ایرج خسرونیا با اشاره به اینکه وضعیت بازار دارو بعد از تحریم ها در کشور بهتر شده است می گوید: این تصور ناخودآگاه و غلطی است که در قالب اپیدمی در بسیاری از افراد جامعه ما جا افتاده و تصور می کنند داروهای خارجی بهتر از داخلی هستند.
وقتی سایه تحریم‌های اقتصادی از سر کشور برداشته شد بازار دارو چقدر متحول شد؟
برخلاف ادعای برخی که اظهارمی کنند وضعیت توزیع داروها در کشور و دسترسی بیماران خاص به داروهای مصرفی خود، با سال ۹۰ و تحریم های اقتصادی تفاوتی نداشته باید بگویم وضعیت توزیع دارو در کشور نسبت به گذشته بهتر شده است. با برداشته شدن تحریم ها واردات دارو از کشورهای اصلی سازنده آن آزاد شد، در حالی که در گذشته به واسطه تحریم ها و قطع رابطه سیاسی و اقتصادی این داروها از راه های غیرقانونی وارد کشور می شدند. با برداشته شدن تحریم ها، داروها از کشورهای مبدا وارد شده و در دسترس مردم قرار گرفتند.
مشکلی که در حال حاضر در زمینه دارو و دسترسی مردم به آن در کشورمان به چشم می‌خورد چیست؟
مشکل اصلی ما این است که بعضی داروهای خاص که برای بیماری های خاص تجویز می شود بعضی وقت‌ها به وفور در کشور وجود دارد و بعضی وقت ها اصلا نیست. بعضی مواقع به دلایل سیاسی و اقتصادی این داروها زمانی که قرار است وارد کشور شود در گمرک گیر می کند و در مرز متوقف می شود. وقتی بیمار به داروی خاصی عادت کند یا پزشکی تشخیص دهد بیماری یک فرد با این نوع خاص از دارو روبه بهبودی است در این موارد باید این دارو همیشه در دسترس فرد قرار داده شود، زیرا ممکن است یا مشابه آن دارو به فرد نسازد یا فرایندی که زمان لازم است تا بدن فرد به آن دارو عادت کند دوباره طی شود که این ممکن است برای سیستم ایمنی بدن فرد مشکلاتی ایجاد کند. در موارد بسیاری پزشکان هم از نایابی و حتی جمع شدن یک دارو از بازار اطلاع ندارند زیرا این دارو تا چند ماه قبل دربازار موجود بوده است. همه اینها باعث می‌شود بیماران سرگردان شده و حتی به مراکز قاچاق توزیع دارو پناه ببرند. مشکل دیگری هم که در دسترسی مردم کشورمان به داروهای مورد نیازشان به چشم می خورد این است که داروخانه ها و مراکز عرضه دارویی نمی توانند انبارهای خود را تا زمان انقضای یک دارو از آن دارو پر نگه دارند و حق دسترسی داروخانه ها به داروها محدود است که اینها همه در کنار هم باعث می شود مردم و بیماران با مصرف یک دوره از دارو برای تهیه دوباره و مصرف مجدد آن با مشکل مواجه شوند. از این موارد طی این سال ها بسیار گزارش شده است. بعضی داروهای خاص هم خیلی کم گیر می آید و داروخانه ها کمتر از این داروها دارند و باید از داروخانه های خاص تهیه شوند. به طور کلی باید گفت بازار دارو نسبت به چند ماه قبل بهتر شده و دسترسی بیماران به ویژه بیماران خاص به داروهای مختلف بیشتر شده است. در بازار دارو به بحث خودکفایی و تولید داروها در داخل دست یافته ایم که این مزیت مهمی است. بنابراین نباید با معضل گیر کردن دارو برای بیماران خاص روبه رو باشیم. بیماران خاص مانند بیماران سرطانی و کلیوی باید بتوانند هر ماه سر موقع مشخص داروها را دریافت کنند زیرا حتی یک روز درنگ هم می تواند سرنوشت مرگ و زندگی این افراد را تغییر دهد.
با وجود تاکید زیاد بر خودکفایی دارو و تولید داروها در داخل کشور باز هم در موارد زیادی شاهد این هستیم که داروهای تولید داخل در مقایسه با داروی مشابه خارجی از کیفیت پایین تری برخوردار هستند. دلیل این موضوع چیست؟
در زمینه داروهای خارجی باید در درجه اول بررسی شود منظور ما
از خارجی کدام کشور است. طی سال های گذشته در کشور داروهای مختلفی قانونی و
غیرقانونی از کشورهایی از قبیل چین، هند و پاکستان وارد کشور شد در حالی
که مشابه داخلی آنها کیفیت بهتری داشته و این محصولات اصلا قابل مقایسه با
مشابه خارجی و اصلی آن نبود. با این وجود در درجه دوم باید گفت همیشه هم
این طور نیست که یک داروی خارجی از مشابه داخلی آن بهتر باشد.
در حال حاضر
هم بسیاری از داروهای غیرمجاز توسط ترکیه و دبی ساخته شده و از راه قاچاق
وارد کشور می شود. وزارت بهداشت و درمان هم در همه مرزها نیرو ندارد تا
تشخیص دهد این داروها وارد کشور شده‌اند. تنها راهی که وجود دارد این است
که خود افراد با تشخیص به موقع تقلبی بودن این محصولات از روی اینکه برچسب
وزارت بهداشت روی آنها وجود ندارد از خرید و مصرف آنها خودداری کنند. اگر
بیماری با مصرف این داروها دچار عوارض جانبی شود هیچ امکان شکایت و پیگرد
قانونی وجود ندارد. یعنی مرکز سازنده و حتی کشور سازنده آن محصول هم مشخص
نیست، در حالی که برچسب وزارت بهداشت را هم ندارد. با این تفاسیر اگر
بیماری به دلیل ناآگاهی یا بیسوادی این دارو را در مراکز غیرمجاز غیر از
داروخانه ها تهیه کرده و مصرف کند هیچ امکان شکایتی وجود ندارد و مواردی از
این دست را طی سالهای گذشته بسیار شاهد بوده ایم.
در سال های اخیر بیماران زیادی هم با مصرف داروهایی که در شبکه های ماهواره ای تبلیغ می شود به ویژه داروهای پوستی دچار مشکلات مختلفی شدند، به همین دلیل همه ما پزشکان دائما به بیماران توصیه می کنیم محصولاتی که در ماهواره تبلیغ می شود را به هیچ وجه مصرف نکنند. این داروها بلا استثنا مشکل دارند زیرا دارویی که مشکلی نداشته باشد نیازی به تبلیغات ماهواره‌ای ندارد. افرادی که داروها را از طریق روش های غیرمجاز از مراکزی مانند ناصر خسرو تهیه می کنند باید بدانند این داروها به دلیل اینکه تمام مدت در دست فروشندگان در گرما و سرما دست به دست می شود و داخل داروخانه نیست به مرور اثرات خود را از دست می دهد.
زمانی که جلوی واردات برخی داروهای خارجی گرفته شد افراد زیادی مشکل پیدا کردند و در مواردی بیماری آنها بدتر شد. شما به عنوان یک پزشک چقدر با این موارد برخورد داشته اید؟
همه کشورها زمانی که در تولید یک داروی خاص به خودکفایی برسند جلوی واردات نمونه خارجی آن را می گیرند ولی باید بررسی شود که این دارو چقدر از نظر کیفیت با مشابه خارجی خود برابری می کند. در بررسی های صورت گرفته مشخص شده است داروهای خارجی با مشابه داخلی آن تفاوت چندانی ندارند و بسیاری از مواقع این وسواس و تصور غلط در ناخودآگاه ما ایرانیان وجود دارد که فلان داروی خارجی بهتر از داخلی است که این نگرش باید اصلاح شود. خیلی از داروهای خارجی که وارد کشور می شوند هیچ کیفیتی ندارند و معلوم نیست متعلق به کدام کارخانه هستند.آرمان
