افتتاح همزمان ۱۷۱۴ تخت مراقبت های ویژه در ۲۰۰ بیمارستان

به گزارش شفاآنلاین : تخت های مراقبت ویژه در تمامی کشورها و در تمامی مقاطع زمانی از حساس ترین و استراتژیک ترین ظرفیت های خدمات درمان بستري محسوب می شده است. با توجه به وضعیت مخاطرات محیطی، شرایط اقلیمی و زمین شناختی کشور (بحران و حادثه خیز بودن ) و گسترش حوادث و سوانح ترافیکی نیاز به ایجاد این نوع از تخت های درمانی بطور روز افزون در حال افزایش است. شاید کمتر کسی درجریان تلاش اطرفیان یک بیمار با شرایط ویژه برای اخذ پذیرش تخت ICU و توسل به افرادصاحب نفوذ برای تسهیل در این امر ،قرار نگرفته باشد. وجود استانداردهای فنی خاص و تامین تجهیزات ویژه ، وجود نیروی انسانی کافی و ماهر اعتبار مورد نیاز یا هزینه هنگفت جهت ایجاد نسبت به سایرتخت های درمانی امکان توسعه کافی این ظرفیت خدمات  درمان بستري را بسیار محدود نموده است.

اهمیت بخش مراقبت های ویژه

بخش مراقبت ویژه، بخشی است که جهت بهبود وضعیت سلامت بیماران بسیار بدحال و با شرایط بحرانی فعالیت می کند.  در واقع شرایط بیماران بستری در بخش مراقبت ویژه به گونه ای است که امكان مراقبت و نگهداري از آنها در سایر بخش‌ها و در کنار ديگر  بیماران وجود ندارد. در این بخش بیماران تحت نظارت دقیق و دائمی قرار دارند. در واقع بالاترین سطح مراقبت‌هاي پزشکی و پرستاری از این دسته بیماران انجام می‌شود. قابل توجه است که بخش مراقبت ویژه مجهز به پیشرفته‌ترین تجهیزات پزشکی روز می‌باشد و پرسنل کادر درمانی آن‌ را از بین ماهرترین افراد  مانند فوق تخصصان مراقبت های ویژه، پرستاران آموزش دیده جهت بخض های ویژه و سایر تخصص ها انتخاب می نمایند.

هدف از تشکیل بخش مراقبت‌های ویژه در واقع ایجاد شرایطی است که بیمار توسط پرسنل آموزش دیده به‌طور اختصاصی و بصورت مداوم تحت نظارت دقیق قرار گیرد.از جمله این مراقبت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود. کنترل دائم علائم حیاتی مانند فشارخون، تنفس، ضربان قلب، بررسی کلیه آزمایشات، بررسي سطح هوشیاری بيمار، كنترل و تنظيم دستگاه های متصل به بیمار (مانند دستگاه تنفس مصنوعي، پمپ‌هاي تزريق دارو)

چه بیمارانی نياز به مراقبت ویژه دارند

- بیمارانی نیاز به بستری در بخش مراقبت ویژه  دارند که بايد مورد بررسی دقیق و مداوم علائم حیاتی (تنفس، ضربان قلب، فشارخون و...) قرار گيرند.

- تمامی بیمارانی که تحت عمل جراحی بزرگ و طولاني مانند عمل جراحی قلب، سیستم تنفس، مغز و... قرار گرفته‌اند.

- بیمارانی که بعد از عمل جراحی به دلایلی مانند: کاهش سطح هوشیاری، خونریزی، افت یا افزایش فشارخون، مشکلات تنفسی و ... نیازمند به بررسی دقیق دارند.

- در بخش مراقبت ویژه بیماران تحت نظارت دقیق و دائمی قرار دارند

- بیمارانی که در اثر حوادثی مانند تصادف، سقوط، ضربه و آسیب ناشی از چاقو خوردگی و... دچار وضعیت بحرانی مانند خونریزی شدید، آسیب به ارگان‌های اصلی بدن مانند سیستم قلبی، تنفسی، مغز و... شده باشند و نيازمند مراقبت‌هاي دقيق پزشكي و پرستاري باشند.

- بیمارانی که دچار عفونت شدید مانند عفونت در خون (سپتی سمیا) شده باشند.

- آن دسته از افراد سالخورده که به دليل تشديد بيماري‌هاي زمينه‌اي نیاز به بررسی مداوم و دقیق علائم حیاتی دارند.

- هر بيماری كه نياز به حمايت تنفسی بوسيله دستگاه تنفس مصنوعی داشته باشد.

تاریخچه

در سال ۱۹۲۸ دکتر Walter dandy نخستین بخش مراقبت ویژه جهت بیماران بعد از اعمال جراحی اعصاب را در بیمارستان جان هاپکینز (کشور ایلات متحده) تاسیس کرد. با توجه به نتایج مطلوب اقدام و تحقیقات انجام شده در روند درمانی بیماران در سال ۱۹۵۸ برای نخستین بار بخش مراقبت ویژه با پرسنل آموزش دیده و امکانات ویژه جهت درمان و مراقبت بیماران پرخطر در ایالات متحده آمریکا در بیمارستان جان هاپکینز تاسیس گردید. به تدریج دیگر بیمارستان ها نیز اقدام به تاسیس بخش های مجزا و مجهز برای مراقبت از بیماران ویژه کردند. امروزه بخش های مراقبت ویژه جزء جدایی ناپذیر از بیمارستان های تخصصی و فوق تخصصی در سراسر دنیا هستند.

در کشور ما هم اکنون ضریب اشغال تخت های ویژه بگونه ای است که در شهر تهران حدود ۱۰۰ درصد (فوق اشباع) و در سایر استان ها بطور متوسط حدود ۹۰ در صد می باشد.بدین لحاظ کمبود شدیدتخت های مراقبت ویژه  از دیرباز محسوس بوده است.از نظر کمی نیروی مورد نیاز برای اداره یک تخت ویژه حداقل دو برابر نیرو نسبت به تخت های عادی است بطوریکه به ازای هر تخت ۳.۵ نیرو ی فنی و ۰.۷ نیروی پشتیبانی (در مجموع ۴.۲ نفربه ازای هر تخت) نیاز است که  می بایست کارآمد ،ماهرتر از پرسنل معمول باشند. یک تخت از این نوع نیاز به ۶۰ تا ۷۰ متر فضای اختصاصی ،عمومی و پشتیانی داشته که هزینه عمرانی، فیزیکی ایجاد یک تخت با توجه به قیمت تمام شده هر متر ۳ تا ۳.۵ میلیون بالغ بر ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز دارد. هزینه تجهیز هر تخت نیز به میزان تقزبی ۱۵۰ میلیون تومان بوده که با صرفه جویی تا حدی از میزان آن کاسته شده و ازسوی وزارت بهداشت جهت تجهیز این مجموعه به ازای هر تخت مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به دانشگاه های ذی ربط اعتبار اختصاص یافته است. بدین لحاظ هزینه تمام شده ایجاد و راه اندازی هر تخت مراقبت ویژه بطور تقریبی حداقل ۴۰۰ تا  ۵۰۰ میلیون تومان برآورد می شود.

وضعیت ظرفیت بخش مراقبت های ویژه

از گذشته دور تاکنون، با در نظر گرفتن تمامی منابع اختصاص یافته و سعی و تلاش وافر مقامات ارشد و مسئولان قبلی وزارت بهداشت تا ابتدای سال ۱۳۹۴ در مجموع  ۴۷۳۴ عدد انواع تخت مراقبت ویژه در سطح بيمارستان های دانشگاهی ایجاد شده است. متولیان ذی ربط در معاونت درمان وزارت بهداشت بر اساس برآورد ها و فرایند نیاز سنجی (میدانی و محاسباتی) در سالیان اخیر به این نتیجه رسیده اند که برای خروج از وضعیت بحران به حداقل ۲۴۳۹ تخت (ICU، NICU،PICU،ICU) در سطح بیش از ۱۹۲ شهرستان نیازمندیم که این مقدار گسترش ۴۱.۵ درصد افزایش نسبت به وضع کنونی خواهد بود.

در نهایت وزارت بهداشت با تلاش تمامی عوامل ذیربط و بهره گیری از الگوهای نوین و حداکثر صرفه جویی ممکن، از ابتدای سال موفق به آماده سازی ۱۷۱۴ تخت از انواع تخت های مراقبت ویژه گردیده که مقرر است طی مراسم افتتاحیه همین تعداد تخت در سطح ۲۰۰ بیمارستان از زیر مجموعه ۵۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور رونمایی(راه اندازی) شود.

پاسخ به منتقدین طرح تحول نظام سلامت

در واقع وزارت بهداشت با در نظر داشتن سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری و مبانی اقتصاد مقاومتی، صیانت، پاسداشت و مدیریت بهینه از منابع اعتباری اختصاص نسبت به کاهش و صرفه جویی در هزینه های ایجاد یک تخت، در کوتاه مدت توانسته به این مهم نائل آید که در واقع منتقدین طرح تحول سلامت که بر چگونگی مصرف اعتبارات یاد شده ایراد وارد می نمایند، خود می توانند در خصوص کیفیت مصرف اعتبارات و گسترش ناوگان ICU کشور قضاوت کنند. انعکاس اجتماعی این رویداد تاریخی نیز م یتواند منجر به افزایش حس امیدو خودباوری در بین هموطنان و اعتماد بیش از پیش آنان به خدمتگزاران خویش گردد. امید می رود با همراهی و همدلی قوا و تامین بودجه لازم شاهد تداوم و توسعه راه اندازی باقیمانده تخت های مورد نیاز تا پایان سال باشیم.

بخش های مراقبت هاي ويژه در بيمارستانهاي كشور به لحاظ ارائه خدمات حياتي و كاهش ميزان مرگ و مير نقش و جايگاه عمده اي دارند . با بررسي وضعيت تختهاي ويژه كشور وبيماران در ليست انتظار و ضريب اشغال نزديک به ۹۰ درصد تخت ها خصوصا در بيمارستان های بزرگ به خوبی كمبود اين تختها  در كشور احساس می شود. جهت رفع اين كمبود نياز به يک برنامه افزايش سريع و كوتاه مدت تخت های مراقبت های ويژه ضروری است. در اين برنامه تعداد ۲۴۳۸ تخت ( ICU-PICU-NICU) تا پایان سال ۱۳۹۴به ظرفيت تخت هاي ويژه كشور اضافه خواهد شد تا بخش از اين كميود مرتفع گردد.

قبل از اجرای برنامه تحول نظام سلامت تعداد تخت های بخش های ویژه در سراسر کشور به حدود ۵۸۰۰ تخت می رسید که با توجه به افزایش شیوع سکته های قلبی و مغزی، تروما، تصادفات، سرطان، کما و...، به حداقل ۵۰۰۰ تخت دیگر نیاز بود.

این در حالی است که دولت تدبیر و امید در سال جاری با تنگناهای درآمدی جدی دست به گریبان است. باید توجه داشت که با این حجم از راه اندازی ها تنها در مدت ۸ ماه در حدود ۲۸ درصد به ظرفیت موجود اضافه می گردد که این امر نشانگر گستره وسیع و عظمت این اقدام جهادی بوده است. باید به نکته توجه داشت که حداکثر ظرفیت ساخت ناوگان ICU کشور در برنامه عادی توسعه ای (روتین) تنها ۲۰۰ تخت بوده است. یعنی با سرعت ۸ برابر این مسیر طی شده است. این در حالی است که وضعیت درآمد کشور نسبت به مقاطع قبلی بسیار محدود شده است.

بخش مراقبت های ویژه بزرگسالان

با بهسازی و توسعه ۱۵۷بخش ICU ۱۰۸۰ تخت ویژه در کمتر از ۲۱ ماه در دولت یازدهم در بیمارستان های وابسته به وزارت بهداشت توزیع شد. در حال حاضر ۲۴۰ شهر كشور دارای تخت ICU هستند و بطور ميانگين درصد رشد تخت های I.C.U. در كل كشور ۲۷ درصد است.

با تامین تخت و بهسازی بخش های مراقبت های ویژه ۱۹ شهر از مناطق محروم كشور به تخت هاي ICU مجهز شده اند.(هشتگرد - جلفا - هشترود - كليبر - اسكو - آذرشهر - گنجی - خورموج - كلات - طالقانی - رشتخوار - شادگان - اقليد - شهربابک - دهدشت - رودبار - تالش- جاسک - بافق)

بخش مراقبت های ویژه نوزادان

با اجرای این برنامه ملی، ۵۱۰ تخت مراقبت های ویژه نوزادان در ۷۲ بخش راه اندازی شده است و ۱۰ شهر از مناطق محروم كشور مجهز به تخت هاي N.I.C.U شده اند.(هشتگرد - اهر - مرند - برازجان - طبس - ماهشهر - خرمشهر - لامرد - مرودشت - دهدشت )

در حال حاضر بطور ميانگين درصد رشد این تخت ها در سراسر كشور ۳۴ درصد است.

هشتگرد و دهدشت تاكنون از خدمات بخش های مراقبت های ويژه بهره مند نبوده اند و طی این برنامه هر دو از سرويس I.C.U و N.I.C.U برخوردار شده اند.

بخش مراقبت های ویژه اطفال

با راه اندازی ۱۲۴ تخت مراقبت های ویژه اطفال در ۱۲ بخش در سراسر کشور، بطور ميانگين درصد رشد تخت های P.I.C.U در كل كشور به ۴۳ درصد رسیده است.

تلاش تمام دست اندرکاران حوزه سلامت بر این است که با این افزایش تخت ها، امید به زندگی در بیماران اورژانسی افزایش پیدا کند.