«من به آپولون، پزشك آسكلیپوس، هیژیا و پاناكیا سوگند یاد می‌كنم و تمام خدایان و الهه‌ها را گواه می‌گیریم كه در حدود قدرت و بر حسب قضاوت خود مفاد این سوگندنامه و تعهد كتبی را اجرا نمایم... آنچه در حین انجام دادن حرفه خود و حتی خارج از آن درباره زندگی مردم خواهم دید یا خواهم شنید كه نباید فاش شود، به هیچ كس نخواهم گفت زیرا این قبیل مطالب را باید به گنجینه اسرار سپرد. » این بخشی از سوگندنامه بقراط است، نخستین متنی كه هرگاه صحبت از اخلاق پزشكی می‌شود نامش در خاطر می‌آید.
این روزها كه خبر انتشار عكس‌هایی از برخی دانشجویان پزشكی با جسدها و ارگان‌های سالن تشریح در شبكه‌های اجتماعی سروصدا كرده است، مسوولان هم واكنش‌های صریحی به این داستان نشان داده‌اند.
باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزارت بهداشت طی نامه‌ای از روسا و معاونین آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشكی كشور خواست علاوه بر آموزش‌هایی كه در زمینه اخلاق حرفه‌ای و احترام به كرامت انسانی به دانشجویان ارایه می‌شود مواردی نیز به شكل ویژه به همه اساتید، دستیاران و دانشجویان مقاطع و رشته‌های مختلف كه با اجساد افراد سرو كار دارند، ابلاغ شود.
یهویی در اتاق تشریح
در عكس، خم شده روی تخت جسد مومیایی شده اتاق تشریح لبخند می‌زدند، دانشجوهای دیگری هم در عكس بعدی كله‌های‌شان را نزدیك هم گرفته بودند و قلب بدون ضربانی را در دست داشتند؛ موجی از عكس‌های سلفی دانشجویان پزشكی با اجساد و بقایای بدن انسان همراه با تیتر «سلفی دانشجویان پزشكی با اجساد» در میان خبرهای داغ سایت‌ها و خبرگزاری‌ها جا گرفت و خشم بسیاری از كاربران را برانگیخت و بعد صدای مسوولان را درآورد.
در پی انتشار عكس‌های سلفی در اتاق تشریح با اجساد، رییس سازمان پزشكی
قانونی از برخورد شدید انضباطی با این دانشجویان خبر داد. احمد شجاعی گفت:
«اگر این اتفاق در پزشكی قانونی افتاده باشد با آنها به‌شدت برخورد می‌شود.
»
روز گذشته و پس از واكنش پزشكی قانونی، باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزارت بهداشت و نایب رییس شورای عالی اخلاق پزشكی هم وارد ماجرا شد و با ارسال نامه به دانشگاه‌های علوم پزشكی تلاش كرد تا لزوم تاكید بر موازین اخلاقی برای دانشجویان را به مسوولان دانشگاه‌های علوم پزشكی یادآور شود: «لازم است در نخستین جلسه دروس و كارورزی‌های مرتبط به ویژه درس آناتومی، آسیب‌شناسی و پزشكی قانونی، ملاحظات اخلاقی و حرفه‌ای آموزش روی جسد انسان توسط اساتید مربوطه یادآوری و تاكید شود.»
لاریجانی با تاكید بر احترام و تكریم اجساد توسط اساتید دانشگاه‌ها و نهادینه‌سازی این امر در بین دانشجویان اطلاع‌رسانی در این زمینه از طریق نصب تابلوها و راهنماهای مناسب در محل سالن‌های تشریح و سایر اماكن مربوطه را ضروری برشمرد و گفت: «لازم است پس از دادن آگاهی‌ها و هشدارهای مناسب، درصورت مشاهده هرگونه تخلف از این استانداردها، تنبیهات مناسب با این‌گونه رفتارهای خلاف شؤون دانشگاهی و دانشجویی از طریق ساختارهای مربوطه به ویژه كمیته‌های انضباطی دانشجویان به عمل آید.»
گذر از دبیرستان به دانشگاه با آموزش كدهای اخلاقی
دانشجویانی كه با روپوش‌های سفید در سالن‌های دانشكده پزشكی می‌چرخند و پای‌شان به اتاق تشریح باز می‌شود تا چندی پیش دانش‌آموزان دبیرستانی بوده‌اند كه به شوق پزشكی دروس عمومی و تخصصی را از بر می‌كردند تا از سد كنكور بگذرند. حالا با ورود به دانشگاه و پا گذاشتن به حوزه جدی آكادمی شاید كمی زمان لازم داشته باشند تا باید و نبایدها و كدهای اخلاقی را در حوزه علم فرا بگیرند.
مدیر گروه آناتومی دانشگاه تهران می‌گوید كه این دانشگاه با برگزاری جلسه «گذر از دبیرستان به دانشگاه» یك سری مسائل اخلاقی را به صورت كلی برای ورودی‌های جدید هر سال تشریح می‌كند و البته در نخستین جلسه حضور دانشجویان به سالن تشریح هم این نكات به صورت ریزتر متذكر می‌شوند.
غلامرضا حسن‌زاده، مدیرگروه آناتومی دانشگاه علوم پزشكی تهران می‌گوید: «در
نخستین جلسه‌ای كه دانشجویان وارد سالن تشریح می‌شوند یك جلسه معرفی برای
آنها برگزار می‌كنیم و كدهای اخلاقی را به آنان آموزش می‌دهیم. به آنها
می‌گوییم جسد انسان نخستین بیماری است كه شما لمس می‌كنید و باید به بیمار
خود احترام بگذارید، باید رازدار باشید و با اعضای بدن درست رفتار كنید. یك
دستورالعمل هم بیرون از سالن تشریح نصب شده و در آن دقیقا اشاره شده است
كه فیلمبرداری و عكاسی ممنوع است. »
حسن‌زاده با ابراز تاسف از اتفاقی كه در شبكه‌های اجتماعی رخ داده، اضافه می‌كند: «این كار عملی غیراخلاقی بوده. متاسفانه حالا وسایل عكاسی در قالب گوشی و ابزارهای كوچك همه‌جا هستند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. ما هم در حال رصد هستیم كه اگر چنین كاری در میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشكی دانشگاه تهران رخ داده باشد حتما برخورد انضباطی با آن صورت گیرد.»
دانشجویان پزشكی در مراسم فارغ‌التحصیلی خود در میان اشك شوق
خانواده‌هایی كه حالا فرزندشان خانم و آقای دكتر شده، سوگندنامه‌ای را
قرائت می‌كنند كه برداشتی است از همان متن كهن بقراط حكیم: « اكنون كه با
عنایات و الطاف بیكران الهی دوره دكترای پزشكی را با موفقیت به پایان
رسانده‌ام و مسوولیت خدمت به خلق را بر عهده گرفته‌ام، در پیشگاه قرآن كریم
به خداوند قادر متعال كه دانای آشكار و نهان است و نامش آرامش دل‌های
خردمندان و یادش شفای آلام دردمندان، سوگند یاد می‌كنم كه: ... در معاینه و
معالجه حریم عفاف را رعایت كنم و اسرار بیماران خود را، جز به ضرورت شرعی و
قانونی، فاش نسازم. »
سوگندی كه مانند لباس یكدست و كلاه منگوله‌دار فارغ‌التحصیلی تبدیل شده است به بخشی از مراسم فراغت از سال‌ها تحصیل پزشكی، اما پزشكان آینده خیلی زودتر از رسیدن به مراسم قرائت سوگند در معرض آزمون‌های اخلاقی قرار می‌گیرند، از همان لحظه‌ای كه با لبخند، دوربین كوچك تلفن همراه‌شان را روی چهره خودشان و جسم بی‌جان روی تخت تشریح نشانه می‌روند و با «من و جسد همین الان یهویی» لایك جمع می‌كنند.
اعتماد
