چشم مردم به دنبال مدل‌های غیررسمی

واقعیت این است که صنعت مد و لباس در ایران شکل نگرفته است و همچون بسیاری مسائل دیگر تنها نامی از آن را برای دلخوشی و جبران مبحثی عقب‌مانده به کار می‌برند. مسئله مد و لباس دچار شرایطی است که از‌یک‌سو باید شئونات مذهبی و عرفی را رعایت کند و از‌سوی‌دیگر باید در عین وجودنداشتن تدبیر و رفتارهای سلیقه‌ای، گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

در‌حالی‌که دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های عمومی و خصوصی تعداد بی‌شماری از فارغ‌التحصیلان طراحی را تربیت می‌کنند، بازار کاری جز فضاهای خصوصی برای آنها وجود ندارد. هر بار دولت در این سال‌ها وارد مسئله مد و لباس شده با شکست مواجه بوده و از همه مهم‌تر منتشرنشدن تصاویر مد و لباس و همین نمایش‌های کوچک و محدود موجود، به‌خصوص در رسانه ملی، معروفیت و مقبولیت این صنعت را هدف گرفته است. همه این شرایط در کنار عواملی دیگر، زمینه آن را فراهم کرده که شبکه‌های غیرمجاز، کانال‌های غیررسمی و... گوی سبقت را بیش از قبل بربایند.

گروهی از دانشجویان رشته طراحی در یک نشست تخصصی تلاش کردند تا آسیب‌های این حوزه از‌جمله نقش رسانه را ارزیابی کنند.

در این جلسه که در محل دانشگاه معماری و هنر پارس برگزار شد خانم ابراهیمیان، مدیرمسئول مجله مد و لباس اشراق به‌عنوان یکی از کسانی که سال‌هاست در این حوزه با ضوابط رسمی فعالیت می‌کند، در آسیب‌شناسی تعامل رسانه و حوزه مد و لباس، گفت: مسئله این است که در غیبت و فعالیت‌نداشتن رسانه‌های رسمی مثل مجله‌های مد و روزنامه‌ها و صداوسیما، رسانه‌های غیررسمی در انواع شبکه‌های اجتماعی و کانال‌ها فعالیتی چشمگیر دارند. باید به این نتیجه برسیم که چطور آنها را متعادل‌سازی کرده و بهره بیشتری از آنها ببریم.
بازتاب منفی، تبعات منفی دارد
وی در بخش دیگری از صحبت خود با طرح سؤال‌هایی به برخی از مشکلات این حوزه پرداخت؛ سؤال‌هایی از این قبیل که چرا وقتی مجله‌های داخل کشور که کیفیت خوبی دارند و براساس قوانین جمهوری اسلامی هم منتشر می‌شوند محبوبیت ندارند؟ چرا مخاطب، بخش‌های غیررسمی و غیرمجاز که بعضا همان موازین را هم رعایت می‌کنند، بیشتر دنبال می‌کند؟ وی در ادامه گفت: یکی از مدل‌های رسمی مجله ما در صفحه اینستاگرامش ٢٠ ‌هزار نفر فالور دارد اما یک مدل غیر‌رسمی بیش از ٣٠٠ ‌هزار فالور دارد. گرایش و توجه به این دلیل است که بیشتر مردم ما مطالعه و علم ندارند و بعضا فکر می‌کنند آنچه در بخش غیررسمی وجود دارد، همان مدل‌های به‌روز و قابل استفاده است، در‌حالی‌که لزوما این‌طور نیست و مدل‌های این افراد در جامعه امکان استفاده عمومی ندارند. ابراهیمیان با بیان اینکه شبکه‌های تلویزیونی در گذشته در مقایسه با الان تفاوت زیادی داشته‌اند، افزود: با وجود این تبلیغات و رسانه در این حوزه همچنان عقب هستند.

دولت در این سال‌ها حمایت خوبی داشته و تشکیل کارگروه مد و لباس و بنیاد ملی مد و لباس اتفاقات خوبی بوده است و در‌حال‌حاضر افرادی هستند که کمک زیادی دارند و وقتشان را برای افزایش این آگاهی در جامعه گذاشته‌اند؛ چراکه جا‌انداختن این مسائل زمان‌بر است. مسئله دیگر کاهش مطالعه مردم است و نبود آگاهی باعث می‌شود که مردم و طراحان، لباس مناسب بازار و جامعه را انتخاب نکنند و همین مسئله ما را به سمت شبکه‌های غیرمجاز می‌کشاند. طراحان از مرحله اول تا آخر باید با این آگاهی پیش بروند تا کار ویژه باشد.

وی تأکید می‌کند مسئولان باید در کنار بخش خصوصی و مردم وارد این حوزه شوند و افزود: پیشنهاد من با وجود ایده‌آل‌بودن، ایجاد یک شبکه تلویزیونی است؛ اگرچه بسیاری از شبکه‌ها در صداوسیما کار طراحان و فعالان مد را نشان می‌دهند. توصیه ما این است که مردم و افرادی که فکر می‌کنند استعدادی دارند حتما اول قانونی عمل کنند و بدانند که می‌توان در شرایط فعلی قانونی کار کرد.

هر کشوری قانون و موازین خود را دارد و محدودیت‌های داخلی آن‌قدرها هم دست‌وپاگیر نیست و راه‌های زیادی برای کار مفید و مؤثر در جامعه وجود دارد. در‌حال‌حاضر برای اطلاع‌رسانی و انتشار تصاویر و اقدامات حوزه مد و لباس محدودیت داریم که به دلیل نبود آموزش لازم است و چون آگاهی ندارند ممکن است شرایط را سخت‌تر کنند و بازتاب منفی، تبعات منفی را به همراه دارد. ما هم می‌دانیم که اگر این تصاویر رسانه‌ای شود برای همه بهتر است، اما باید توجه داشت که ما در شروع راه هستیم و فعلا این نمایش‌های زنده لباس به شکل محدود، قدمی رو به جلو است و امیدواریم ادامه پیدا کند.
طراحان داخلی اعتمادبه‌نفس ندارند
بهنود جواهرپور، مؤسس برند «بهنود» در ایتالیا هم در این مراسم به ناهماهنگی بسیاری از مدل‌های طراحی‌شده در داخل کشور اشاره کرد و گفت: بسیاری از این مدل‌ها توان عمومی‌شدن در سطح خیابان‌های شهر را ندارد و با مسئله گشت ارشاد مواجه می‌شوند. درعین‌حال عموم مردم آن افرادی که لباس‌های خاص بپوشند نیستند و باید مدل‌هایی هم وجود داشته باشد که عمومیت مردم بتوانند از آنها مطابق با عرف استفاده کنند اما معمولا طرح‌های ارائه‌شده این تطابق را ندارند.

وی با بیان اینکه بسیاری از دانشجویان طراحی، به‌صورت مستقل عمل می‌کنند و تیم و کار گروهی معنی پیدا نمی‌کند، افزود: تخصصی‌شدن و ورود به هر‌یک از نیازهای پوشاک جزء تجربه‌های روز دنیا است اما در ایران همه می‌خواهند حتما طراح یک کار باشند.

جواهرپور، اتحاد و همراهی دانشجویان و تبادل تجربیات و نظرات را یکی از مهم‌ترین دلایل رشد این صنعت برشمرد و گفت: مشکل اصلی طراحان و تولید‌کنندگان پوشاک در داخل کشور نداشتن اعتمادبه‌نفس است. فرهنگ غربی و شرقی در هر شرایط و با هر لباسی، باور خود به پوششان را از دست نمی‌دهند و به‌همین‌دلیل است که بسیاری از این کشورها در مجامع بین‌المللی همچنان با لباس‌های محلی خود حاضر می‌شوند اما مردم ما و از‌جمله طراحان ما این اعتمادبه‌نفس را ندارند.

اعتبار مقوله‌ای مشترک بین رسانه و طراحان است
در این جلسه همچنین شریعت رضوی، مدیرعامل مؤسسه بهپوشی، به این مهم تأکید کرد که نگاه جامعه است که طرح‌های خلاق و کاربردی را شناسایی می‌کند و اگر طرحی به شکل عملی و بر تن مردم جاافتادگی داشته باشد حتما اقتصاد خوبی هم دارد.

وی با بیان اینکه مد و لباس در ذهن و نگاه افراد شکل می‌گیرد، افزود: تعریفی که طراحان درباره زیبایی دارند معمولا با قواعد لباس‌پوشیدن در جامعه و عرف و قوانین فرق دارد و بسیاری از طراحان برای اینکه همراهی داشته باشند، طرح خود را به سمت این قواعد می‌برند.

شریعت رضوی معتقد است برای رسیدن به موقعیتی مناسب و پذیرفتنی در صنعت مد و لباس باید زمان و تلاش بیشتری داشته باشیم. او می‌گوید: در ایران رسانه‌ای وجود ندارد که کارهای خوب طراحان را تأیید کند و نشان عموم مردم دهد تا حداقل سایر طراحان امیدی برای این اقدامات داشته باشند.
وی درعین‌حال تأکید دارد مقوله اعتبار بین طراحان و فعالان حوزه مد و لباس و رسانه، مشترک و متقابل است و در توضیحی گفت: ما با کارهایمان به رسانه اعتبار می‌دهیم و آنها هم با نمایش درست کار، به ما اعتبار می‌دهند. صنعت مد و لباس همه اجزای یک تحول از‌جمله رسانه و تبلیغات را دارد اما به دلیل همین ناهماهنگی و گسستگی، هنوز تبدیل به یک صنعت نشده است.

بسیاری از محدودیت‌ها سلیقه و تفکر افراد است
خانم ترابیان، مدیر گروه طراحی دانشگاه معماری و هنر پارس هم ضمن پاسخ به برخی از سؤالات دانشجویان حاضر در جلسه، تصریح کرد: در رسانه ملی مفاهیمی را با لباس معرفی می‌کنند که درست نیست، مادر مهربان را با چادر و لباس مشکی نشان می‌دهند و مادر بی‌تفاوت و بی‌فکر را با لباس‌های رنگی و طرح‌دار و با این کار، ذهنیت‌ها را تغییر می‌دهند. خود من تا سال‌های سال وقتی با مقنعه رنگی وارد اداره‌های رسمی و وزارتخانه‌ها می‌شدم با مشکل و محدودیت رو‌به‌رو بودم و حتی از ورودم ممانعت می‌شد.

مسئله این است که بخشی از این محدودیت‌ها به دلیل احکام اسلام است اما بسیاری دیگر از این مسائل نظرات و سلیقه‌های اشخاص و گروه‌هاست.

وی با تأکید بر اینکه رسانه‌ها در نشان‌دادن و ندادن رنگ‌ها و طرح‌ها به مردم نقش مهمی دارند و تعریف‌های آنها از این لباس‌ها و مدل‌ها می‌تواند ذهن مخاطب را به کلی تغییر دهد، اظهار کرد: مشکل اینجا است که بسیاری از مردم ما مفاهیم ارائه‌شده در رسانه و سایر تبلیغات از مد و لباس را قبول می‌کنند چون آگاهی ندارند و در‌عین‌حال جامعه نیز در این سال‌ها برای مد و لباس در انواع مختلف آن تعریفی نداشته و راهی را باز نگذاشته است؛ به‌همین‌دلیل است که مدل‌هایی را که طراحان خارجی ارائه‌ می‌کنند به‌راحتی قبول می‌کنیم.

در این جلسه تعدادی از دانشجویان طراحی هم به بیان مشکلات و نظرات خود پرداختند. موضوع غیرکاربردی‌بودن تحصیلات و رشد مقاطع تحصیلی به دور از تخصص‌گرایی از موارد مهمی بود که دانشجویان مطرح کردند و گفتند: دانشگاه‌ها به دنبال افزایش سطح مقطع تحصیلی هستند در‌حالی‌که مفاهیم و موارد آموزشی کاربردی همان مسائلی است که در مقطع کاردانی گذرانده‌ایم و هیچ مفهوم یا آموزش عملی جدیدی را به ما ارائه نمی‌کنند.

این دانشجویان تأکید کردند که دنیای مد و لباس به سمت تخصصی‌شدن در پوشاک پیش رفته اما در ایران هنوز روی مسائل و مفاهیم کلی پیش می‌روند.

این دانشجویان در‌عین‌حال به مسئله مهم امنیت در طرح و تولید اشاره کرده و افزودند: بسیاری از طرح‌های دانشجویان عمدتا برداشته می‌شود و آنها در قبال طرح خود هیچ دسترسی بالاسری ندارند. از‌سوی‌دیگر بسیاری از طراحان به دلیل محدودیت‌های طراحی، زمینه رشد خود را در خارج از کشور می‌بینند و پس از مدتی به یکی از کشورهای پیشرو در این صنعت کوچ می‌کنند.شرق