چالشي به‌نام کمبود متخصص در مناطق محروم

سهميه پذيرش بومي، پيرو مصوبه مجلس شوراي اسلامي افزايش يافت و از 10 درصد در سال 92 به 30 درصد در سال جاري تغيير کرد. همچنين سهميه شاهد و ايثارگر نيز از 20 درصد با شرط احتساب 80 درصد نمره آخرين فرد به 25 درصد با شرط احتساب 70 درصد نمره آخرين فرد تغيير کرد. تغييري که اطلاع‌رساني آن به بعد از اعلام نتايج آزمون موکول شد و باعث شد داوطلبان رشته دندان‌پزشکي به اين اطلاع‌رساني بودن اعتراض کنند.

باوجودآنکه فراهم کردن امکانات آموزشي موردنياز ازجمله استخدام اعضاي هيئت‌علمي از پيش‌شرط‌هاي افزايش ظرفيت پذيرش دانشجويان دستياري است، ‌شيب تند افزايش دو برابري ظرفيت بدون اطلاع‌رساني و زمينه‌سازي پيش از آزمون سؤالات زيادي را در ذهن داوطلبان و دانشگاهيان برانگيخته است.

با توجه به اينکه اغلب مسئولان به کمبود پزشک در کل کشور اشاره مي‌کنند و همين موضوع را مهم‌ترين دليل افزايش ظرفيت آزمون دستياري مي‌دانند، حالا بايد پرسيد افزايش پذيرش دانشجو در مقطع دستياري چه نتايجي خواهد داشت؟

در شرايطي که با اجراي طرح تحول نظام سلامت مراجعه بيماران به بيمارستان‌هاي آموزشي افزايش‌يافته و به گفته اغلب دانشجويان دستياري امکان آموزش را از آن‌ها سلب کرده است و اساتيد، بيشتر مشغول درمان هستند تا آموزش،

افزايش تعداد دانشجو، سطح کيفي آموزش را تهديد مي‌کند

يکي از داوطلبان آزمون دستياري در همين خصوص به سپيد مي‌گويد: «با توجه به شنيده‌ها،‌ فکر مي‌کنم کمبود پزشک آن‌چنان زياد نيست و ظرفيت‌هايي که براي سال جاري در نظر گرفته‌شده اگر تا 5 سال ديگر ادامه يابد، برخي از رشته‌هاي تخصصي پزشکي به اشباع و فوق اشباع مي‌رسند. البته آماري که من به آن استناد مي‌کنم غيررسمي است.»

وي اعلام آمار و اطلاعات در خصوص تعداد پزشک در سطح کشور و ميزان کمبودها، از سوي وزارت بهداشت را به‌عنوان يک الزام براي شفاف‌تر شدن موضوع مي‌داند و مي‌افزايد: «بهتر بود از مدت‌ها قبل افکار عمومي را براي انجام چنين تغييرات بزرگي آماده کنند و دلايل اين تغييرات را به‌طور واضح براي جامعه پزشکي و دانشگاهيان توضيح دهند.»

اين دانشجوي پزشکي با اشاره به روابط بين پزشکان و وزارت بهداشت همچنين توضيح مي‌دهد: « تصميم‌گيري‌هاي اين‌چنيني و اقدام به اجراي آن بدون اطلاع‌رساني و زمينه‌سازي سبب مي‌شود بي‌اعتمادي که بين وزارت بهداشت و پزشکان ايجادشده، تشديد شود و از سوي ديگر به تصميمات درستي که وزارت بهداشت مي‌گيرد با نوعي شک و ترديد نگاه کنند.»

اين اينترن دانشگاه تهران با تأکيد براينکه افزايش ظرفيت زماني رخ دهد که امکانات لازم براي تربيت اين تعداد متخصص فراهم‌شده باشد، مي‌افزايد: «فراهم بودن امکانات براي تربيت دانشجويان، نکته مهمي است. دانشجويان برخي از رشته‌ها نظير جراحي از کم شدن آموزش باليني شکايت دارند و مي‌گويند تعداد دفعاتي که براي آموزش در اتاق عمل حاضر مي‌شوند کم است. در چنين شرايطي افزايش پذيرش دانشجو تنها از ميزان آموزش خواهد کاست.»

وي يکي ديگر از نتايج اين تغييرات را بي‌ثباتي شرايط پذيرش دانشجو در مقطع دستياري عنوان مي‌کند و مي‌گويد: «افزايش ظرفيت بايد با شيب کمتري انجام مي‌شد. با دو برابر کردن ظرفيت پذيرش دانشجوي دستيار کل سرنوشت داوطلبان عوض مي‌شود. بسياري از دانشجوياني که سال گذشته قبول نشده بودند حالا با رتبه کمتري از سال گذشته به‌راحتي قبول مي‌شوند و برخي از افرادي که اصلا فکر نمي‌کردند در رشته‌اي نظير راديولوژي شرکت کنند، در اين رشته قبول مي‌شوند و آينده شغلي کساني که سال‌ها براي قبولي در اين رشته زحمت ‌کشيده بودند نيز خطر مي‌افتد.»

يکي ديگر از دانشجويان گروه پزشکي مي‌گويد: «افزايش دو برابري پذيرش دانشجو بايد با تأمين حداقل‌هاي آموزشي هر رشته نظير تأمين امکانات آموزشي، اعضاي هيئت‌علمي و ... همراه باشد.»

وي با طرح اين سؤال که آيا راديولوژيست‌هايي که با شرايط کنوني تربيت مي‌شوند سطح تربيت مناسبي دارند که ما به‌راحتي ظرفيت را افزايش مي‌دهيم، تصريح مي‌کند: «ما با افزايش پذيرش دانشجو مخالف نيستيم اما فکر مي‌کنم که بايد با يک شيب ملايم باشد. براي مثال مي‌شد اين ميزان افزايش که در يک سال انجام شد، در يک بازه زماني 5 ساله اجرا مي‌شد تا هم ناامني رواني کمتري براي دانشجويان در پي مي‌داشت و هم با افزايش امکانات، از سطح کيفي آموزش کاسته نمي‌شد.»

جداي از دغدغه دانشجويان گروه پزشکي و ايراداتي که به افزايش پذيرش دستيار وارد مي‌کنند اما بايد شنيدن پاسخ مسئولان وزارت بهداشت نيز بخش مهمي از موضوع باشد. در همين راستا پيگيري‌هاي خبرنگار ما براي دسترسي به آمارهايي از ميزان کمبود پزشک در اقصي نقاط کشور هنوز به نتيجه نرسيده است و همچنان ادامه دارد. اما شنيدن نظر و پاسخ رئيس بيمارستان شهيد بهشتي همدان به‌عنوان يکي از اعضاي نظام سلامت و رئيس مرکز سنجش آموزش پزشکي کشور به‌عنوان يکي از مسئولان اين حوزه خالي از لطف نيست.

کمبود پزشک چالشي جدي است

ذوالحواريه رئيس بيمارستان شهيد بهشتي همدان با اشاره به اينکه من آمار دقيق از کمبود متخصصان پزشکي ندارم، مي‌افزايد: «شايد کمبود ظرفيت در مراکز استان کم باشد اما حتي در مرکز استان همدان هم با کمبود فوق تخصص ريه و هماتولوژي مواجه هستيم و در شهرستان‌ها هم وضع به همين شکل است و کمبود پزشک در رشته‌هاي متخلف ديده مي‌شود؛ چون متأسفانه بيمار زياد است.»

وي در پاسخ به اين سؤال که آيا امکانات فعلي بيمارستان‌ها پاسخگوي نياز دانشجويان خواهد بود، مي‌گويد: « به هر صورت بيمارستان‌ها به تجهيزات بيشتر نياز دارند اما بايد توجه داشت که در مناطق محروم و شهرستان‌ها ما با کمبود پزشک مواجه هستيم.»

محمدحسين پور کاظمي رئيس مرکز سنجش آموزش پزشکي سخن خود را با يک پرسش آغاز مي‌کند: «در حالي 3219 نفر در آزمون دستياري شرکت کردند که کشور ما 78 ميليون جمعيت دارد. مجموع ظرفيت پذيرش دستياري ارتوپد در سال جاري 110 نفر است و حالا بايد حساب کرد که از اين تعداد چند نفر در استان‌ها و شهرستان‌ها مشغول مي‌شوند.»

وي در خصوص رشته راديولوژي مي‌افزايد: «برخلاف اينکه در گذشته عده‌اي به اين دليل که راديولوژ‌ها مدام با اشعه ايکس سروکار دارند و اين اشعه مي‌تواند ايجاد مرض کند، اين رشته را انتخاب نمي‌کردند اما در چند سال گذشته از اين رشته استقبال زيادي شده به‌طوري‌که بهترين دانشجويان کشور اين رشته را انتخاب مي‌کنند و در اين رشته تحصيل مي‌کنند. در آزمون سال‌هاي گذشته از 10 نفر اول آزمون دستياري 9 نفر راديولوژي را انتخاب مي‌کردند.»

وي ادامه مي‌دهد: «ازجمله ديگر مزاياي اين رشته مي‌توان به درآمد مالي بالاي آن اشاره کرد همچنين کساني که راديولوژي مي‌کنند، تقريبا هيچ شاکي ندارند.»

پور کاظمي يکي از مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي اين رشته را کمبود متقاضي براي عضويت به‌عنوان هيئت‌علمي دانشگاه‌ها عنوان مي‌کند و مي‌گويد: «کار در بخش خصوصي شرايطي را ايجاد کرده که متخصصان راديولوژي حاضر نمي‌شوند به‌عنوان عضو هيئت‌علمي در دانشگاه‌ها فعاليت کنند.»

رئيس سنجش آموزش پزشکي وزارت بهداشت افزايش سهميه بومي آزمون دستياري را سياستي براي تأمين نيازهاي کل کشور مي‌داند و مي‌گويد: « در استان‌هاي بزرگ کمبود راديولوژيست نداريم اما به‌غيراز استان‌هاي بزرگ کشور ديگر استان‌ها نيز با کمبود راديولوژيست و متخصص در حوزه‌هاي مختلف مواجه هستند.» شايد کمبود پزشک، متخصص و استاد دانشگاه دليل محکمي براي تربيت دانشجو و افزايش ظرفيت‌ها باشد، اما کم‌توجه‌ي به فرايندي که براساس آن‌يک پزشک صلاحيت درمان بيماران را به دست آورد ‌ مي‌تواند وزارت بهداشت و نظام سلامت را به چالشي بدتر از عدم دسترسي مردم به متخصص مواجهه کند: چالش عدمي اعتمادي به پزشکان و بهتر تخصص و صلاحيت حرفه‌اي آن‌ها.