در جست وجوی پایان خوش تجمیع بیمه ها

به گزارش شفاآنلاین : تجمیع صندوق های بیمه درمانی دستورکاری است که ماده 38 قانون برنامه پنجم توسعه آن را برعهده دولت نهاده است؛ دستورکاری که با گذشت چند سال از تاسیس سازمان بیمه سلامت هنوز اجرایی نشده و در عوض به محلی برای اختلاف 2 وزارتخانه تبدیل شده است.
بر پایه بند «ب» ماده یاد شده، دولت می تواند بخش های بیمه درمانی همه صندوق های مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری و دولتی را که دربردارنده 17 صندوق فرعی و چهار صندوق اصلی است، در سازمان بیمه خدمات درمانی ادغام کند.
چندی پیش یعنی واپسین روزهای آبان ماه امسال «سید حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که اگر قرار است در طرح نظام سلامت خدمات بهتر ارایه شود باید سازمانی ایجاد و منابع در یک صندوق تجمیع شود. در این صورت تمام افراد جامعه به طور مستمر، یکسان و برابر خدمات دریافت می کنند.
سخنان قاضی زاده هاشمی با واکنش های فراوانی مواجه شد. یکی از مهمترین منتقدان این طرح، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود. «علی ربیعی» در واکنش به ارایه طرح تجمیع بیمه ها گفت این طرح به علت نبود ساختار مناسب و یکسان امکان پذیر نیست.
وی با بیان اینکه سازمان های بیمه گر حق بیمه متفاوتی را از بیمه گزاران خود دریافت می کنند، اظهار کرد: ادغام این سازمان ها برای ایجاد یک سازمان جدید غیرممکن است و در طرح جدید تجمیع بیمه ها که در برنامه ششم توسعه اجرای آن دنبال خواهد شد سازمان های بیمه گر هویت مخصوص خود را حفظ خواهند کرد .
در این میان، برخی کارشناسان نیز می گویند طرحی به بزرگی طرح تحول سلامت فقط در شرایطی می تواند به بار بنشیند که یک سازمان بیمه گر قوی وجود داشته باشد؛ شرایطی که اکنون با اما و اگرهای زیادی روبه رو است.

*** کارکرد مطلوب طرح نظام سلامت در گروی تجمیع بیمه ها؟
اجرای بهتر طرح بزرگ نظام سلامت کشور و صرفه جویی در هزینه های بیمه شدگان مهمترین دلیل موافقان طرح تجمیع بیمه ها است.
«عبدالرحمن رستمیان» نایب رییس کمیسیون بهداشت مجلس با بیان این که این کمیسیون در جهت کمک به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای اجرای طرح تجمیع بیمه ها آمادگی لازم را دارد، گفت: اگر طرح تجمیع بیمه ها در کشور اجرا شود در ادامه می توانیم سیاستگذاری مناسبی در زمینه نظام سلامت جامعه داشته باشیم. اکنون برخی بیمه ها ازجمله تامین اجتماعی، مجموعه ای از املاک را دارا هستند که به گذشته بازمی گردد. این املاک به نظام هزینه کرد سالانه وارد نمی شود بلکه بر مبنای نظام هزینه کرد، سالانه همه افراد حق بیمه یکسان پرداخت می کنند.
وی با بیان اینکه صرفه جویی مهمترین کارکرد طرح تجمیع بیمه ها است، گفت: در شرایط کنونی تامین اجتماعی هفت درصد حقوق و بیمه سلامت ایرانیان ۶ درصد حقوق را به عنوان حق بیمه دریافت می کنند. برای تجمیع بیمه ها در ابتدا نیاز است این ارقام یکسان شود. این تجمیع بستر لازم را برای تجمیع منابع سلامت فراهم می کند.
نایب رییس کمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به سرنوشت کارگزاران بیمه های مختلف بعد از طرح تجمیع اظهار کرد: در طرح تجمیع ما تنها پایه های بیمه را یکسان می کنیم و بر خلاف ادعای مخالفان قصد حذف یا ادغام هیچ صندوق بیمه ای را نداریم. وقتی منابع حوزه سلامت یک کاسه شود برنامه ریزی برای آن آسان تر می شود. در چنین شرایطی هم افراد زیر پوشش مشخص است و هم نحوه پوشش بیمه ای قابل بررسی است.
رستمیان با اشاره به تلاش های وزارت بهداشت برای اجرای طرح تحول نظام سلامت گفت: ما باید با همه توان در جهت اجرای هر چه بهتر طرح تحول نظام سلامت تلاش و به وعده ها عمل کنیم. یکی از مهمترین ضرورت های اجرای این طرح بزرگ، تجمیع بیمه ها است که با تحقق این مهم می توان به مهمترین هدف طرح نظام سلامت یعنی خدمت رسانی به مردم نزدیک شد.

*** منتقدان طرح تجمیع چه می گویند؟
طرح تجمیع بیمه ها هرچند با پیشنهاد وزیر بهداشت و حمایت کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی همراه است اما مخالفت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در کنار انجمن های صنفی کارگری موجب شده تا جبهه مخالفی پیش روی تجمیع بیمه ها ایجاد شود. برخی از منتقدان حتی بر این باورند که طرح تجمیع بیمه ها برخلاف نظر رهبر انقلاب است.
«غلامرضا عباسی» رییس هیات مدیره کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران با انتقاد از طرح تجمیع بیمه ها بر این باور است که این طرح راهی برای فراموش کردن بدهی های دولت به سازمان تامین اجتماعی است زیرا هم اکنون دولت بدهی فراوانی به این سازمان دارد که به جای پرداخت آن طرح تجمیع بیمه ها را اجرا می کند.
وی  اظهار کرد: مخالفت های ما با طرح تجمیع بیمه ها تنها در زمینه بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی نیست بلکه این سازمان با پوشش 40 میلیون تَن از بیمه شدگان به واسطه اجرای طرح دچار خسارت های فراوانی می شود و نخستین قشری که از این طرح خسارت می بینند قشر کارگران جامعه است.
عباسی افزود: رضایتمندی از هر طرحی باید نزد ذینفعان احساس شود. اگر دولت این طرح را اجرا کند یقین داشته باشید قشر کارگر که آسیب پذیرترین قشر جامعه است هیچ گونه رضایتی از آن نخواهند داشت. اگر قرار است سازمان تامین اجتماعی در برنامه های طرح تجمیع بیمه ها قرار گیرد نخست دولت باید بدهی های خود را به این سازمان پرداخت کند زیرا در چند سال گذشته خدمت رسانی به گروه های زیر پوشش این سازمان به خاطر بدهی های دولت محدود شده است.
رییس هیات مدیره کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور گفت: اگر قرار است تحولی در نظام بیمه ای کشور رخ دهد باید نخست ساختار سازمان تامین اجتماعی را اصلاح کنیم زیرا ساختار این سازمان دولتی است. شورای عالی سازمان تامین اجتماعی با حضور نمایندگان سه گروه درگیر در این سازمان باید دوباره احیا شود چرا که هیات امنای این سازمان بیشتر دولتی است.
وی با انتقاد از کسانی که عنوان می کنند در طرح تجمیع تنها بیمه های پایه تجمیع می شود گفت: اگر قرار است که تمام هزینه های درمان در کشور و پایه های بیمه برابر باشد باید تمام درمانگاه های دولتی و خصوصی زیر پوشش آن قرار گیرند و این امر شامل حال بیمارستانی همچون بیمارستان «نور» متعلق به وزیر بهداشت نیز می شود . حال من این سوال را از موافقان طرح دارم که آیا وزیر حاضر است بیمارستان خود را زیر پوشش این طرح قرار دهد؟
عباسی اضافه کرد: براساس فرمایش های مقام رهبری ما باید روحیه رقابت را در جامعه حفظ کنیم اما تجمیع بیمه ها نه تنها این روحیه را حفظ نمی کند بلکه آن را از بین خواهد برد. در بند هفتم سیاست های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغی ِ رهبر انقلاب به ارتقای کیفی و کمی نظام جامع صنعت بیمه و ابزارهای آن نظیر بازارهای رقابتی و بیمه اتکایی با مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی به منظور توسعه سرمایه گذاری و ثبات و پایداری و کاهش خطرپذیری فعالیت های تجاری و اقتصادی کشور اشاره شده است.
«سید تقی نوربخش» رییس سازمان تامین اجتماعی دیگر منتقد جدی طرح تجمیع بیمه ها است. وی چند روز پیش در گفت وگو با خبرنگاران در مورد طرح تجمیع بیمه ها گفت: اجرای این طرح باید در مورد صندوق هایی صورت بگیرد که از محل بودجه عمومی نیستند اما سازمان تامین اجتماعی از محل اندوخته مردم است و در این زمینه نمی گنجد.
نوربخش با بیان اینکه تجمیع مورد نظر وزارت بهداشت در سیاست های کلی نظام مطرح نشده است افزود: در سیاست های ابلاغی حوزه درمان به همگانی شدن بیمه ها اشاره شده است. در ماده ۳۸ قانون برنامه پنجم توسعه اجازه ادغام بیمه های درمان به دولت داده شده است اما در تبصره های همین بند از قانون، بر استقلال مالی و اداری بخش درمان سازمان تامین اجتماعی نیز تاکید شده است.

***ضرورت های دستیابی به راهکاری میانه
اختلاف نظر میان 2 وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در موضوع تجمیع بیمه ها و وجود چالش های ساختاری و پایه ای در نظام بیمه ای کشور، نشان می دهد که ارایه راهکاری برای هدایت 2 طرف به یک بستر مشترک دشوار و زمان بر خواهد بود.
در حالی که در بدنه دولت 2 وزارتخانه درگیر این مساله اند، در مجلس شورای اسلامی نیز کمیسیون های بهداشت و اجتماعی نیز دیدگاه هایی متفاوت دارند.
«غدیر مهدوی» استاد بیمه دانشگاه علامه طباطبایی در این زمینه باور دارد طرح تجمیع بیمه ها هرچند راهکاری مناسب برای خارج شدن از پراکندگی صندوق های بیمه ای است اما رقابت سازمان تامین اجتماعی با دیگر کارگزاران بیمه، شرایط را برای ادغام سخت کرده است.
وی گفت: تجمیع بیمه ها برای استفاده عموم مردم از خدمات درمانی و پرداختی های مساوی می تواند گام مهمی در عدالت درمانی باشد و این یک رویه کلی در برخی از کشورها مانند ژاپن است. با این حال با توجه به نرخ بیمه گذاری و خدماتی که صندوق های مختلف به مردم ارایه می دهند تجمیع بیمه ها کار دشواری است زیرا از 17 صندوق کارگزار بیمه در ایران، برخی افراد کمی را زیر پوشش دارند و برخی صندوق ها مانند تامین اجتماعی به ارایه خدمات به جمعیتی چند ده میلیونی مشغولند. این سازمان با توجه به جامعه آماری خود، سخت قبول می کند که همراه دیگر صندوق ها تن به تجمیع دهد زیرا هم میزان درآمد و هم میزان دریافتی این سازمان با سایر صندوق های بیمه گذار متفاوت است.
او افزود: اگر قرار است طرح تجمیع را در کشور اجرا کنیم باید 2 سازمان بیمه گذار ایجاد کنیم؛ یکی سازمان تامین اجتماعی و دیگری صندوقی که متشکل از دیگر کارگزاران بیمه ها باشد و در ادامه باید با نزدیک کردن معیارهای 2 صندوق راه را برای تجمیع صحیح هموار کرد.
پایان سخن اینکه طرح تجمیع بیمه ها ایده ای تازه نیست و این موضوع سال ها است که در محافل مختلف حوزه سلامت و بیمه ها مطرح می شود. اجرایاین طرح با توجه به پیچیدگی های پیش رو نمی تواند بدون توجه به نظر منتقدان و مخالفان صورت گیرد. دولت و وزارت بهداشت نخست باید برای تجمیع سازمان های بیمه گر، تجمیع منابع را انجام دهند و بعد از آن نیز یکسان سازی روابط بین سازمان های بیمه گر با بیمه شدگان را در دستورکار قرار دهند.
الگوگیری از کشورهایی که در زمینه تجمیع بیمه تجربه های موفقی داشته اند یکی از راهکارهایی است که می تواند کمک زیادی به اجرای موفق این طرح در کشور داشته باشد.ایرنا