بزریل با قرارگیری در منطقه استوایی یکی از کانونهای اصلی ویروس زیکا است؛ بهطوری که براساس آخرین آمار رسمی اعلام شده از سوی مقامات بهداشت و درمان این کشور تاکنون بیش از یک و نیممیلیون نفر در این کشور به این بیماری مبتلا شدهاند حتی برخی این آمار را تا ٣میلیون نفر هم تخمین زدهاند.
سال گذشته با گسترش این ویروس در منطقه آمریکایلاتین برخی از کشورها مانند آمریکا نسبت به سفر شهروندانشان بهخصوص زنان باردار به کشورهای این منطقه هشدار دادند و لیستی از کشورهای آلوده به این بیماری را منتشر کردند؛ لیستی که در آن نام برزیل هم به چشم میخورد. اما این هشدارها با نزدیک شدن به بازیهای المپیک کمرنگتر شد تا شائبههای ترجیح منافع اقتصادی شرکتها، برندها و اسپانسر بینالمللی این رویداد بزرگ ورزشی بیش از پیش قوت بگیرد.
اما با وجود اين همچنان مجامع علمی، دانشمندان، پزشکان به علاوه متولیان بهداشت و درمان برخی از کشورها نسبت به عواقب برگزاری المپیک ریو در چنین شرایطی ابراز نگرانی میکنند و برای به حداقل رساندن احتمال شیوع این بیماری در کشورشان تمهیداتی را در نظر گرفتهاند.
نگرانی وزارت بهداشت از ابتلاي کاروان ورزشی ایران به «زیکا»
چند روز پیش بود که معاون مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت با
ابراز نگرانی از ابتلای ورزشکاران کشورمان به زیکا نسبت به ورود و شیوع این
بیماری به کشور از طریق ورزشکاران ایرانی حاضر در المپیک ریو هشدار داد.
محمود نبوی با اشاره به سفر ورزشکاران ایرانی به برزیل بهعنوان یکی از
کانونهای اصلی این ویروس گفت: «با توجه به نزدیک شدن به رقابتهای المپیک و
امکان ابتلاي ورزشکاران ایرانی به ویروس زیکا تمهیداتی از سوی وزارت
بهداشت برای آموزش و محافظت کاروان ورزشی اعزامی ایران به این رقابتها در
نظر گرفته شده است.»
به گفته این مسئول وزارت بهداشت به ورزشکاران اسپریهایی داده میشود که به قسمتهای باز صورت و دست بزنند تا پشهها از آنها دور باشند. هر بار اسپری، تا شش ساعت از آنها محافظت میکند. نگرانیها درخصوص ابتلا به زیکا در حالی از زبان مسئولان وزارت بهداشت شنیده میشود که آنها تأکید دارند تاکنون هیچ موردی از ابتلا به زیکا در کشور گزارش نشده و در مناطق جنوب و جنوب شرقی کشور هم که مستعد شیوع این بیماری است، تاکنون هیچ موردی از پشه ناقل زیکا دیده نشده است.
این ویروس عمدتا از طریق نیش پشهای که قبلا فرد مبتلا را نیش زده به افراد دیگر منتقل میشود؛ اما تنها راه آلوده شدن به این ویروس نیش پشه نیست و یافتههای اخیر در ارتباط با این بیماری نشان میدهد که زیکا از طریق تماس جنسی و خون آلوده هم قابل انتقال است. موضوعی که نگرانیها را درخصوص شیوع گسترده این بیماری با شروع رقابتهای المپیک ریو بیش از پیش افزایش داده است.
المپیک غیراخلاقی
اما با وجود همه نگرانیهای موجود در خصوص شیوع گسترده زیکا در سراسر جهان و
پیامدهای جبرانناپذیر آن برای سلامت عمومی کمیته بینالمللی المپیک
همچنان بر برگزاری این بازیها در تاریخ مقرر اصرار دارد و سازمان بهداشت
جهانی هم همسو با کمیته المپیک و بیتوجه به خطرات احتمالی ناشی از برگزاری
این رویداد مهم ورزشی در برزیل که بارها بهعنوان یکی از کانونهای مهم
ابتلا به این ویروس اعلام شدهاست، هیچ محدودیتی برای سفر به این کشور
اعلام نکرده است.
این درحالی است که پیش از این سازمان جهانی بهداشت با
شیوع بیماری ابولا بارها نسبت به سفر به مناطق آلوده به این بیماری هشدار
داده بود. رفتاری دوگانه و شائبهبرانگیز که باعث شد روز گذشته ١٥٠ تن از
دانشمندان، دستاندرکاران و فعالان سلامت عمومی از کشورهای مختلف با ارسال
نامهای سرگشاده از سازمان بهداشت جهانی، بخواهند بازیهای المپیک ریو را
به دلیل شیوع بیماری زیکا به تعویق بیندازد. این دانشمندان در نامه سرگشاده
خود به سازمان بهداشت جهانی تأکید کردهاند یافتههای جدید درباره این
ویروس، برگزاری المپیک در برزیل را به امری «غیراخلاقی» تبدیل میکند.
امیر عطاران از دانشگاه اتاوا کانادا یکی از تهیهکنندگان و امضاکنندگان این نامه، روز گذشته به بیبیسی گفت: «اگر قرار است مردم از همه کشورهای جهان به برزیل بیایند، طبیعی است بعضی از این افراد در معرض ویروس زیکا قرار میگیرند و در بازگشت به کشورشان آن را به دیگران هم منتقل میکنند. این یک واقعیت علمی غیرقابل انکار است. کمیته بینالمللی المپیک بیشتر به فکر چند میلیارد دلار درآمد خود از محل این بازیهاست و کوکاکولا و مکدونالد هم فقط نگران تبلیغات خودشان هستند و به فکر نوزادانی که قرار است با ضایعه مغزی به دنیا بیایند، نیستند. »
سازمان جهانی بهداشت به فساد مالی متهم شد
به گفته عطاران که از مدرسان رشته حقوق پزشکی در کانادا است، او به همراه
بیش از ١٠٠ دانشمند امضاکننده این نامه از سازمان بهداشت جهانی خواستهاند
که دلایل علمی خود در این رابطه را اعلام کند: «ما به سازمان بهداشت جهانی
نامه نوشتیم و از آنها خواستیم که مداخله کنند؛ اما آنها گفتند نه! جواب
ما را هم از نظر علمی ندادند که چرا باید این بازیها تحت هر شرایطی برگزار
شود.
ما بیش از ١٥٠ دانشمند و کارشناس مسائل بهداشت عمومی هستیم که این نامه را نوشتیم و دلایل علمی متعددی برای لغو یا تعویق این بازیها در برزیل داریم؛ اما سازمان بهداشت جهانی هنوز هیچ دلیل علمی ارایه نکرده است.» او اضافه کرد: «آشکار است سازمان بهداشت جهانی با کمیته جهانی المپیک برای این رویداد قرارداد بسته است و مفاد این قرارداد را هم به ما ارایه نمیکند؛ بنابراین اجازه دهید بگویم سازمان بهداشت جهانی در این مورد فاسد است و طبیعی است که اگر قراردادی با کمیته المپیک منعقد کرده، به علت پول صدایش در نمیآید و این موضوع فساد این نهاد جهانی را نشان میدهد.»
عطاران با سایر امضاکنندگان این نامه با راهاندازی سایتی از سایر پزشکان و فعالان سلامت و بهداشت عمومی سراسر جهان برای پیوستن به این نامه اعتراضی دعوت کردهاند: «ما تلاش میکنیم فریاد کسانی باشیم که ممکن است حتی خواندن و نوشتن ندانند؛ اما بعد از المپیک ریو در معرض اپیدمی زیکا قرار میگیرند. ما اکنون در اکثر نقاط آفریقا بیمار مبتلا به زیکا نداریم. ما هنوز زیکا از نوع برزیلی آن در هندوستان نداریم، اما بعد از المپیک مردم این مناطق در معرض ابتلا به زیکا قرار دارند.» این در حالی است که در چند ماه گذشته بسیاری از فعالان بهداشت عمومی نسبت به خطرات ابتلا به زیکا بیش از چیزی که تاکنون تصور میشده، هشدار دادهاند و با توجه به ناموفق بودن مبارزه با زیکا در برزیل و ضعف سیستم درمانی این کشور خواستار لغو یا تعویق زمان این بازیها شدند.
زیکا بزرگسالان را هم فلج میکند
آرتور کاپلان، یکی دیگر از نویسندگان این نامه به «اسکای نیوز» گفت: «تعویق
سه تا شش ماهه بازیهای المپیک زمان لازم را برای تولید واکسن در اختیار
مسئولان قرار میدهد.» او اضافه کرد: «چیزی که ما درباره زیکا فهمیدهایم
این است که این ویروس نهتنها باعث تولد نوزادان با جمجمه کوچک میشود،
بلکه تاثیرات عمیقی بر روی سیستم عصبی کودکان میگذارد.
این بیماری بسیار جدیتر و خطرناکتر از آن چیزی است که ما قبلا فکر میکردیم. حتی بهتازگی مواردی از فلج بزرگسالان در اثر ابتلا به ویروس زیکا مشاهده شده است.» هرچند این برای نخستينبار است که سازمان جهانی بهداشت در این ابعاد متهم به فساد و نادیده گرفتن سلامت عمومی در ازای منافع مالی میشود، اما با اين وجود این سازمان بینالمللی تنها چند ساعت پس از انتشار این نامه در بیانیهای کوتاه با رد هشدارهای مطرح شده، اعلام کرد که ارزیابیهای کنونی نشان میدهد تعویق زمانی المپیک و یا جا به جا کردن محل برگزاری آن تأثیر محسوسی در گسترش بینالمللی ویروس زیکا ندارد. بیپاسخ گذاشتن اتهامات مطرح شده در این نامه درخصوص انعقاد قرارداد این سازمان با کمیته بینالمللی المپیک درحالی است که این سازمان پیش از این برزیل را بهعنوان یکی از کانونهای اصلی ویروس زیکا اعلام کرده و پیشبینی کرده بود تا پایان سال جاری میلادی بیش از ٤میلیون نفر دیگر در منطقه آمریکا لاتین به این بیماری مبتلا میشوند.
کلاسهای آموزش بهداشت عمومی برای ورزشکاران ایرانی
با وجود اين رامین طباطبایی، سخنگوی آژانس مبارزه با دوپینگ معتقد
است که این بازیها با وجود همه نگرانیها در موعد مقرر برگزار میشود.
او در اینباره میگوید: «در حال حاضر دو مشکل در خصوص برگزاری بازیهای المپیک وجود دارد؛ یک موضوع ابتلا ورزشکاران به این ویروس است و نگرانی دیگر که خیلی هم مهمتر است، حضور میلیونها نفر توریست در ایام برگزاری این بازیها در برزیل است.» او ادامه میدهد: «تا جایی که ما اطلاع داریم همه کشورها برای حفاظت از ورزشکارانشان تمهیدات بهداشتی و خودمراقبتی در نظر گرفتهاند، کمیته ملی المپیک ایران هم با همکاری وزارت بهداشت برنامههای آموزشی برای کاروان ورزشی ایران در نظر دارد که تا اواخر ماه آینده با مشخص شدن نفرات اعزامی به ریو، این کلاسهای آموزشی برگزار میشود.»
طباطبایی استفاده از لباسهای آستینبلند و شلوارهای ضخیم بهخصوص درطول روز و استفاده از اسپریهای مخصوص برای حفاظت از نیش پشه زیکا را ازجمله تمهیدات در نظر گرفته شده برای کاروان ورزشی ایران عنوان و اضافه میکند: «با توجه به محل دهکده بازیها و تمهیدات بهداشتی در نظر گرفتهشده از سوی کمیته بینالمللی المپیک نگرانی خاصی برای ورزشکاران وجود ندارد؛ بهخصوص اینکه این ویروس چندان برای مردها خطرناک نیست ولی با توجه به اینکه این بیماری از طریق تماس جنسی نیز منتقل میشود، همه تمهیدات لازم برای سلامت ورزشکاران در نظر گرفته شده است.»
او همچنین درباره توریستهای ورزشی که برای دیدن مسابقات به برزیل میروند هم میگوید: «نگرانی اصلی درخصوص ابتلای این افراد به ویروس زیکا است؛ چون بیشتر مسافران به صورت شخصی به این کشور سفر میکنند و نمیتوان چندمیلیون نفر را بهطور دقیق کنترل کرد به همین دلیل برخی مجامع علمی و فعالان بهداشت عمومی نسبت به پیامدهای برگزاری این بازیها در چنین شرایطی نگران هستند البته این نگرانی درخصوص هموطنان ما بسیار کمتر است؛ به دلیل بعد مسافت تعداد کمی از هموطنان به این کشور سفر میکنند که این تعداد هم معمولا در قالب تورها برای دیدن مسابقات به برزیل میروند.»
طباطبایی شائبههای مطرح شده درباره موضوع اسپانسر و منافع کلان اقتصادی در برگزاری به موقع این بازی میگوید: «به هر حال اقتصاد ورزش آن هم در رویداد مهم المپیک موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت بههرحال بلیت این مسابقات از دوسال گذشته فروخته شده، بسیاری از هتلها رزرو شده است پخش مسابقات و تبلیغات هم نقش مهمی در مسابقات در این سطح دارد، به همین دلیل هم من معتقدم این بازی هم تحت هر شرایطی برگزار میشود.»شهروند