به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید اما این فکر
نادرستی است. زیرا مواد غذایی که می‌خوریم، تمام ویتامین‌ها را در خود
ندارند و برخی از ویتامین‌ها هستند که باید از طریق مکمل‌ها به بدن برسند.
به‌خاطر همین است، که ویتامین برای بدن لازم است. پرونده پیش‌رو به بیان آن
بخش از نیازهای سلامتی بدن و نیز سیاست‌های کشوری برای جبران بخشی از این
نیازها، می‌پردازد که در ادامه می‌خوانید.
سیاستگذاری تغذیه‌ای وزارت بهداشت
زهرا
عبداللهی، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، در
خصوص سیاست‌های وزارت بهداشت برای ارتقای سلامت مادر و کودک مکمل‌یاری‌ها
در سنین مختلف میگوید: «در نظام سلامت کشور برای کنترل و پیشگیری کمبود
ریزمغذی‌ها، برنامه مکملیاری به صورت روزانه برای مادران باردار و شیرده و
کودکان زیر دوسال انجام می‌شود. یعنی اینکه مکملهای ریزمغذی از جمله
مکمل آهن و برای کودکان زیر دوسال قطره آهن و قطره AD که حاوی 1500 واحد
ویتامین A و 400 واحد ویتامین D است، تهیه و تدارک دیده شده و از طریق
واحدهای بهداشتی و درمانی توزیع می‌شود و به صورت رایگان در اختیار مادر
قرار می‌گیرد تا قطره AD را به کودک از روز سوم تا پنجم تولد تا 24 ماهگی
روزانه 25 قطره بدهد.
قطره آهن هم از پایان ماه ششم تا 24 ماهگی به صورت
رایگان در سیستم PHC تجویز می‌شود. برای مادران باردار و شیرده نیز
به‌منظور پیشگیری از کمبود آهن و کم‌خونی، مکمل آهن تهیه شده و به صورت
رایگان توزیع می‌شود. تمام مادران باردار از پایان ماه چهارم تا سه ماه
بعداز زایمان قرص آهن را به صورت روزانه مصرف کنند، علاوه برآن مولتی
ویتامین مینرال، حاوی 150 میکروگرم ید از پایان ماه چهارم تا هنگام زایمان
باید مصرف کنند، از پایان ماه جاری این برنامه در کشور اجرا می‌شود.
این
قرص به صورت رایگان توزیع می‌شود. همچنین مکمل یدوفولیک در حال حاضر به
سفارش وزارت بهداشت و پژوهشکده غدد درون‌ریز دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی و
به کمک صنایع داروسازی تهیه شده و تولید انبوه آن آغاز و به بازار عرضه
می‌شود. این موضوع در قالب بخش نامه به سراسر کشور ابلاغ شده است تا مشکلات
کمبود ید در مادران باردار مشکل‌زا نشود.»
وی
ادامه می‌دهد: «علاوه براینها، برای گروه‌های سنی مختلف نیز در کشور
برنامه‌های تغذیه‌ای دیگری وجود دارد. درمورد دختران نوجوان در سن بلوغ، از
حدود 10 سال پیش برنامه مکملیاری آهن به صورت هفتگی به مدت چهار بار در
هر سال تحصیلی را داریم. نتایج دو مطالعه و بررسی کشوری، نشان می‌دهد، که
طی دوره 10 ساله شیوع کمبود آهن و کم‌خونی در تمام گروه‌های سنی به‌خصوص در
مادران باردار و کودکان زیر دوسال کاهش پیدا کرده است. از دوسال گذشته این
برنامه‌ها تقویت شد و اعتبارات کافی اختصاص داده شد. یعنی ارتقای قابل
ملاحظه در وضعیت سلامتی گروه‌های آسیب‌پذیر و کاهش 50درصدی کم‌خونی و کمبود
آهن در کشور رخ داده است.»
وی
میگوید: «از سال گذشته نیز مکملیاری ویتامینD در شبکه‌های بهداشتی و
درمانی کشور راه‌اندازی شده است. چراکه کمبود ویتامین D نیز شیوع زیادی
دارد. برای زنان و مردان میانسال مکملهای ویتامین D تهیه شده که ماهیانه
یک عدد باید مصرف کنند. همچنین برای دختران و پسران دبیرستانی در سطح کشور
نیز این برنامه اجرا شده و به صورت رایگان ماهیانه یک عدد مکمل ویتامین D
دریافت می‌کنند. ازجمله برنامه‌ای که جزو سیاست‌های جدید وزارت بهداشت است،
تجویز مکمل ویتامین D برای مادران باردار است. چراکه کمبود این ویتامین در
زنان باردار شیوع زیادی دارد. لذا براساس توصیه‌های کمیته کشوری، زنان
باردار باید روزانه 1000 واحد مکمل ویتامین D دریافت کنند. این برنامه هم
در دستور کار وزارت بهداشت است تا امسال مقدمات کار فراهم شود.»
21 درصد مادران باردار دچار کم‌خونی بودند!
عبداللهی
به بیان کاهش چشمگیر آمار کم‌خونی در ایران اشاره کرده و میگوید: «در سال
1381 براساس آمار کشوری، 21 درصد مادران باردار دچار کم‌خونی بودند، اما
10 سال بعداز آن یعنی در سال 1391 طی بررسی‌های دیگری که در کشور انجام شد،
این آمار به 14 درصد کاهش پیدا کرد. در واقع شیوع کم‌خونی در زنان باردار
در کشور، 14درصد است. این آمار از شیوع کم‌خونی در کشور آمریکا کمتر است.
اینها به دلیل تدبیر و سیاست‌های وزارت بهداشت در سال‌های اخیر است.»
مدیر
دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت میگوید: «در 1000 روز اول زندگی (از
دوران جنینی تا سال اول زندگی) مسائل تغذیه‌ای اهمیت زیادی دارد. چنانچه در
این دوره سوءتغذیه مزمن کودک را درگیر کند، عوارض زیادی در پی خواهد داشت.
کوتاه‌قدی یکی از عواملی است که به دنبال سوءتغذیه ایجاد می‌شود. در
ایران ظرف دو دهه گذشته با برنامه‌هایی که اجرا شده، شیوع کوتاه قدی به
میزان زیادی کاهش پیدا کرده است. در سال 1373 حدود 20 درصد کودکان زیر پنج
سال دچار کوتاه‌قدی تغذیه‌ای مزمن بودند. اما طی بررسی که وزارت بهداشت در
سال 1390 انجام داد، نتیجه گرفت، شیوع کوتاه قدی تغذیه‌ای، به میزان 6/8
درصد رسیده است.
یعنی کاهش قابل ملاحظه 50 درصدی در میزان کوتاه قدی مشاهده
می‌شود. در حال حاضر هم با برنامه و مداخلات وزرات بهداشت هدف این است که
شیوع کوتاه قدی تغذیه‌ای کمتر شود.» به عقیده وی: «مسئله‌ای که به عنوان
اولویت مطرح است، اضافه وزن و چاقی در کودکان است. یعنی طی سال‌های گذشته
شیوع چاقی افزایش داشته و در دوره 10 ساله این آمار با رشد زیادی روبه‌رو
بوده است.»
در هر مرحله نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی وجود دارد
فاطمه
سلیمانی، دکترای تخصصی مدیریت دارویی، دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف
منطقی دارو در گفت‌وگو با «سپید» میگوید: «تجویز و مصرف منطقی مکمل‌ها در
زنان به عنوان گروهی از موثرترین افراد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار
است. به‌طورکلی زندگی یک زن را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد که در هر
مرحله نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی وجود دارد. این مراحل شامل، سن بلوغ یا
باروری، دوران بارداری و شیردهی و سن یائسگی است. به جز دوران کودکی که
نیازهای بدن افراد در زن و مرد یکسان است، در سایر مراحل زندگی، زنان نیاز
به مراقبت‌های خاص و مکملهای غذایی دارند.»
وی
میگوید: «در دوران باروری و بلوغ، بدن زنان به دلیل تغییرات هورمونی و
نیز از دست دادن ماهانه خون و کاهش ذخیره آهن نیاز به مصرف مکملهای غذایی
حاوی آهن دارد. این مکمل‌ها در شکل‌های مختلف وبا خصوصیات گوناگون در بازار
دارویی موجود است. املاح مختلفی از آهن در این مکمل‌ها استفاده می‌شود، که
خصوصیات بالینی متفاوتی ایجاد می‌کنند. فارغ از این خصوصیات میزان آهن
دریافتی بدن (آهن المنتال) حدود 15 میلی‌گرم روزانه توصیه شده است. به شکل
معمول بدن یک فرد سالم با تغذیه سالم و مناسب می‌تواند، سایر مواد موردنیاز
خود را تامین کند. بارداری و شیردهی یکی از مهم‌ترین بازه‌های زمانی در
زندگی زنان شناخته می‌شود.
در این دوران نیاز بدن به برخی مواد افزایش پیدا
می‌کند. از آن جمله به آهن، کلسیم، ید و فولیک اسید می‌توان اشاره کرد. در
دوران بارداری نیاز به آهن دو برابر قبل‌از بارداری افزایش‌یافته و این
میزان افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ‌وجه از
طریق مصرف موادغذایی تامین نمی‌شود. بنابراین مصرف حداقل 30 میلی گرم آهن
المنتال برای پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن و عوارض آن بر رشد و تکامل جنین و
سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و
افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است. نیاز به اسیدفولیک در دوران بارداری
افزایش پیدا می‌کند. به دلیل نقش اسیدفولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی
لوله عصبی، بهتر است، مصرف این مکمل از سه ماه قبل‌از بارداری آغاز شده و
برای زنان بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشتند، به محض اطلاع از
بارداری مصرف روزانه یک عدد از این مکمل توصیه می‌شود. البته باید توجه
داشت، مصرف کافی منابع غذایی این ویتامین به تنهایی نیاز بدن زنان باردار
به اسید فولیک را تامین نمی‌کند و نمی‌تواند جایگزین مکمل اسیدفولیک شود.»
سلیمانی
ادامه می‌دهد: «میزان نیاز بدن به ید در زمان بارداری افزایش پیدا می‌کند.
لذا معمولا مکملهای ویژه بارداری حاوی ید هستند. در این دوران میزان مورد
نیاز کلسیم نیز در بدن زنان افزایش یافته و به همین دلیل علاوه بر
توصیه‌های تغذیه‌ای، مصرف کلسیم نیز توصیه می‌شود. در دوران بارداری مصرف
بیش‌از اندازه برخی مواد باید با دقت کنترل شود. از این دسته می‌توان به
مصرف مکملهای حاوی ویتامین A اشاره کرد. این ویتامین به اندازه مناسب از
طریق تغذیه سالم و متعادل به دست می‌آید. لذا به هیچ‌وجه مقداربیش‌از
اندازه آن توصیه نمی‌شود. در دوران یائسگی نیاز به مکمل‌هایی مانند کلسیم و
ویتامین D افزایش پیدا می‌کند. از طرف دیگر مکملهای گیاهی حاوی
فیتوپروژسترون‌ها مانند سویا نیز در کاهش علائم یائسگی مانند گر گرفتگی و
یا اختلالات خلقی موثر است. گرچه مکملهای گیاهی باید تحت نظر پزشک یا
داروساز و با اطلاع پزشک معالج مصرف شوند.»
اهمیت ریزمغذی‌ها برای کودک
حامد
پورآرام، دکترای تغذیه از دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو هیئت علمی
دانشکده علوم پزشکی علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران میگوید: «تغدیه صحیح در دوران کودکی بسیار مهم و حیاتی
است، اما به‌رغم تلاش والدین در تامین نیازهای تغذیه‌ای کودکان متاسفانه
در برخی موارد تامین غذای مغذی به درستی صورت نمی‌گیرد و لذا کمبود اتفاق
می‌افتد. به منظور اطمینان از دریافت مواد مغذی موردنیاز روزانه علی‌الخصوص
ریزمغذی‌ها، کارشناسان و متخصصان تغذیه از هرم‌های غذایی استفاده می‌کنند،
که به همین منظور طراحی شده است و این امکان را به شما می‌دهد که بتوانید
غذاهای مقوی و مناسب انتخاب کنید. فرض براین است که در صورت تبعیت از
توصیه‌های ارائه شده و مصرف وعده‌های غذایی مقوی و مغذی می‌توان تاحد زیادی
از دریافت به اندازه ریزمغذی‌های موردنیاز روزانه اطمینان حاصل کرد.»
وی
ادامه می‌دهد: «البته حتی در این شرایط براساس شرایط کشور مصرف برخی از
ریزمغذی‌ها توصیه می‌شود. اما در شرایطی که نیاز افراد به دلایل مختلف
ازجمله رشد و نمو، شرایط فیزیولوژیکی خاص و ...افزایش پیدا می کند. و در
شرایطی که تلاش والدین در خوراندن غذایی مغذی به کودک به شکست منجر می‌شود و
کودک اشتهای خوبی برای غذا ندارد و یا تمایل زیادی به مصرف غذاهای خاصی
دارد که به لحاظ تامین مواد مغذی کفایت خوبی ندارند، دیگر توانایی
برنامه‌های غذایی مناسب برای تامین روزانه کاهش پیدا می‌کند و لذا در این
حالات متخصصان تغذیه و پزشکان مکمل غذایی توصیه می‌کنند.»
