شفا آنلاین>سلامت>تومورهای مغزی از جمله پیچیدهترین و دشوارترین بیماریها محسوب میشوند در کل، درک درستی از عوامل خطرساز این بیماری نداریم و در مورد آنچه که مطمئن هستیم نیز فقط بر شواهد تکیه کردهایم.
به گزارش
شفا آنلاین،تظاهرات این بیماری اغلب از
فردی به فردی دیگر متفاوت است و در مورد هر تومور، هر بیمار تجربه منحصر به
فردی دارد. طبقهبندی و درمان گلیوما، به تظاهرات منحصر به فرد هر تومور
بستگی دارد. گلیومای درجه پایین، مشابه بافت اولیه خود است و اغلب به
برداشتن توسط جراحی، رادیوتراپی یا/و شیمیدرمانی پاسخ میدهد؛ اما گلیومای
درجه بالا و موارد راجعه بیماری، اغلب باید تحت درمانهای تهاجمیتری قرار
گیرند.
گلیوماها،
تومورهای دستگاه عصبی مرکزی هستند که از سلولهای گلیال در مغز و نخاع
منشاء میگیرند. اگرچه تومورهای مغزی نسبتا بیماریهای نادری هستند،
گلیوماها شایعترین آنها محسوب میشوند و 81 درصد تمام موارد تشخیص داده
شده تومورهای بدخیم هستند. گلیوماها، معمولا به 4 گروه طبقهبندی میشوند:
آستروسیتوماها، الیگودندروگلیوماها، اپندیموماها و گلیوماهای مختلط.
آستروسیتوماها، از آستروسیتهای موجود در سربلوم منشاء میگیرند و اغلب به
انواع شایعترین انواع گلیوما گزارش میشوند. در حالی که
الیگودندروگلیوماها، از الیگودندروسیتهای دستگاه عصبی مرکزی منشاء
میگیرند، اپندیموماها (که تومورهای برخاسته از اپندیما هستند) نسبتا
نادرند و اغلب از آستروسیتوماها و الیگودندروگلیوماها قابل افتراقاند.
گلیوماها
را میتوان به انواع درجه پایین و درجه بالا طبقهبندی کرد، که یک عامل
مهم در ارزیابی تشخیصی و درمانی محسوب میشود. گلیوماهای درجه پایین، شامل
تومورهای طبقهبندی شده در درجه 1 و درجه 2 سازمان جهانی بهداشتاند.
گلیوماهای درجه بالا، شامل تومورهای درجه
3
و 4 هستند. بهطور کلی، گلیوماهای درجه پایین، بیشتر شبیه بافت منشاء
هستند و در مقایسه با گلیوماهای درجه بالا، رشد کندتری دارند؛ که میتواند
برای افتراق این دو از هم ملاک قرار گیرد. با افزایش زمان رشد و تکامل،
گلیوماهای درجه پایین میتوانند به گلیوماهای درجه بالا تبدیل شوند.
مانند
سایر انواع تومورهای مغزی، گلیوماها میتوانند تظاهرات بالینی بسیار
متنوعی داشته باشند. عواملی نظیر اندازه، محل و میزان رشد تومور معمولا
مشخصکننده وضعیت عمومی بیماریاند. تومورهای کوچک ممکن است برای مدت
طولانی بدون علامت باشند؛ در حالی که تومورهای بزرگ، اغلب تظاهرات بالینی
شدیدی دارند. برخی از علائم گلیوماها توسط افزایش فشار داخل جمجمهای ایجاد
میشوند. سایر تظاهرات، علائم عصبی موضعی هستند که با خود توده تومور
مرتبطاند. علائم معمول در مبتلایان به گلیوما عبارتند از سردرد، تهوع و
استفراغ، اختلال عملکرد شناختی و تغییرات شخصیتی. تشنج بهویژه در بیماران
با گلیومای درجه پایین به وفور رخ میدهد.
شیمیدرمانی گلیوما شیمیدرمانی
اغلب در ترکیب با جراحی و اشعه تجویز میشود. در درمان تومورهای مغزی از
آنجا که شیمیدرمانی سلولهای تومورال مغز را هدف قرار میدهد، باید توجه
ویژهای برای اطمینان یافتن از اینکه غلظت مناسبی از دارو در بافت هدف
ایجاد شده صورت گیرد. مغز توسط سد خونی-مغزی (یک سیستم پیچیده که جریان خون
مغز را مجزا میکند) حفاظت میشود. سد خونی-مغزی، نفوذپذیری محدودی دارد.
در نتیجه، برای بسیاری از داروها دشوار است که بتوانند غلظت درمانی در مغز
ایجاد کنند. پس دوز داروهای شیمیدرمانی باید در درمان تومورهای مغزی با
احتیاط تعیین شود.
گلیومای
درجه پایین: بهطور معمول، تشخیص گلیومای درجه پایین در بیماران جوان و
سالم، به برخورد «انتظار» منتهی میشود. این عدم درمان سریع، به رشد آهسته
این تومورها مرتبط است و در دهه 90 میلادی با اعلام این نظر که درمان یا
عدم درمان فرقی در نتیجه بیماری دارد رواج یافت. البته طی سالهای بعد،
یافتهها نشان دادند که حتی تومورهای درجه پایین خفیف پس از مدتی بدخیم
میشوند. برداشتن تومور طی جراحی، اشعه درمانی و شیمیدرمانی استاندارد،
درمان گلیوماهای درجه پایین است.
البته در هر مورد باید تصمیمگیری درمانی
بهطور منحصر به فرد انجام شود؛ زیرا طبیعت هر تومور در هر بیمار کاملا
اختصاصی است. گزینههای متعددی برای شیمیدرمانی گلیوماهای درجه پایین وجود
دارند. تموزولوماید (Temozolomide)، یک داروی الکیله کننده است که علیه
گلیوبلاستوماها و آستروسیتوماها اثر میکند. تموزولوماید، یک پیش داروست که
به یک متابولیت سایتوتوکسیک آلکیلهکننده تبدیل میشوند. این متابولیت،
کپیبرداری از DNA را مهار کرده و موجب مرگ سلول میشود. تموزولوماید اغلب
در درمان گلیوماهای درجه پایین تجویز شده و در به تاخیر انداختن پیشرفت
بیماری، اثربخش تشخیص داده شده است. باید پس از تکمیل اشعهدرمانی، درمان
تکمیلی با تموزولوماید ادامه یابد.
مسمومیتهای خونی باید بهعنوان عارضه
این دارو مورد توجه قرار گیرند. تموزولوماید در مقایسه با سایر رژیمهای
موجود، از سوی بیماران تحملپذیری بهتری دارد. رژیم دیگر برای شیمیدرمانی
گلیوم درجه پایین، از پروکاربازین و لوموستین و وینکریستین (PCV) تشکیل شده
است. این رژیم، به میزان قابلتوجهی شانس بقای بیمار را افزایش و اندازه
تومور را کاهش میدهد. پروکاربازین و لوموستین مشابه تموزولوماید، داروهای
الکیله کنندهای هستند که از سد خونی-مغزی عبور کرده و روی رشد تومور
مستقیما اثر میکنند. وینکریستین اما یک آلکالوئید گیاهی است که روند میتوز
را مهار میکند. وینکریستین از سد خونی-مغزی عبور نمیکند؛ بنابراین
جایگاه آن در درمان تومورهای مغزی مورد تردید است. برخی مطالعات نشان
دادهاند که استفاده از داروهای حاوی پلاتینیوم و سایر نیتروز اورهها
اثربخشی نسبی در برخی از انواع گلیوماهای درجه پایین دارد.
گلیومای
درجه بالا: درمان گلیوماهای درجه بالا مشابه انواع درجه پایین، عبارت است
از برداشتن توسط جراحی، شیمیدرمانی و اشعهدرمانی. درمان موارد تازه تشخیص
داده شده در گلیوماهای درجه بالا بهویژه در بیماران جوان، اغلب مشابه
گلیوماهای درجه پایین، با تموزولوماید و اشعه درمانی پس از جراحی است.
تموزولوماید نیز پس از پایان اشعهدرمانی اغلب ادامه داده میشود. گزینه
دیگر برای درمان پس از جراحی گلیومای درجه بالا، استفاده از ایمپلنت
وافورهای کارموستین است. این وافورها که پس از برداشتن تومور جاگذاری
میشوند، کارموستین را از سد خونی-مغزی عبور داده و دارو را به آهستگی و
مستقیما به محل اثر منتقل میکنند.
این روند، حداقل جذب سیستمیک را دارد و
در نتیجه، عوارض سیستمیک آن اندک است. مطالعات نشان دادهاند که استفاده از
هر دو درمان تموزولوماید و کارموستین برای بیمار بیخطر است. در بیشتر
بیماران، گلیومای درجه بالا اغلب عود میکند. شیمیدرمانی اثربخشی مختصری
در برابر عود گلیومای درجه بالا دارد. داروهای متعددی نظیر تموزولوماید،
نیتروز اوره، PCV، سیکلوفوسفاماید یا رژیمهای با پایه پلاتینیوم برای
درمان مورد استفاده قرار میگیرند.
ایرینوتکان و اتوپوزاید نیز باید در نظر
گرفته شوند. بواسیزوماب برای درمان موارد عودکننده گلیومای درجه بالا
تاییدیه دارد. این مهارکننده فاکتور رشد اپیتلیال عروقی، آنژیوژنز غیرطبیعی
را که در گلیومای راجعه رخ میدهد، مهار کرده و مانع از رشد بیشتر بافت
میشود. همچنین، وضعیت عروقی تومور را طبیعی میکند. بواسیزوماب ممکن است
در ترکیب با ایرینوتکان، کارموستین یا لوموستین، کاربوپلاتین یا
تموزولوماید تجویز شود. سپید
US.Pharmacist,2016