این روز بنا به تعریف آغازین آن، نخستین پنجشنبه اسفند ماه هر سال است و امسال با ششم اسفند مصادف شده است. تجربه برگزاری چنین روزی به همین نام یا نام هایی با همین مضمون در کشورهای دیگری از نقاط مختلف دنیا وجود دارد که شامل کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می شود. اما با مطرح شدن «سلامت مردان»، ممکن است ابتدا این سؤال پیش آید که چرا مردان؟ چه ویژگی و عاملی باعث اعلام مناسبتی برای پرداختن به امر سلامت مردان شده است؟
واقعیت این است که دلایل روشنی برای این نامگذاری وجود دارد. نخست آنکه مردان به دلیل نقش اجتماعی‌شان و سر و کار داشتن بیشتر با مشاغل سخت و کارهای شاق نسبت به زنان یا کودکان، بیشتر در معرض خطرات ناشی از این موقعیت‌ها قرار می گیرند. حوادث رانندگی و جاده ای، سوانح ناشی از مشاغل خاص و همچنین اثرات منفی برخی مواد شیمیایی و آلوده‌کننده در کارخانه‌ها و معادن، از مردان بیشتر قربانی می گیرد. آمارهای داخل کشور و نیز آمارهای بسیاری از کشورها این مدعا را تأیید می کند.
نکته دوم اینکه بسیاری از بیماری های شایع و مزمن و نیز بسیاری بیماری های صعب العلاج و مهلک، در مردان به وضوح شیوع بیشتری دارد. تعداد زیادی از سرطان‌ها، دیابت و بیماری های قلبی عروقی از مهم‌ترین موارد این بیماری‌ها هستند که شیوع قابل توجهی دارند و در مردان هم گاه تا چند برابر بیش از زنان دیده می شوند. از میان این سرطان‌ها می توان به سرطان ریه، کلیه و مثانه اشاره کرد.
گذشته از این، سرطان هایی مختص مردان هستند که شیوع قابل
توجهی دارند و از طرفی تشخیص و درمان بموقع این سرطان‌ها امکان علاج قطعی و
کامل بیمار را با کمترین هزینه و سختی فراهم می کند، حال آنکه تشخیص دیر
هنگام اغلب راه را بر درمان مؤثر می بندد و درمان‌ها تنها معطوف به افزایش
طول عمر و کیفیت زندگی بیمار می شود و در عین حال با هزینه‌ها و سختی های
بیشتری برای فرد و جامعه همراه است. بارزترین مثال این بیماری های مختص
مردان سرطان «پروستات» است که اغلب پس از میانسالی دیده می شود.
بیماری
دیگر سرطان «بیضه» است که بیشترین شیوع آن در سنین ٢٠ تا ٤٠ سالگی است و
انواع مختلفی دارد اما شایعترین انواع این سرطان با درمان به‌موقع به طور
چشمگیری درمان قطعی می‌شود.
ناباروری یک مشکل شایع در میان زوج های جوان است. هم به دلایل فرهنگی و هم
با توجه به سیاست های جمعیتی کشور و شرایط خاص بافت جمعیتی ایران، درباره
دغدغه رشد جمعیت و درمان ناباروری باید کاملاً سنجیده عمل شود.
زوج های
جوانی که انگیزه کافی برای باروری دارند منطقاً نسبت به خانواده هایی که دو
یا سه فرزند دارند باید بیشتر تشویق به فرزند آوری شوند و تسهیلاتی در
امور درمانی و حمایتی دریافت کنند تا بدین ترتیب بافت جمعیتی جامعه و
خانواده‌ها به تناسب یکدیگر مورد تأکید قرار گیرد. مهم‌ترین عامل ناباروری
در مردان یک بیماری بسیار شایع و در عین حال بی علامت به نام «واریکوسل»
است.
یک نوجوان یا جوان اگر اطلاعی از این بیماری نداشته باشد به دلیل اینکه غالباً درد و علامت چندانی ندارد ممکن است تا سال‌ها برای درمان مراجعه نکند و هرچه درمان دیرتر انجام شود اثربخشی درمان کمتر و زمان انتظار برای کسب نتیجه مناسب از حیث باروری طولانی‌تر خواهد بود. از سوی دیگر حتی در صورت وجود درد خفیف، بسیاری از جوانان به دلیل مسأله شرم و حیا ترجیح می دهند درد را تحمل کنند ولی در این مورد با خانواده یا پزشک مشورت نکنند تا وقتی که در نهایت ناچار به این کار شوند.
مورد سوم در میان این دلایل برای همه ما کم و بیش ملموس است و آن اینکه مردان در اغلب جوامع و فرهنگ‌ها نسبت به زنان کمتر و دیرتر برای دریافت خدمات سلامت (مشاوره و ویزیت) مراجعه می کنند. دلایل این گرایش در مردان مقوله وسیعی است که در این مجال کوتاه به آن نمی‌پردازیم اما همه ما با اندکی مرور خاطرات به مثال های آن در اطراف‌مان پی خواهیم برد و این امر حتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز صادق است.
در طی ساله‌های گذشته با اقدام داوطلبانه همکاران در سراسر کشور برای ارائه خدمات مشاوره ای رایگان در مطب‌ها و کلینیک های منتخب و اطلاع رسانی درباره ابعاد مختلف «سلامت مردان» و اهداف آن، حسن نیت همکاران در تعهد به سلامت جامعه آشکارا به منصه ظهور رسیده است. امسال در کنار فعالیت های پیشین تأکید ویژه ای بر امر سلامت جنسی و بخصوص عفونت های منتقله از راه جنسی خواهیم داشت؛ چرا که معتقدیم این عفونت‌ها قابلیت تبدیل به تهدیدی پنهان برای کل جامعه را دارند و از سوی دیگر به دلایل فرهنگی در جامعه ما کمتر به این مباحث به صورت باز و وسیع پرداخته شده و تنها به کلی گویی های سربسته اکتفا می‌شده است.
برای این منظور انجمن اورولوژی در هفته سلامت مردان، برای دو جامعه هدف: مردم عادی و ارائه دهندگان سلامت مطالب آموزشی تهیه کرده است. بخش آموزش عمومی را از طریق تفاهمنامه ای با انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی به این انجمن سپرده‌ایم تا با هماهنگی با دفاتر سراسر کشور اطلاع رسانی و ارائه مطالب را با همکاران اورولوژیست در هر یک از شهرها متقبل شوند.
بسته های آموزشی کاربردی نیز برای این منظور تهیه شده است. همچنین از طریق شاخه های استانی انجمن اورولوژی و معاونت بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی، برنامه آموزشی برای پزشکان خانواده درباره آخرین یافته های علمی و آماری مرتبط با عفونت های منتقله از راه جنسی به این همکاران ارائه می شود. خبر رسانی از طریق رسانه های ارتباط جمعی با رعایت شرایط و مقتضیات و حساسیت های جامعه هم در دستور کار این انجمن قرار دارد که در طی روزهای آتی بیشتر در این باره کار خواهد شد. هدف انجمن اورولوژی ایران در درجه اول تسهیل ارائه خدمت به مردم این مرز و بوم است و فعالیت های مرتبط با این روز یکی از جلوه‌های این هدف متعالی است.
دکتر غلامرضا پورمند
رئیس مرکز تحقیقات اورولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران
