بطوریکه باعث گردیده همه ما کم و بیش در بین آشنایان و اقوام خود مبتلایان به این بیماری مزمن را داشته باشیم. میزان مبتلایان به دیابت را تا حدود پنج میلیون نفر در کشور تخمین می زنند که بیش از 90-95 در صد از مبتلایان به این بیماری مبتلایان به دیابت نوع دوم می باشند. در دیابت نوع دو انسولین (هورمون تنظیم کننده قند خون) حد اقل در مراحل اولیه به میزان کافی ترشح می شود ولی به نوعی مقاومت در برابر عملکرد طبیعی این هورمون در سطح سلولهای بدن وجود دارد که نتیجه آن بالا رفتن سطح قند خون می باشد.
دیابت در جوانی:
بیماری دیابت نوع دوم که روزگاری فقط بیماری افراد میانسال به بعد بود، اکنون در سنین جوانی نیز مشاهده می شود. علت شیوع دیابت و نیز افزایش ابتلای بدین بیماری در سنین جوانی را ناشی از شیوه زندگی ناسالم اعم از تغذیه، فعالیت بدنی، استرسها و عوامل روحی و روانی و سایر جنبه های زندگی امروزی ذکر می نمایند.
مطالعات متعدد نشان داده اند که تغذیه سالم تاثیر قابل توجهی در کنترل علائم و نیز جلوگیری از پیشرفت بیماری دیابت نوع دوم و نیز بیماریهای پیش زمینه آن بویژه چاقی خواهد داشت. اما رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به دیابت نوع دوم یکی از معضلات اساسی خانوده ها پس از اطلاع از ابتلای یکی از آنان به این بیماری است. در این بین توصیه های ضد و نقیض و یا تجربیات شخصی خیلی از افراد زمینه مشکلات فراوان را برای این هموطنان ایجاد می نماید. یکی از سوالات اساسی و ابتدایی مبتلایان به دیابت نوع دوم این است که:
رژیم غذایی یک فرد مبتلا به دیابت نوع دوم تا چه میزان با رژیم غذایی یک فرد سالم باید متفاوت باشد؟
به محض اینکه شما با یک آزمایش خون متوجه افزایش غلظت قند خون خود می شوید و با تایید پزشک متوجه به ابتلا به دیابت نوع دوم می گردید، خود و نیز همه خانواده تان این تصور را خواهید داشت که دیگر از غذاهای لذیذ و یا به نوعی از لذت بردن از غذا و رفتن به رستوران باید تا آخر عمر خداحافظی نمایید. در مراحل اولیه نیز بدلیل ترس از این بیماری سعی می کنید رژیم غذایی سختی را برای خود تجربه نمایید که گاه با حذف کامل برنج ، نان و مواد نشاسته ای بطوریکه فقط حاوی کدو و سبزی و... باشد شروع به تصحیح میزان قند خون خود می نمایید. گاه نیز بدلیل آنکه نمی توانید اشتهای خود را پس از شروع یک وعده غذایی کنترل نمایید ترجیح می دهید اصلا یک وعده غذایی خود را حذف نمایید و یا از نشستن با خانواده در سر یک سفره پرهیز نمایید.
در مراحل اولیه اگرچه برای شما رعایت این رژیم غذایی بدلیل ترس از عوارض این بیماری امکان پذیر بوده و همراه آن یک کاهش قند خونی را ملاحظه می نمایید ولی دیر یا زود از این رژیم غذایی سرسخت دست خواهید شست چرا که بیماری دیابت یک بیماری مزمن است که شاید تا آخر عمر با شما همراه باشد واز طرف دیگر غذا و تغذیه نیز یک نیاز طبیعی بدن بوده که محدودیت بیش از حد آن امکان پذیر نمی باشد. اگر شما دچار افزایش وزن بوده و قند خونتان نیز بالا باشد، شاید در مراحل اولیه با رعایت رژیمهای سخت غذایی بهبود مختصری بدست آورید ولی پس از قطع ناگهانی این نوع از رژیمها بلا فاصله هم کنترل قند دچار اشکال خواهد شد هم آن که وزن شما به نقطه بالاتری خواهد رسید. متاسفانه باید گفت تغییرات متناوب رژیم غذایی که با تغییرات مکرر قند خون و وزن همراه می باشد عوارض جانبی به مراتب بیشتری نسبت به قند خون و وزن بالا ،که در یک دوره زمانی ثابت باقی مانده اند، بر سلامتی شما خواهد گذاشت.
مژده ای که باید به شما بدهم آنست که بر اساس نظر متخصصین دیابت و بویژه انجمن متخصصین دیابت آمریکا رژیم غذایی یک فرد دیابتی با یک رژیم غذایی سالم که برای عموم جامعه توصیه می شود تفاوت چندانی نخواهد داشت . بعبارت دیگر اگر شما مبتلا به دیابت نوع دوم شده اید اینکه مجبور باشید سفره خود را از سفره خانواده جدا نمایید یک نظریه قدیمی است که با رژیمهای نوین غذایی مطابقت ندارد. جالب است که بدانید حتی قدمهای کوچک در تغییر عادات غذایی بویژه در آنان که شیوه غذایی کاملا نامنظم را دارند و در سنین جوانی مبتلا به دیابت نوع دوم می گردند می تواند تغییرات قابل ملاحظه در میزان قند خون و نیز چربیهای خون ایجاد نماید.
توصیه های برای کنترل دیابت:
برای کنترل دیابت چند نکته اساسی ذیل را جدی بگیرید:
از رژیمهای معجزه آسا و چند روزه پرهیز نمایید. از رژیمهای سخت و متناوب که با تغییرات یویویی وزن همراه است خودداری نمایید.
نظم غذایی را در برنامه روزانه خود رعایت کنید. از حذف یک وعده غذایی جدا بپرهیزید.
غلات سبوس دار و مواد غذایی حاوی فیبر زیاد و سبزیجات را جایگزین انواع تنقلات شیرین و پرچرب نمایید.
شیر و لبنیات کم چرب را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
از چربی و روغنهای جامد که حاوی اسید چرب اشباع شده و اسیدهای ترانس است ، پرهیز نمایید.
در مراحل اولیه شمارش میزان کربوهیدرات مصرفی برای شما توصیه می شود. به بهانه آن که خرما و عسل قند طبیعی دارد نمی توانید از آنها به طور آزاد استفاده نمایید.
در صورت افزایش وزن شما می توانید با کاهش وزن میزان قند خون را کنترل نمایید. برای ظاهر شدن اثرات مفید کاهش وزن می توانید با کاهش وزن 7 تا 10 در صد از وزن اضافه خود، بهبود قند خون را مشاهده نمایید.
در مراحل اولیه برای تدوین یک برنامه غذایی سالم شما در کوتاه مدت نیاز به یک دوره های مشاوره ای به همراه محدودیت و یا حذف بعضی از مواد غذایی خواهید داشت. ولی این بدان معنا نیست که شما همیشه باید از آن نوع غذاها استفاده نمایید. بلکه شما در آن دوره ها یاد خواهید گرفت که با افزایش اطلاعات تغذیه ای و از آن مهمتر تغییر در رفتارها و انگیزه لازم برای ادامه آن شیوه ها، شیوه تغذیه سالم را عملی سازید.
از تغییر داروها و یا دوز مصرفی داروی خود بدون نظر پزشک معالجتان جدا خودداری نمایید.
دکترمهدی شادنوش>متخصص تغذیه ورژیم درمانی
