رابطه بیمار و پزشک را با بدبینی آلوده نکنیم

 تا از این مسیر قدری بیشتر با اهمیت حرفه پزشکی آشنا شویم؛ حرفه‌ای که نباید تنها به عنوان یک شغل به آن نگریست. تشخیص و درمان درد و کمک به بیماران برای التیام آلامشان، از حرفه پزشکی جایگاهی ساخته که شاید نتوان آن را با هیچ حرفه دیگری مقایسه کرد. روایات و احادیث اسلامی نیز حساسیت و اهمیت جایگاه و نقش پزشک و طبابت را به روشنی عیان می‌سازد؛ چنانکه در اسلام، علم پزشکی همتای علم دین، ارزشمند شمرده شده است.

امام جعفر صادق(ع) در حدیثی، مردمان را از سه گروه بی‌نیاز نمی‌دانند؛ ایشان می‌فرمایند: اهل هیچ سرزمینی از وجود سه طایفه بی‌نیاز نیستند و اگر آنها را نداشته باشند، سرگردان می‌شوند: فقیه دانشمند پرهیزکار، زمامدار نیکوکار و مورد اطاعت و پزشک ماهر و مورد اعتماد. نکته جالب در این فرمایش گهربار، اینکه فقیه، امور آخرتی مردمان را عهده‌دار است؛ زمامدار، امور دنیایی آنها را سر و سامان می‌بخشد و پزشک با تأمین سلامت جسمانی مردمان، آنها را برای انجام امور دنیوی و اخروی آماده و سلامت نگه می‌دارد.


این نگاه از دیروز تاریخ تا امروز در مورد جایگاه پزشکان صادق است؛ این گروه به علت ماهیت تخصص خویش و افزون بر آن با توجه به سوگند حرفه‌ای که یاد کرده‌اند، همواره نزد مردم به عنوان افرادی معتمد و راز دار یاد می‌شوند. طی قرن‌ها این جایگاه نه تنها محفوظ مانده که امروز اعتماد به پزشک، نقشی پر رنگ‌تر از گذشته در زندگی مردم دارد. در طول زمان، عموم پزشکان با رعایت اصول انسانی و اخلاقی و عمل به وظیفه، به اعتلای جایگاه پزشکی کمک شایانی کرده‌اند و بی‌انصافی است اگر با چشمانی بسته و بدتر از آن با عینک بدبینی به تاریخ این حرفه بنگریم و زحمات و خدمات جامعه پزشکی را نادیده بگیریم.


به شهادت تاریخ، پزشکان همواره خدمتگزار مردم بوده‌اند. البته مانند هر صنفی نقص‌ها و ضعف‌هایی در این گروه از جامعه نیز وجود دارد که هیچ پزشکی آن را کتمان نمی‌کند، اما راه حل، تلاش برای اصلاح و بهبود نقص است یا فریاد و پرخاش و هجمه غیر منصفانه؟ واقعیت این است که کار در هیچ حرفه‌ای مصون از خطا و اشتباه نیست و همه افرادی که در یک صنف و شغلی خاص مشغول خدمت به جامعه هستند نیز پاکدست و درستکار نیستند؛ اما بی‌انصافی و غیراخلاقی است که عملکرد نادرست عده‌ای را به پای درستکارانی بنویسیم که بی‌دریغ و متعهدانه، روز و شب در خدمتگزاری به مردم تلاش می‌کنند.


درباره پزشکان و مسائلی که پیرامون این گروه مطرح شده، اما بسیار قصه‌ها ساخته‌اند؛ از درآمدهای چند صد میلیونی یا حتی میلیاردی تا... اما بواقع چند درصد جامعه پزشکی از چنین رفاهی برخوردار است یا زندگی‌اش دستخوش حوادثی شده که خوراک خبری رسانه‌ها شود؟ واقعیت آن است که در سراسر جهان، پزشکان از سرمایه‌های ارزشمند اجتماعی و جزو نخبگان جامعه هستند؛ آیا عجیب نیست که جامعه‌ای با بی‌تدبیری، سرمایه‌هایش را براحتی از دست بدهد؟ شاید گروهی بگویند، هجمه به جامعه پزشکی با نیت نکوهش رفتار شماری از این جمعیت صورت می‌پذیرد؛

 اما آنچه در پس این رفتار دیده می‌شود، تنها سقوط اخلاقی و زایش بی‌اعتمادی در جامعه است که تبعات آن گریبان همه را خواهد گرفت و اغلب زمانی به خود می‌آییم که برای بازگرداندن اعتماد دیر است و متحمل هزینه‌هایی سنگین شده‌ایم. فراموش نکنیم هجمه‌های گسترده و بی‌محابا به جامعه پزشکی، بی‌احترامی به تمام پزشکانی است که هر یک بارها و بارها وسیله‌ای بوده‌اند تا لطف خداوند از طریق ایشان، شامل حال عزیزان‌مان شود، درد و بیماری از تن‌شان دور گردد و لبخند شیرین عافیت بر لبان‌شان بنشیند.


همچنین به یاد داشته باشیم، جامعه پزشکی ایران، طبیبان مجرب و حاذقی دارد که آوازه‌ای جهانی دارند. زنان و مردان گرانقدری که نه تنها موجب فخر و مباهات ایرانیان که مورد احترام هر انسانی هستند.

نتیجه آنکه بر یکایک ما فرض است که نگاه‌ها به جامعه پزشکی را با بدبینی آلوده نکنیم و رابطه بیمار و پزشک را که لازمه‌اش حفظ اعتماد بیمار به پزشک است با شایعه پراکنی و هجمه‌های ناجوانمردانه خدشه دار نسازیم. چنین باد.

دکتر سیدحسن هاشمی
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی