معجزه ورزش برای بیماران هموفیلی + نکته مهمی از جنس فیزیوتراپی

شرکت در فعالیت‌های ورزشی نقش ارزشمندی در زندگی روزمره افراد دارد. فعالیت‌های ورزشی علاوه بر تقویت بنیه جسمی، تأثیر به‌سزایی در ارتقای روحیه و کاهش مشکلات روحی و روانی افراد داشته و این نقش به‌خصوص در بیماران هموفیلی بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه است.

رقابت‌های ورزشی، همکاری گروهی و احساس شادی و سرزندگی از پیروزی و نترسیدن از شکست را آموزش می‌دهد.

فدراسیون جهانی هموفیلی با تأکید بر اهمیت ورزش و نرمش در حفظ سلامتی بیماران هموفیلی, توجه بیماران، کارشناسان و فعالان انجمن‌ها را به این موضوع مهم جلب و تأکید کرده است.

فیزیوتراپی و بازتوانی از کلیدی‌ترین خدمات حفظ سلامت بیماران هموفیلی محسوب می‌شود. این فدراسیون فیزیوتراپیست را از مهم‌ترین افراد تیم درمان بیماران هموفیلی معرفی کرده است.

متأسفانه در دهه‌های گذشته, با وجود مزایای بیشمار ورزش, بیماران هموفیلی به‌دلیل ترس از خونریزی و نبود روش‌های درمانی مؤثر برای پیشگیری و درمان خونریزی‌ها به‌سمت عدم تحرک و احتیاط‌های بیش از حد لزوم سوق داده می‌شدند ولی خوشبختانه در حال حاضر فیزیوتراپیست‌ها با وجود روش‌های درمانی و با ارزیابی دقیق از وضعیت مفاصل و عضلات بیمار و در نظر گرفتن شرایط جسمی هر بیمار می‌توانند برنامه ورزشی خاص هر بیمار را طراحی و به فرد آموزش دهند و بیمار هموفیلی درمی‌یابد که می‌تواند با پرداختن به ورزش‌های سبک و ورزش‌هایی که خطرپذیری کمتری (با توجه به شرایط جسمی بیمار) برای او دارند توانمندی‌هایش را در جامعه برای دیگران به اثبات برساند.

از دید و نقطه نظر علمی، بر اساس یافته‌های فیزیوتراپیست‌ها ثابت شده است که بیمار هموفیلی که دارای مفاصل و عضلات قوی باشد, در مقابل صدمات ناشی از فعالیت‌های روزمره مقاوم‌تر بوده و کمتر دچار خونریزی‌های خود به خود مفاصل و عضلات می‌شود.

بهترین سن برای شروع ورزش سنین نوجوانی و سالهای آغازین فعالیت‌های اجتماعی است.

بر اساس تحقیقات و گزارش فدراسیون جهانی هموفیلی تمام ورزش‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند و دسته بندی آنها به‌لحاظ میزان فشار، ریسک خطر و شرایط جسمی بیماران هموفیلی به این شکل است:

1) ورزش‌های سبک
2) ورزش‌های متوسط
3) ورزش‌های سنگین.

ورزش‌های متوسط و سنگین به‌لحاظ احتمال وارد آوردن فشار و صدمه جهت این بیماران توصیه نمی‌شود، مانند فوتبال، کوهنوردی، صخره نوردی، کاراته و ورزش‌های رزمی، والیبال، بسکتبال، کشتی، وزنه برداری، اسکی، اسبدوانی، اسکیت و ورزش‌هایی در این سطوح.

ورزش‌های سبک که مورد تأیید و با نظر فیزیوتراپیست هر فرد با توجه به شرایط جسمی او می‌تواند انتخاب شود به‌ترتیب:

1) شنا به‌عنوان رشته‌ای که نقش عمده‌ای در تقویت جسم و روح افراد هموفیلی می‌تواند داشته باشد.

2) گلف، تنیس روی میز، تنیس خاکی، دوچرخه سواری، دوهای سبک و پیاده‌روی سریع.

در واقع ورزش‌های مناسب مبتلایان به هموفیلی، ورزش‌های ایروبیک (هوازی) است که کمتر به مفاصل فشار وارد می‌آورد.

تمرینات هوازی تمریناتی هستند که با شدت و فشار کمتر و در مدت زمان طولانی‌تری قابل اجرا هستند و معمولاً زمان انجام آنها بیشتر از 5 دقیقه است. مانند شخصی که پیاده‌روی می‌کند، می‌دود، دوچرخه‌سواری می‌کند یا به شنا کردن می‌پردازد که معمولاً زمان آن طولانی است.

توصیه می‌شود افراد مبتلا به بیماری هموفیلی، در اولین ساعت‌های صبح پس از تزریق داروی خود پس از 5 دقیقه گرم کردن، برنامه ورزشی ایروبیک خود را شروع کنند و دست‌کم 3 روز در هفته به طور منظم و مستمر ورزش کنند و مدت زمان انجام ورزش 20 دقیقه در هر بار باشد و همچنین هنگام تمرین از کفش ورزشی مناسب و لباس راحت استفاده کنند.

از وارد آمدن فشار زیاد که باعث خستگی بیش از حد شود بپرهیزند. (فشار زیاد تمرینات، افزون بر ایجاد خستگی مفرط، ممکن است خطر خونریزی درون مفاصل را در پی داشته باشد). برای خاتمه فعالیت ایروبیکی لازم است به‌تدریج آرام شده و سعی کنند در همان محیط چند دقیقه ای راه بروند.

فعالیت ورزشی باعث می‌شود بیمار نیاز به فاکتور کمتری داشته باشد. فرد بعد از مدتی آمادگی جسمانی پیدا می‌کند و عضلاتش قوی می‌شود و نیاز به فاکتور کمتری دارد. رگ‌ها استحکام بیشتری پیدا می‌کند و شکنندگی کمتری خواهند داشت. شنا بهترین ورزش برای بیماران هموفیلی است.

مسئول بخش فیزیوتراپی مرکز درمان جامع هموفیلی ایران (کانون هموفیلی ایران) در خاتمه به نکته مهمی اشاره کرد و افزود: اگر شما فردی مبتلا به بیماری هموفیلی هستید حتماً قبل از شروع هر فعالیت بدنی و ورزشی, تحت ارزیابی یک فیزیوتراپیست مجرب قرار گیرید که با توجه به شرایط جسمی مخصوص شما, برنامه تمرینی و ورزشی و درمانی طراحی و اجرا کند و به شما آموزش دهد.