امیدی جدید برای بیماران مقاوم به درمان

به گزارش شفا آنلاین،  این دارو که ونتوکلاکس (Venetoclax) یا ونکلکستا (Venclexta) نام دارد و ساخت شرکت AbbVie و Genentech است، دارای اندیکاسیون تجویز در بیماران مبتلا به CLL است که با ناهنجاری کروموزومال حذف 17p همراه هستند و قبلا نیز حداقل یک بار درمان شده‌اند.

       براساس نظر سازمان غذا و دارو، CLL یکی از شایع‌ترین انواع لوکمی در بزرگسالان است. تقریبا نزدیک به 10 درصد از بیماران مبتلا به CLL درمان نشده و 20 درصد از بیمارانی که دچار عود CLL می‌شوند، حامل حذف 17p هستند. البته کارخانه سازنده تعداد این دسته از بیماران را بیشتر از این میزان تخمین می‌زند. محققان این شرکت داروسازی معتقدند نیمی از افرادی که CLL در آنها پیشرفت می‌کند، با این ناهنجاری کروموزومی همراه هستند. حذف 17p، نوعی مارکر ژنتیکی است که درمان CLL را با مشکل مواجه می‌کند. ونتوکلاکس نخستین داروی تائید شده‌ای است که طراحی شده تا یک پروسه طبیعی را راه انداخته و به خودتخریبی سلول‌ها کمک کند. همچنین راه جدیدی است تا به بیمارانی کمک کند که پیش از این درمان شده و مبتلا به این فرم پرخطر از بیماری هستند.

       بیماران مبتلا به حذف 17p می‌تواند با یک کیت تشخیصی Vysis CLL FISH که به‌وسیله سازمان غذا و دارو تائید شده، شناسایی شوند.

       بیماران مبتلا به CLL عود کننده و این ناهنجاری ژنتیکی به درمان‌های رایج مقاومت نشان می‌دهند و پیش‌آگهی ضعیفی دارند، اما ونتوکلاکس نشان داده که در این دسته از بیماران با میزان بالای پاسخ همراه است. داده‌های به دست آمده از کارآزمایی فاز 2 تک گروه محوری، منجر به تائید این دارو شد. در این کارآزمایی، که در 107 بیمار مبتلا به CLL و حذف 17p انجام شده و همگی پروگنوز بدی داشتند، داروی جدید به میزان پاسخ کلی معادل 4/79 درصد دست یافت. یک سال بعد هم پاسخ‌های درمانی در اغلب بیماران (7/84 درصد) باقی مانده بود. در میان بیمارانی که به درمان پاسخ داده بودند، 5/7 درصد آنها به پاسخ کامل یا یک پاسخ کامل همراه با عدم بازگشت شمارش سلول‌های خونی دست یافتند.

       در میان 45 بیماری که برای حداقل بیماری باقیمانده (MRD) آزمایش شدند، 18 بیمار در خون محیطی با وضعیت MRD منفی روبه‌رو شدند، و حدود نیمی از 48 بیماری که آزمایش شدند هم CLL در مغز استخوان نداشتند.

       براساس این داده‌ها، ونتوکلاکس می‌تواند یک جزء جذاب برای ملحق شدن به ترکیب‌های جدید یا توالی‌یابی در بیماران مبتلا به این بیماری بسیار پرخطر باشد که با حذف 17p همراه هستند.

       علاوه براین، نتایج فاز 1 مطالعه تشدید دوز با مونوتراپی ونتوکلاکس در بیماران مبتلا به CLL عود کننده یا مقاوم، از 89 درصدی که خصوصیات بالینی یا ژنتیکی پروگنوستیک ضعیف داشتند، میزان پاسخ کلی بیماران نیز 79 درصد گزارش شد. نتایج این فاز در New England Journa- of Medicine منتشر شده است. بهبودی کامل در 20 درصد از این بیماران دیده شد که شامل 5 درصدی می‌شدند که MRD در شواهد فلوسیتومتری نداشتند. پیش‌بینی بقای 15 ماهه بدون پیشرفت بیماری برای گروهی که با دوز 400 میلی‌گرمی درمان شدند، 69 درصد بود.

       محققان معتقدند وقتی در مطالعه فاز 2 و مطالعه دیگر فاز 1 دیده می‌شود که حدود 80 درصد از بیماران در این گروه بسیار مقاوم پاسخ درمانی خوبی دارند، شاهد پاسخ بسیار بادوامی هستیم.

       بعضی بیماران حتی به وضعیت MRD منفی می‌رسند که در این بیماران مقاوم، ژرفای بهبودی را نشان می‌دهد که با درمان‌های رایج کنونی به‌طور معمول قابل دستیابی نیستند. به نظر می‌رسد با داروی دیگری روبه‌رو هستیم که واقعا این قابلیت بالقوه را دارد تا به کار بالین افزوده شده و امیدی باشد برای بیمارانی که قبلا گزینه‌های درمانی خوبی نداشته‌اند.

       شایع‌ترین عوارض جانبی ونتوکلاکس شامل نوتروپنی، اسهال، تهوع، آنمی، عفونت راه تنفسی فوقانی، ترومبوسیتوپنی و خستگی است. عوارض جدی می‌تواند دربرگیرنده پنومونی، نوتروپنی با تب، آنمی همولیتیک اتوایمیون، آنمی و ناهنجاری‌های متابولیک باشد که تحت عنوان سندرم لیز تومور نامیده می‌شود.

       این عارضه جانبی سندرم لیز تومور، یک اورژانس انکولوژیک بالقوه تهدیدکننده حیات است که به‌وسیله لیز حجیم سلول‌های تومورال ایجاد می‌شود. این حالت با آزاد شدن مقدار زیادی پتاسیم، فسفات و نوکلئیک اسید به درون جریان سیستمیک همراه است. این وضعیت می‌تواند با ونتوکلاکس نیز ایجاد شود، زیرا این دارو نشان داده که بهبودی بسیار سریع و بسیار عمقی القا می‌کند و این تخریب سریع سلول‌های تومورال می‌تواند صدمات شدیدی ایجاد کند. بنابراین باید دوز شروع دارو 20 میلی‌گرم باشد که فقط 5 درصد از دوز هدف، یعنی دوز 400 میلی‌گرم است. حتی با این 5 درصد دوز هم تخریب سلول‌های تومورال دیده می‌شود. این مساله اثربخشی بسیار قابل‌توجه ونتوکلاکس را نشان می‌دهد.

       بعضی معتقدند حتی احتمال بروز سندرم لیز تومور نیز نباید باعث شود بیماران از این داروی موثر محروم کرد.سپید