ضرورت آسیب‌شناسی هزینه‌ها و خدمات غیرضرور تشخیصی و درمانی

وی افزود: بحث دوم، مسأله سطح بندی خدمات است که می‌تواند از هزینه ‌و خدمات غیرضرور جلوگیری کند اما باید در نظر داشت که مقاومت در این زمینه بسیار زیاد است. یعنی اگر خدمات درمانی به اندازه نیاز هر شهر تعریف شود مقاومت‌های زیادی در برابر آن وجود دارد. البته نظریه‌پردازی و بیان این اقدامات چندان دشوار نیست اما اجرای آن بسیار دشوار است.

آقاجانی از طراحی نظام سطح بندی جدید بر اساس آمایش سرزمینی خبر داد و گفت: امیدواریم این اتفاق تا پایان سال بیفتد تا توزیع امکانات و به تبع آن، بهره‌مندی مردم را تضمین کنیم و خدمات غیرضرور را کاهش دهیم.

معاون درمان وزارت بهداشت اقدام دیگر برای کنترل هزینه ها و کاهش خدمات غیرضرور را بحث نظام ارجاع عنوان کرد و گفت:‌ نظام ارجاع با شعار اتفاق نمی‌افتد و باید زیرساخت‌های آن تامین شود چراکه بدون زیرساخت این نظام معنی ندارد. در این راستا مسأله تامین پزشک عمومی را در طرح تحول سلامت انجام دادیم که به عنوان ارجاع دهنده در مراکز درمانی حضور داشته باشند. همچنین مکانیزم انتقال این دستور ارجاع از طریق پرونده الکترونیک سلامت ضرورت دارد و اقدام دیگری که باید انجام شود ارجاع گیرنده به سطح دو و سه ارائه خدمات تخصصی است.

آقاجانی تاکید کرد: صحبت از نظام ارجاع بدون این زیرساخت‌ها بی‌معنا است. در این راستا در طرح تحول نظام برای ایجاد سطح دو و سه اقدامات زیادی صورت گرفته است. برای مثال راه اندازی 600 کلینیک تخصصی یکی از این اقدامات است و ساخت 250 پلی کلینیک دیگر نیز در دستور کار است و 10 هزار پزشک متخصص و فوق تخصص در آن‌ها توزیع شده است. همچنین در حال ایجاد سطح دو و سه ارائه خدمات برای 23 میلیون نفر از روستاییان، عشایر و شهروندان شهرهای زیر 20 هزار نفر هستیم تا بتوانیم نظام ارجاع را با زیرساخت های آن برای این تعداد ایجاد کنیم.

وی یکی دیگر از مسائل مهم در کاهش هزینه‌ها و خدمات غیرضروری را راهنمایی‌های بالینی دانست و افزود: بحث راهنماهای بالینی پیچیده است. طراحی گایدلاین‌های آن دور از دسترس نیست اما آنچه دشوار است استقرار راهنماهای بالینی است که تاثیر زیادی در کاهش تقاضاهای القایی دارد و تغییر روش طبابت را در سیستم حوزه سلامت می طلبد و کار پیچیده‌ای است.

آقاجانی تاکید کرد: استقرار راهنماهای بالینی اصلا یک دستورالعمل اداری نیست که ابلاغ و اجرا شود و سطحی نگری است اگر تصور کنیم این کار آسان است و وزارت بهداشت و متولیان سلامت در آن غفلت کرده‌اند. بنابراین باید عمیق به این موضوع نگاه شود. در این راستا شورایی در وزارت بهداشت ایجاد شده و حوزه آموزشی وزارت بهداشت و انجمن های تخصصی به صورت جدی در آن درگیر شده‌اند تا این گایدلاین‌ها به دست صاحبان فرایند تدوین شوند و مهر تائید بزرگان هر رشته را داشته باشند چون در غیر این صورت وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه به تنهایی کاری را در این زمینه نمی‌توانند پیش ببرند.

معاون درمان وزارت بهداشت اقدام دیگر معاونت درمان را تشریح در زمینه کنترل هزینه ها و کاهش خدمات غیرضروری تشریح کرد و گفت: کار دیگری که در دانشگاه علوم پزشکی قم آغاز شده این است که ما یک سری شاخص تعیین کنیم و نشان دهیم که کدام پزشک بیشتر از این شاخص خدمات و دارو تقاضا می‌کند و این مدلی است که در دنیا تست شده است.

آقاجانی تاکید کرد: البته در گام اول باید به خود پزشکان اطلاع رسانی کنیم و آیینه ای را جلوی آن‌ها بگیریم تا این موضوعات را اصلاح کنند.

آقاجانی همچنین بر لزوم جمع آوری سیستم دستی نسخه نویسی و اطلاعات بیمار تاکید و اظهار کرد: بحث آی تی و پرونده و نسخه الکترونیک و ثبت الکترونیک خدمات از بزرگترین اقدامات در این حوزه است. تا کار دستی خود را در این حوزه جمع نکنیم مشکلات باقی می‌ماند چرا که آمار و عدد نداریم.

کاهش خدمات غیرضرور؛ فرصت یا آسیب؟

معاون درمان وزارت بهداشت در ادامه صحبت هایش از منظر دیگری نیز موضوع کاهش هزینه و خدمات غیرضروری را بررسی کرد و گفت: در جریان اقداماتی که برای کاهش هزینه ها و خدمات غیر ضرور انجام می‌دهیم باید توجه کنیم که نکته مهم وجود اعتماد میان پزشک و بیمار است. اگر در نوع تبلیغات خود اعتماد بین پزشک و بیمار را از بین ببریم سال‌ها یا دهه‌ها طول می‌کشد تا این اعتماد بازگردد. بنابراین در صورتی که اقدامات را به طور مناسب طراحی نکنیم آسیب‌رسانی آن بیشتر از بهبودبخشی ما خواهد بود.

وی افزود: اگر بحث‌های خود را حساب نشده به رسانه‌ها متصل کنیم مسلما آسیب ما بیشتر از خدمت ما خواهد بود. متاسفانه تبلیغات برخی رسانه ها به اعتماد میان پزشک و بیمار آسیب رسانده است. این اتفاق متاسفانه در عرصه رسانه افتاده است. بنابراین نباید طوری اطلاع رسانی کنید که اعتماد بین بیمار و پزشک خدشه دار شود.

آقاجانی با اشاره به معایب سیستم پرداخت «بی‌فور سرویس» گفت: در سیستم دولتی از این نظام پرداخت انتقاد می‌کنیم اما در بخش خصوصی از آن دفاع می کنیم این موضوع باید اصلاح شود و باید اصلاح نظام پرداخت در هر دو حوزه اتفاق بیفتد.

وی همچنین تاکید کرد: مقابله کردن با خدمات غیرضرور باید در راستای سایر اقدامات باشد. همچنین نباید با این اقدامات دسترسی مردم را به خدمات پزشکی کاهش دهیم؛ چراکه کاهش دسترسی مردم گاهی آن‌ها را به ستوه می آورد و دسترسی مردم به خدمات از اصولی است که در طراحی اقدامات پیشگیرانه برای خدمات غیرضرور باید مورد توجه واقع شود.

آقاجانی تصریح کرد: گاهی گفته می‌شود که افزایش تخت بیمارستانی منجر به افزایش بستری و خدمات غیرضرور می‌شود. بنابراین تخت بیمارستانی را کاهش دهیم. این ادبیات در گذشته متداول بوده است. درست است که سیاست کاهش تخت و بستری در کشورهای توسعه یافته متداول است، اما باید پرسید با چه شاخصی؟ با شاخص ژاپن 13.5 تخت به ازای هر یکهزار نفر یا ایران 1.5 تخت به ازای هر یکهزار نفر؟ بنابراین باید ببینیم در چه شرایطی هستیم ما اکنون در زمینه تخت بیمارستانی عقب هستیم و باید آن را بهبود ببخشیم.ایسنا