مأموریت‌های «بنیاد برکت» در دوران اقتصاد مقاومتی

 امکانات آموزشی در مناطق محروم و راهبرد مدرسه سازی
به گزارش شفا آنلاین،شاید بارزترین و ملموس ترین بخش از فعالیت بنیادی که اکنون در آستانه دومین دهه فعالیت خود قرار دارد همانا تمرکز آن بر خدمات‌رسانی به مناطق بی‌بهره یا کم بهره از امکانات آموزشی باشد. برنامه ریزان بنیاد عزم خود را جزم کرده‌اند تا مطالبه رهبر معظم انقلاب در خصوص ساخت یک‌هزار مدرسه در روستاها و مناطق محروم کشور جامه عمل بپوشد.

لذا خروجی فعالیت بنیاد در زمینه مدرسه‌سازی از سایر بخش‌ها چشمگیرتر است. در گزارشی که مدیران بنیاد در اختیار خبرنگاران قرار می‌دهند این عددها چشمگیر است  قرارداد ساخت 805 مدرسه با سه هزار و 904 کلاس درس با ظرفیت حدود 83 هزار دانش‌آموز با اعتباری بالغ بر 3 هزار و 111 میلیارد ریال که با سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور منعقد شده است از این تعداد، 600 مدرسه با دو هزار و 878 کلاس درس افتتاح و به بهره‌برداری رسیده و یک هزار و 230 روستای محروم کشور را تحت پوشش قرار داده است. به گفته مدیران بنیاد از این تعداد، 200 مدرسه با 950 کلاس درس، با ظرفیت 25 هزار و 172 دانش‌آموز و اعتباری بالغ بر یک هزار و 50 میلیارد ریال مربوط به سال 1394 است و در سال 95 نیز برنامه ساخت 205 مدرسه با حداقل 1000 کلاس درس و سرمایه‌گذاری معادل 800 میلیارد ریال اجرایی و عملیاتی خواهند شد.

پدیده بیکاری در صحنه امروز اقتصاد ایران، به عنوان محور و مرکز مسائل خودنمایی می‌کند.همه بحث‌ها در محفل کارشناسان و دولتمردان به سمت قشر چند میلیونی عمدتاً جوانی کشیده می‌شود که در تله بیکاری و بی‌شغلی گرفتار آمده‌اند. حتی مراجع دینی که در ماه‌های اخیر طرف گفت‌و‌گوی رجال سیاسی بوده‌اند از اشتغال و ایجاد فرصت شغلی به عنوان بالاترین فریضه و فضیلت یاد کرده‌اند.

به باور طیفی از متخصصان اقتصادی در ایران امروز  کلید درهای بسته اشتغال در دست سازمان‌ها و نهادهایی است که قدرت و سرمایه «کارآفرینی» دارند. گویی مسأله کارآفرینی حلقه مفقوده زنجیره‌ای است که قادر است چرخ تولید و اشتغال را در ایران امروز به حرکت درآورد و روزنه هایی از امید نسبت به عبور از دوره رکود و بیکاری را پیش روی جوان ایرانی بگشاید.

اکنون سخن از این است که بازو‌های اجرایی و عملیاتی این برنامه‌های کلان در میدان اشتغال، مهار بیکاری و رفع محرومیت کدام است. کدام یک از نهادها و سازمان‌ها و شرکت‌های برخوردار از منابع مالی و سرمایه‌ای برای نقش آفرینی در این عرصه مهم داوطلب شده‌اند.

انتظار می‌رود در این برهه خطیر، رسانه‌ها به عنوان چشمان ناظران جامعه، سهم و نقش هر یک از سازمانها و بنیادهای بزرگ اقتصادی را ارزیابی کنند و در این مأموریت خویش مشکلات و موانع موجود بر سر راه سرمایه گذاری در عرصه تولید و اشتغال را بازگو کنند تا بدرستی قطار اقتصادی کشور در مسیر کارآفرینی و تحول در زیست و زندگی طبقات محروم و کم درآمد حرکت کند.
«ایران» با همین اندیشه بر آن است تا در سلسله گزارش‌های خویش به تشریح  ظرفیت آن گروه از سازمان‌ها و بنیادهایی که قابلیت نقش آفرینی در عرصه کارآفرینی و تولید در دوران اقتصاد مقاومتی را دارند، بپردازد.
در این بخش به موقعیت و نقش یکی از کانون‌های توانمند از جهت سرمایه مالی و اقتصادی نگاه افکندیم که در ماه‌های اخیر، خبرهای بسیاری از سرمایه گذاری و فعالیت آن در مناطق محروم و مستعد کارآفرینی به گوش رسیده است. مجموعه‌ای که با عنوان« بنیاد برکت» زیر نظر ستاد اجرایی فرمان امام(ره) قریب یک دهه است فعالیت خویش را آغاز کرده و چندی است پروژه‌ها و رشته فعالیت‌های اقتصادی خویش را با حضور مسئولان ارشد نظام به بهره‌برداری می‌رساند.

آن گونه که مدیران ارشد ستاد اجرایی فرمان امام(ره) روایت می‌کنند اندیشه تأسیس بنیاد برکت را رهبر معظم انقلاب در دستوری خطاب به رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (دکتر مخبر) ارائه کرده‌اند.

نکته جالب توجه در دستور رهبر انقلاب همانا رفع محرومیت و آبادانی بویژه در مناطق محروم بوده است آنجا که می‌فرمایند: «در ذهنم حل مشکلات محرومین بوده است.

 مثلاً مشکلات هزار روستا را حل کنید. چقدر خوب است هزار نقطه آباد شود یا هزار مدرسه در کشور ساخته شود، این دستگاه را برای این کار آمادهکنید.» بنابراین سرچشمه این طرح که امروز بنیاد مذکور داوطلب نقش آفرینی در اقتصاد مقاومتی و میدان مهم کارآفرینی شده است به روزهای شکل‌گیری بنیاد برکت در پاییز1386 برمی گردد و اینکه پایه گذارانش پای میثاقی را امضا می‌کنند که بر اساس آن بنیاد صرفاً به عنوان  مجموعه‌ای برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و انجام امور عام‌المنفعه، در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته فعالیت کند.  البته تیم اقتصاددانانی که طرف مشورت و تصمیم‌گیری در تأسیس این مجموعه بوده‌اند نگاهی به تجربه رایج در جوامع مختلف نیز داشته‌اند به گونه‌ای که آنها در ابتدای مسیر حول قریب 80 مدل مشابه در صحنه جهانی بررسی و مطالعه کرده و در نهایت به این الگو که امروز تحت عنوان بنیاد برکت تجسم یافته است دست یافته‌اند.  

به باور متولیان بنیاد، این مجموعه اکنون بالاترین سطح از تنوع را در امر خدمات‌رسانی به طبقه محرومان و کمتر توسعه یافته  نسبت به الگوهای مشابه در دیگر کشورها دارد. به گونه‌ای که اکنون در هرم فعالیت‌های خدماتی این بنیاد موارد پرشماری نظیر؛ توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی، توسعه فضاهای آموزشی از طریق تأسیس مدارس برکت، انجام امور زیربنایی، ساخت مراکز فرهنگی- مذهبی، توسعه خدمات بیمه‌ای، مالی و حمایتی، توسعه محصولات راهبردی دارویی با تأکید بر فناوری‌های نوین، ساخت بیمارستان و افزایش دسترسی آحاد هموطنان ساکن مناطق محروم به خدمات بهداشتی و درمانی گنجانده شده است.
 «توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی»، اولویت نخست
طبق گزارش آماری و مستندی که مدیران بنیاد ارائه کرده‌اند این مجموعه که با تکیه بر منابع مالی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) تأمین می‌شود پایه اصلی فعالیت خود را بر غلبه بر مشکل محرومیت (اعم از محرومیت از آموزش، بهداشت و رفاه عمومی) قرار داده است.

برنامه ریزان این بنیاد برای نیل به اهداف اعلام شده خویش در عرصه مهم کار آفرینی چند کار را به عنوان پیش‌نیاز مدنظر قرار داده‌اند مثل؛ اجرای پروژه‌های اقتصادی میان مدت و کوتاه مدت در مناطق محروم، پرهیز از تصدیگری، استفاده از توان سازمان‌های غیردولتی و عام‌المنفعه  و سپردن مسئولیت و مدیریت طرح‌ها به کارآفرینان بومی. به این صورت می‌توان مدل کار بنیاد را نوعی از الگوی مشارکت دهی نیروی انسانی بومی در کنار صاحبان سرمایه‌های خرد خصوصی در مناطق محروم به حساب آورد.

طبق الگوی مهندسی فعالیت اقتصادی که در بنیاد تصویب شده  در این‌گونه طرح‌ها، توزیع نقش و سهم‌ها به صورت مشارکت حداکثر 49 درصدی بنیاد برکت و حداقل 51 درصدی کارآفرین بومی است.
طبق اطلاعات و آمارهای مستندی که مدیران بنیاد در این باره ارائه می‌کنند این بخش از کارنامه آنها قرین توفیق بوده است. ‌طوری که تاکنون 261 طرح در 31 استان کشور توسط بنیاد به مرحله اجرا رسیده‌اند و 122 طرح به شرکای کارآفرین واگذار شده است. حجم کل سرمایه‌گذاری اجرای این طرح‌ها بالغ بر 46 هزار و 10 میلیارد ریال بوده است که اشتغال‌زایی بیش از 164 هزار نفر (33 هزار نفر مستقیم و 131 هزار نفر غیرمستقیم) را به‌ همراه داشته است.

 از این تعداد، 50 طرح با حجم 14هزار و 290 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و ایجاد 28 هزار و 500 نفر فرصت شغلی مربوط به سال 1394 بوده و 11 طرح با حجم سرمایه‌گذاری 3 هزار و 250 میلیارد ریال و 5 هزار و 563 نفر فرصت شغلی در دو ماهه ابتدای سال 95 به نتیجه رسیده است.
در این گزارش همچنین به رشته‌ای از  فعالیت‌های خدماتی و زیرساختی بنیاد در مناطق اشاره شده است. حسب این گزارش در حال حاضر حجم و تنوع خدمات بنیاد از سه نوع خدمت که شامل توانمندسازی اقتصادی، توسعه امور زیربنایی و مدرسه‌سازی با اعتباری بالغ بر چهار هزار و 833 میلیارد ریال در بدو تأسیس بود، به 30 نوع خدمت با اعتباری بالغ بر 58 هزار و 640 میلیارد ریال در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته 31 استان کشور افزایش یافته است.

تنوع و گوناگونی خدمات بنیاد امری است که مدیران آن با افتخار آن را بر می‌شمارند: فعالیت‌های زیربنایی، آموزشی و فرهنگی مانند طرح‌های راهسازی، پل‌سازی، آبرسانی، برق‌رسانی، احداث مراکز ICT و مخابراتی، احداث خانه بهداشت، پاسگاه و حوزه انتظامی، احداث مسکن محرومین، ساخت و تکمیل بیمارستان، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و زیرساخت باغبانی، ساخت مدرسه، مسجد، حوزه‌های علمیه، دارالقرآن و خانه‌های عالم. بنیاد برکت در راستای این فعالیت‌ها تاکنون افتخار اجرا کردن 8 هزار و 963 طرح با اعتباری بالغ بر شش هزار و 500 میلیارد ریال را داشته است.

 سرپناه و مسکن برای محرومان
بعد از مدرسه‌سازی دومین رشته از فعالیت بنیاد که امروز توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است پروژه هایی است که با نام مسکن محرومان عرضه می‌شود. متخصصان بنیاد در عین حال که کمک به رفع مشکل مسکن مناطق محروم را مأموریت خطیر خود می‌دانند اما از سطح  ایمنی و استاندارد بودن این پروژه‌ها نیز دفاع می‌کنند. همچون پروژه مدرسه سازی، در امر ساخت مسکن نیز به نظر می‌آید گام‌های بنیاد چشمگیر است طبق گزارشی که در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته، ساخت چهار هزار و 402 واحد مسکن محرومین به‌ویژه در روستاهای تخریب شده جنگ تحمیلی، با اعتباری بالغ بر 238 میلیارد ریال، از سوی بنیاد برکت در دست اجراست که تاکنون بیش از یک هزار و 450 واحد آن به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است. مدیریت بنیاد خاطرنشان می‌کند که  ساخت یک هزار و 983 واحد مسکونی جدید در مناطق محروم استان‌های هرمزگان و کرمانشاه، علاوه بر واحدهای در دست ساخت قبلی، در برنامه سال 95 این بنیاد قرار دارد.

 فعالیت‌های فرهنگی
با آنکه بنیاد نام و نشان عمدتاً اقتصادی و خدماتی دارد اما مدیران در گفت‌و‌گو با اصحاب رسانه تأکید می‌کنند که دایره فعالیت این مجموعه به عرصه اقتصادی محدود نیست، با این گفته در واقع آنها از نقش و مأموریت‌های بنیاد در عرصه‌های غیر اقتصادی یعنی امور فرهنگی و دینی سخن به میان می‌آورند. به طور خاص آنها در این باره به  ساخت و تأمین اماکن و کانونهای  فرهنگی- مذهبی باز در مناطق محروم تأکید می‌کنند. گزارشهای ارائه شده در این باره حاکی است که  طی سال‌های گذشته بنیاد برکت در این زمینه فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است و تاکنون قرارداد ساخت 666 مرکز فرهنگی و مذهبی شامل مسجد، حسینیه، خانه عالم، حوزه علمیه و دارالقرآن با اعتبار 660 میلیارد ریال در مناطق محروم کشور منعقد شده که 369 واحد آنها به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است که نشان از عملکرد موفق بنیاد در این حوزه دارد. مدیران بنیاد تأکید می‌کنند قرارداد ساخت 480 مسجد و 16 حسینیه با اعتباری بالغ بر 386 میلیارد ریال در مناطق محرومِ فاقد مسجد، که 291 واحد از آنها به بهره‌برداری رسیده‌اند یا آماده افتتاح هستند، منعقد شده است. از این تعداد، 157 واحد با اعتباری بالغ بر 122 میلیارد ریال در سال 1394 انجام شده است و ساخت بیش از 100 باب مسجد در برنامه سال 95 این بنیاد قرار دارد.

در همان حال هم اکنون قرارداد ساخت 144 خانه عالِم با اعتباری بالغ بر 40 میلیارد ریال را منعقد کرده است و تاکنون 116 واحد از آنها به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است. از این تعداد، 9 واحد با اعتباری بالغ بر 10 میلیارد ریال مربوط به سال 1394 است. همچنین قرارداد ساخت 18 حوزه علمیه با اعتباری بالغ بر 175 میلیارد ریال نیز منعقد شده است که تاکنون 14 واحد از آنها به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است. از این تعداد، پنج واحد مربوط به سال 1394 است. انعقاد قرارداد ساخت 8 مصلی و دارالقرآن، دیگر عملکرد مثبت بنیاد در زمینه‌های فرهنگی است که با اعتباری بالغ بر 15 میلیارد ریال انجام شده است. از این تعداد، 6 واحد به بهره‌برداری رسیده یا آماده افتتاح است که دو واحد آن مربوط به سال گذشته بوده و یک واحد در سال جاری اجرایی شده است.

 عرصه درمانی، بیمه‌ای و رفاهی
مدیران بنیاد تأکید می‌کنند که رشته‌های جدید فعالیت و مأموریت آنها به تناسب نیازها و مشکلاتی شکل می‌گیرد که در مناطق محروم بروز و ظهور می‌کند. به طور مثال در سالهای اخیر مسائلی مثل بیمه، درمان و یا خانواده‌های مبتلا به بیماریهای صعب العلاج یا حتی زوج‌های نابارور در مناطق محروم به امری حاد تبدیل شده است. بنابراین چندان جای تعجب نیست که مدتی است بنیاد به امور مورد نیاز این خانواده‌ها در زمینه معاینات سلامت الکترونیک در قالب 20 خدمت ارائه شده می‌پردازد مثل: انجام معاینات پایه از طریق تخت هوشمند در مناطق صعب‌العبور، انجام آزمایش‌های بیست‌‌گانه نظیر اندازه‌گیری قند خون، چربی خون، تیرویید، آنزیم‌های کبدی، خونی و نوار قلب، برقراری ارتباط بیماران و مراکز درمانی این مناطق با پزشکان متخصص، استقرار سامانه کنترل علائم حیاتی در آمبولانس‌ها و ارائه مشاوره از تشخیص تا صدور نسخه توسط ارتباط با مرکز تماس خدمات پزشکی بنیاد.

در گزارشی که در این باره در دسترس خبرنگاران قرار می‌گیرد موارد جالب توجهی به چشم می‌خورد مثل؛ خدمات سلامت الکترونیک از طریق شرکت برکت‌تِل وابسته به بنیاد برکت در پنج شهرستان محروم پاوه، زهک، کلیبر، اسکو و لِنده ارائه می‌شود که در نتیجه آن 320 هزار نفر از هموطنان تحت پوشش خدمات مذکور قرار گرفته‌اند. همچنین فعالیت‌هایی که در زمینه خدمات بیمه‌ای، مالی و حمایتی مخصوص ایتام و نیازمندانی همچون بیماران صعب العلاج، در دست اقدام دارد به گونه‌ای که طبق گفته مدیران بنیاد  در این زمینه، بالغ بر 195 هزار فقره انواع بیمه‌نامه (شامل بیمه تکمیل درمان، آتش‌سوزی و حوادث انفرادی و...) برای تحت پوشش قرار دادن 78 هزار نفر از مردم 430 روستای مناطق محروم صادر شده که اعتباری بالغ بر 30 میلیارد ریال را به خود اختصاص داده است و از این تعداد، 95 هزار فقره بیمه‌نامه مربوط به سال 1394 است.

در سایر رشته‌های خدمات رفاهی، مدیران بنیاد از گام هایی برای پوشش خانواده‌های نیازمند بیمه و وام سخن می‌گویند آنها آمارهایی را در اختیار ما قرار می‌دهند که طبق آن پرداخت یک هزار و 400 میلیارد ریال وام قرض‌الحسنه برای ازدواج، درمان، تحصیل، تأمین مسکن و اشتغال فردی به 35 هزار نفر افراد کم‌بضاعت توسط بانک‌های وابسته، تحت پوشش قرار دادن 19هزار و 780 نفر یتیم با اعتباری بالغ بر 65 میلیارد ریال، اهدای 565 دست جهیزیه در سال 1394 با اعتباری بالغ بر 25 میلیارد ریال به زوج‌های کم‌توان در مناطق محروم و پرداخت 180 میلیارد ریال کمک بلاعوض برای تأمین هزینه داروی 41 هزار  بیمار صعب‌العلاج کم‌بضاعت در سال 1394، از دیگر اقدامات بنیاد برکت در زمینه خدمت به هموطنان بوده است. چشمگیرترین پروژه در این بخش از فعالیت بنیاد ساخت بیمارستان به عنوان یکی  از اساسی‌ترین زیرساخت‌های بخش بهداشت و درمان در مناطق محروم است. حرکتی که تیتر آن در صفحه اجتماعی مطبوعات نقش بست. بنیاد در این باره  کار تکمیل یا ساخت 10 بیمارستان با ظرفیت یک هزار و 100 تخت در شهرهای محروم 10 استان کشور را در دست اقدام دارد. این فعالیت‌ها با تخصیص اعتباری بالغ بر یک هزار میلیارد ریال در سال 1394 آغاز شده و همچنان در حال انجام است. در همین زمینه، احداث و ساخت 35 خانه و مرکز بهداشت نیز برای تحت پوشش قرار دادن بیش از 117 روستا با اعتباری بالغ بر 99 میلیارد ریال در دستور کار بنیاد برکت قرار دارد.

شاید در پایان این گزارش اتفاق جالب توجه در فعالیت‌های بنیاد، رویکرد آن به مشکلاتی است که در مناطق حاشیه‌ای در امر محیط زیست بروز و ظهور کرده است، اتفاقی که البته پیش از این خبر آن نیز به رسانه‌ها درز کرده بود و با عنوان  «طرح جنگل‌کاری برکت» رسانه‌ای شد.  ایجاد و توسعه یک هزار هکتار جنگل‌ با کاشت 295 هزار اصله نهال در مناطق حاشیه‌ای تهران در سال گذشته، از جمله این‌ اقدام‌ها است. مدیران بنیاد در پایان خاطرنشان می‌کنند  ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)  تاکنون برای کاشت این تعداد نهال بالغ بر 110 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری کرده است.ایران