شفاآنلاین:جامعه>آسیب ها>هرچند که آمار رسمی دقیق و مستندی از میزان مرگ‌ومیرها بر اثر سقط جنین وجود ندارد، اما شواهد حاکی از آن است که موضوع سقط‌های غیربهداشتی،درصد بالایی از مرگ‌ومیر مادران باردار و ابتلا به بیماری‌های مختلف و نازایی را تشکیل می‌دهد؛ امری که نظارت بیشتر وزارت بهداشت و سایر نهادهای ذیربط را می‌طلبد.
به گزارش شفا آنلاین : براساس آمارهای جهانی از 210میلیون بارداری سالانه در سراسر جهان 22درصد یا 46میلیون مورد به سقط منتهی می‌شود. در ایران نیز اگرچه براساس برخی آمارها گفته می‌شود که سالانه 220هزار سقط‌جنین در کشور انجام می‌شود، اما هیچ سازمانی نمی‌تواند آمار دقیقی از سقط‌جنین‌هایی که انجام می‌شود، ارایه دهد؛ چراکه در بهترین حالت تنها آمار سقط‌های قانونی در دسترس است و سقط‌هایی که به صورت غیرقانونی انجام می‌شوند، حتی در صورت کشف و شناسایی، تنها بخش کوچکی از کل موارد را تشکیل می‌دهند. طبق گفته علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، هم‌اکنون سالانه ۱۲۰هزار سقط‌جنین غیرقانونی و ۱۰۰هزار سقط‌جنین قانونی در کشور انجام می‌شود. آمار ارایه‌شده توسط رئیس مجلس در کنار آمار 750هزار بارداری در سال، بیانگر این نکته است که حدود یک‌چهارم بارداری‌ها به مرگ جنین ختم شده و بدتر از همه آن‌که از هر هفت زن یک نفر به قتل جنین خود اقدام می‌کند.آمارها چگونه گردآوری می‌شوند؟ چرا آمار دقیقی از میزان سقط‌جنین در دست نیست؟
نادر عسگری، معاون اجرایی دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت در رابطه با نحوه جمع‌آوری آمار مربوط به سقط‌جنین در کشور و بازرسی از مراکز غیرمجاز می‌گوید: ارزیابی و نظارت وزارت بهداشت روی موضوع سقط‌جنین عمدتا توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی انجام می‌شود. به‌عنوان مثال در شهر تهران دانشگاه‌های علوم‌پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی بر کلیه مطب‌ها و مراکز بهداشتی - درمانی که امکان دارد اقدام به انجام این کار کنند، مانند مطبهای مامایی، نظارت دارند.
وی ادامه می‌دهد: دفتر نظارت بر درمان دانشگاه‌های علوم‌پزشکی نیز برنامه‌های نظارتی خود را دارد که در فواصل مشخص انجام می‌گیرد.
معاون اجرایی دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت درخصوص نحوه فعالیت مراکز غیرمجاز سقط‌جنین می‌گوید: سقط‌های غیردرمانی به‌صورت زیرزمینی و به دو شکل کلی انجام می‌شود. در برخی موارد سقط‌جنین با مداخله افراد فاقد صلاحیت در امور پزشکی و بی‌سواد که برحسب تجربه این کار را انجام می‌دهند، انجام می‌شود که این مکان‌ها به‌طورکلی به‌عنوان مراکز رسمی ارایه‌کننده خدمات بهداشتی و پزشکی شناخته نمی‌شوند. در سایر موارد نیز ممکن است افرادی که در رشته‌های پزشکی تحصیل کرده‌اند در تخصص‌های مختلفی با عناوین ماما، جراح، متخصص زنان و نیز حتی بدون هیچ تخصص مرتبط با حوزه گروه زنان و زایمان، اقدام به سقط‌جنین کنند.
عسگری ادامه می‌دهد: برنامه نظارت بر مطبهای مامایی و زنان به دو صورت انجام می‌شود. بازدیدهای دارای تقویم و برنامه که حداقل در سال دوبار بر مطبهای مرتبط با حوزه زنان و زایمان توسط ناظران دانشگاه انجام می‌شود و بازدیدهای سرزده که معمولا در ساعات پایانی روز یا میانی شب به‌ویژه در محلات خلوت‌تر که مطب با وجود پایان یافتن ساعت فعالیتش باز است، صورت می‌گیرد.
وی با بیان این‌که در بازدیدهای سرزده از مدل بیمار نما استفاده شده و مأموران نظارتی با ایفای نقش بیمار به شناسایی متخلفان اقدام می‌کنند، می‌افزاید: در این بازدیدها که به‌صورت بازرسی کامل انجام می‌شود، ناظران جزء‌به‌جزء مطب را به‌طور کامل بازرسی می‌کنند و اگر شواهد، علایم و تجهیزاتی مرتبط با سقط‌جنین پیدا کرده یا نشانه‌ای از تخلف ببینند، حتما به صورت قانونی با خاطیان برخورد می‌کنند.
به شخصه با این آمار موافق نیستم
اما با این حال معاون اجرایی دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت با بیان این‌که ادعایی نداریم که دستگاه‌های نظارتی مسئول می‌توانند همه تخلفات را کشف کنند، این اقدامات را کافی ندانسته و می‌گوید: برای جمع‌آوری هرگونه آمار به مردم باید براساس مستندات بررسی علمی و گزارشات اقدام کرد، اما درحال‌حاضر آماری که از این بازدیدها ارایه می‌شود، نسبت به تعداد کل مطبهای دایر مرتبط با حوزه زنان است که به شخصه با این آمار موافق نیستم؛ زیرا آمار باید از جنس سرشماری باشد و تک‌تک موارد موجود در آن بررسی شود. به عبارتی باید برای ارایه آمار با دقت سرشماری کنیم که واقعا چه تعداد تخلف وجود دارد که متاسفانه درحال حاضر این کار انجام نمی‌شود.
عسگری ادامه می‌دهد: دوبار بازدید در سال به دلیل تعداد بسیار بالای این مطب‌ها در سطح شهر تهران و محدودیت منابع نظارتی ما، می‌تواند از نظر آمار عملکرد قابل‌قبولی باشد، اما در کنار آن برای دستیابی به نتایج بهتر بازدیدهای سرزده نیز در دستور کار قرار گرفته و با این روش تاکنون حداقل 10 الی 12 مورد که مورد اتهام قرار گرفته یا مشکوک بوده‌اند را شناسایی و به دادگاه و مراجع قانونی معرفی کرده‌ایم.
خلأیی که عسگری درخصوص احصاء آمار دقیق به آن اشاره می‌کند، می‌تواند نتایج زیانباری در پی داشته باشد. غفلت از ورود و توزیع داروهای سقط‌جنین به‌ویژه آن‌که در بسیاری از موارد داروها تقلبی و تاریخ مصرف گذشته بوده و در این روش خود فرد به از بین بردن جنین اقدام می‌کند، ازجمله مواردی است که چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده و به‌رغم آن‌که خطرات فراوان و امکان در خطر انداختن جان مادر را در پی‌دارد، آمار دقیقی از آن در دسترس نیست. به‌گفته کارشناسان، بسیاری از آمپول‌های سقط که به شکل غیرقانونی خرید و فروش می‌شوند، مخصوص حیوانات بوده و عفونت‌های شدید رحمی و گاه نازایی دایمی ایجاد می‌کنند. این در‌حالی است که مقام‌های مسئول سال‌هاست از جمع‌آوری و کنترل دلالان داروی خیابان ناصرخسرو که مرکز فروش داروهای سقط‌جنین به‌شمار می‌آید، سخن می‌گویند و همچنان این داروها در این خیابان با قیمت‌های گزافی به فروش می‌رسند.
لغو مجوز طبابت نتیجه سقط‌جنین غیرقانونی
حال این سوال پیش می‌آید که در صورت مشاهده و کشف تخلف، چه مجازاتی متخلفانی که جان انسان‌های بسیاری را در خطر انداخته‌اند، تهدید می‌کند؟ معاون اجرایی دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت در این رابطه می‌گوید: در کمیسیون ماده یازده دانشگاه‌های علوم‌پزشکی که جرایم پزشکی در آن مطرح می‌شود، پس از رأی‌گیری و اخذ مشاهدات، نتیجه حاصله به سازمان تعزیرات حکومتی ارسال می‌شود و آنها نیز، هم حکم دادسرای جرایم پزشکی و هم حکم کسانی که پزشک نبوده و در امور پزشکی مداخله کرده‌اند را به‌اجرا درمی‌آورند. مسیر قانونی و قضایی آن طی و آرای متناسب با تخلف صادر می‌شود که شامل پلمب مطب، محرومیت از فعالیت‌های‌پزشکی،بهداشتی و درمانی، ابطال پروانه طبابت و... می‌شود. وی می‌افزاید: همچنین براساس قانون چنانچه افرادی غیر از طبیب یا ماما یا داروفروش یا اشخاصی كه به‌عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام می‌كنند و به‌واسطه دادن دارو، ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط‌جنین زن شوند، به مجازات حبس از شش‌ماه یا یك‌سال و پرداخت دیه محكوم خواهند شد.
نظارت بر داروهای سقط‌جنین و پاس‌کاری میان سازمان‌ها
رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو، داروهای سقط‌جنین را یکی از داروهای پرطرفدار در شبکه قاچاق دانسته و می‌گوید: از آن‌جاکه نمی‌توانیم این داروها را در لیست اقلام تأیید شده دارو قرار دهیم، باید با فرهنگ‌سازی کاری کنیم که تقاضا برای این اقلام کم شود.
پیرصالحی، مديرکل نظارت و ارزيابي سازمان غذا و دارو نیز درخصوص نظارت بر مراکز فروش داروهای قاچاق ازجمله داروهای سقط‌جنین در خیابان ناصرخسرو با بیان این‌که ما اختياري در ناصرخسرو نداريم، می‌گوید: در گذشته نيز گفتيم که خروجي چنين بازديدها و اقداماتي در بازار ناصرخسرو را جامعه بايد دريافت کند؛ زيرا جامعه بايد آگاه باشد دارويي که در ناصرخسرو توزيع مي‌شود، مورد اعتماد نيست و مي‌تواند تقلبي و تاريخ گذشته باشد.
به‌گفته مسئولان سازمان غذا و دارو از آن‌جاكه اين داروها از راه قاچاق وارد كشور مي‌شود، نظارت آن برعهده مسئولان دارو و غذاي وزارت بهداشت نبوده و قانون فقط اجازه نظارت بر داروهايي كه از مجاري رسمي وارد كشور مي‌شوند، را به عهده اين سازمان قرار داده و نظارت بر داروهايي را كه از مجاري غيررسمي كشور و به صورت قاچاق وارد مي‌شوند را به عهده قوهقضائيه گذاشته است و قوهقضائيه و نيروي انتظامي نیز باید با داشتن حكم دستگيري از فعاليت اين افراد جلوگيري كنند.
مبارزه با فروش این داروها نیازمند برخورد هماهنگ توسط نیروی انتظامی، قوه‌قضائیه و سازمان غذا و دارو است که متاسفانه درحال حاضر این هماهنگی کامل و لازم میان آنها وجود ندارد. نتیجه این ناهماهنگی به خطر افتادن سلامت تعداد زیادی از زنان این سرزمین است.
آمپول‌هاي سقط‌جنين غيرقانوني كه از كانال‌هاي غيررسمي در دسترس مردم قرار مي‌گيرد، اغلب در مكان‌هاي غيربهداشتي نگهداري مي‌شوند و تاريخ مصرف گذشته‌اند و عوارض زيادي در مادران پديد مي‌آورند. عوارض مصرف این آمپول‌ها که تقاضاكنندگان زيادي پيدا كرده است، بروز بيماري‌هاي قلبي، عروقي، تنفسي و همچنين اسهال و استفراغ شديد در مادران است. از آن گذشته در بسیاری از مواقع مادر موفق به سقط کودک نمی‌شود، اما دارو اثرات بسیار زیانباری را روی کودک گذاشته و تنها باعث متولد شدن فردی معلول و ناتوان می‌شود.
گزارش‌های مردمی مهم‌ترین عامل شناسایی مراکز سقط‌جنین غیرمجاز
معاون اجرایی دفتر نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت با بیان این‌که تاکنون گزارشات مردمی باعث شناسایی تعداد زیادی از مراکز سقط‌جنین غیرمجاز شده است، می‌گوید: مردم در صورت مشاهده تخلف می‌توانند با برقراری تماس با شماره تلفن‌هایی که در سایت دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و وزارت بهداشت گذاشته شده است، گزارشات خود را اعلام کنند، اما از مردم خواهشمندیم از انجام دو اقدام خودداری کنند: یکی این‌که بلافاصله پس از این‌که به مطب یا مرکز بهداشتی و پزشکی مشکوک شدند در مورد آن قضاوت نکنند و دیگر این‌که به‌هیچ عنوان خودشان با افراد متخلف برخورد
نداشته باشند.
عسگری می‌افزاید: این دو کار باعث می‌شود که ما از وظایف قانونی‌مان باز بمانیم؛ زیرا در صورت اشتباه‌بودن برداشت شاکیان و قضاوت بی‌مورد، ممکن است آبروی یک پزشک ریخته شود یا این‌که ممکن است متخلفان اقدام به پاک‌سازی صحنه جرم کرده و در صورت ورود سازمان‌های نظارتی، به دلیل نبود شواهد محکم نتوانیم موضوع را پیگیری کنیم.
تمام علت‌های سقط جنین
سقط به دفع حاملگی قبل از ۲۰ هفتگی یا دفع جنین زیر۵۰۰ گرم گفته می‌شود که این مسأله می‌تواند خود به خود اتفاق بیفتد یا به دلایلی مثلا به دلیل حفظ جان مادر اقدام به این کار شود. سقط یک مشکل شایع در کل بارداری‌هاست، به‌طوری‌که ۱۲درصد کل بارداری‌ها درنهایت سقط می‌شوند که البته موارد خودخواسته جدا از این آمار است.
اکثریت سقط‌ها در اوایل بارداری یعنی ۳ ماهه اول اتفاق می‌افتد و شایع‌ترین علت این اتفاق مشکلات جنین است که مشکل وراثتی و ژنتیکی است اما وقتی پدر و مادر این جنین‌ها از نظر ژنتیکی بررسی می‌شوند فقط درصد کمی از آنها مشکل دارند و این به معنای آن است که اختلال ژنتیکی جنین یک مسأله اتفاقی بوده و امکان تکرار این مسأله در حاملگی بعدی بسیار کم است. ازعلل دیگر سقط سن پدر و مادر است و در این بین به‌خصوص سن مادر اهمیت بیشتری دارد، به‌طوری‌که اگر مادر بالای ۴۰سال داشته باشد احتمال سقط به ۲۶درصد می‌رسد.
از علل دیگر بیماری‌هایی مثل کم‌کاری تیرویید است، به‌خصوص در مناطقی که کمبود ید در غذا وجود دارد. همین‌طور بیماری دیابت به‌خصوص در موارد شدید می‌تواند موجب سقط شود. بیماری سلیاک نیز از بیماری‌هایی است که موجب نازایی و سقط می‌شود. برخلاف تصور عموم کمبودهای غذایی و حتی تهوع و استفراغ‌های شدید بارداری موجب سقط نمی‌شوند، اما مصرف سیگار و الکل و همین‌طور مصرف بیش از ۵ فنجان قهوه در روز احتمال سقط را بالا می‌برد. اشعه ایکس که در رادیولوژی‌ها استفاده می‌شود در مقادیر زیاد منجر به سقط و آسیب به جنین می‌شود، اما در مقادیر بسیار کمی که برای کارهای تشخیصی انجام می‌شود، موجب سقط نمی‌شود. برخی سموم محیطی نیز موجب سقط می‌شوند ازجمله گازهای بیهوشی اگر به مدت طولانی استفاده شوند، برای پرسنل اتاق عمل خطرناک بوده و احتمال سقط را زیاد می‌کند.
انجام جراحی‌های بدون عارضه در مادر احتمال سقط را بیشتر نمی‌کند. باز هم برخلاف تصور عمومی ضربه‌های ساده عامل سقط نیستند و فقط ضربه‌های بزرگ و شدید امکان سقط را افزایش می‌دهند. از علل دیگر وجود اختلالات ساختمانی در رحم و دهانه آن است، مثلا فیبروم‌ها براساس محل قرارگیری‌شان منجر به سقط می‌شوند همین‌طور چسبندگی‌های داخل رحمی که اغلب به دنبال سقط‌های خشن و آلوده رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به سقط شود.
اختلالات ساختمانی مادرزادی رحم مثل رحم دوشاخ کمتر منجر به سقط می‌شود، اما مشکل نارسایی دهانه رحم که به دلیل دستکاری‌های رحمی در حاملگی‌های قبلی یا به صورت مادرزادی وجود دارد، منجر به سقط در سه ماهه دوم یا زایمان زودرس می‌شود که تنها راه درمان آن دوختن دهانه رحم و استراحت در کل دوره بارداری است.
مهرخانه
نظرشما
آخرین اخبار