکه درحال‌حاضر روزانه ٧٠ تا صد تن زباله پزشکی و عفونی دریافت می‌کنیم، افزود: حتما پس از اجرای مصوبه اخیر شورای شهر تهران و افزایش بهای خدمات در جمع‌آوری و دفن پسماندهای ویژه پزشکی، صنعتی و کشاورزی در شهر تهران افزایش تفکیک زباله‌های بیمارستانی را شاهد خواهیم بود چراکه بیمارستان‌ها به دلیل این افزایش قیمت مجاب می‌شوند زباله را تفکیک و کمتر کنند. این روند برای ما، هم از نظر جمع‌آوری و دفن بهداشتی و در مجموع کاهش میزان این زباله‌های خطرناک شرایط بهتری خواهد داشت.

این مقام مسئول تأکید کرد که طبق قانون هیچ‌یک از بیمارستان‌های دولتی و خصوصی در تهران نمی‌توانند زباله‌سوز در محوطه خود داشته باشند و تنها مجاز هستند از اتوکلاو برای بی‌خطرکردن موقت استفاده کنند. او افزود: طبق توافق با وزارت بهداشت، بیمارستان‌های تهران در جمع‌آوری و امحای زباله‌ها دخالتی ندارند و این زباله‌ها باید تفکیک‌شده به ما سپرده شود. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در ادامه افزود: شرکت‌هایی که در این مسیر با ما همکاری می‌کنند، باید تأییدیه‌های لازم را از وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط ‌زیست داشته باشند. درعین‌حال درباره هزینه زباله‌سوزهایی که قرار است وارد شود نیز هنوز نمی‌توان رقمی را اعلام کرد چراکه در حال مذاکره با شرکت‌های خارجی هستیم. این هزینه با توجه به تکنولوژی‌هایی که وجود دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت خواهد بود و به همین دلیل ما رقمی را به‌عنوان پایه قرار داده‌ایم اما می‌تواند تغییر کند.
رحمت‌الله حافظی  می‌گوید: تا حدود یک سال قبل که بازدیدی از کهریزک داشتیم، حتی زباله‌های تفکیک‌شده بیمارستانی هم در سلول دفن بهداشتی در کنار سایر زباله‌های شهری و خانگی دفن می‌شد. این روند مورد اعتراض و پیگرد قرار گرفت. بعد از حضور مدیرعامل جدید این مجموعه در این مدت، سلول دفن بهداشتی مجزایی برای زباله‌های بیمارستانی ایجاد شد.

وی با اشاره به بازدید یک ماه قبل خود از این مجموعه گفت: درحال‌حاضر زباله‌های بیمارستانی در این محل به شکل اختصاصی دفن می‌شوند. حافظی با تأیید اینکه برای شهرداری می‌صرفد زباله مخلوط و بیشتری را جمع‌آوری و حمل کند تا پول بیشتری دریافت کند، افزود: اگر بیمارستان‌ها زباله‌ها را تفکیک کنند، قطعا هزینه کمتری برای حمل می‌دهند و کمتر متضرر می‌شوند.

وی به تفاهم صورت‌گرفته با وزارت بهداشت درباره جمع‌آوری و حمل و هزینه‌های آن اشاره کرد و گفت: سازمان مدیریت پسماند متعهد شده در حدود سه ماه آینده ظروف و مخزن‌های مشخص و استانداردی را برای حمل زباله‌های بیمارستان‌ها تهیه کند که از آن به بعد زباله دریافت‌شده در همان زمان تحویل پلمب‌ شده و در کهریزک باز می‌شود و در این شرایط مشخص خواهد بود که کدام بیمارستان چه زباله عفونی‌ای داشته است. در این شرایط استاندارد حمل زباله‌های بیمارستانی بیشتر رعایت می‌شود.
این عضو شورای شهر تهران همچنین اظهار امیدواری کرد که با فعال شدن زباله‌سوز متمرکز برای زباله‌های بیمارستانی تا پایان سال ٩٦ (طبق قول شهرداری تهران) مشکل همیشگی درباره امحای زباله‌های بیمارستانی برطرف شود.شرق