پرکاری تیروئید و راههای درمان

بیماری گریوز در هر سنی ممکن است رخ دهد اما بیشتر در خانمهای ۴۰ تا ۵۰ ساله مشاهده میشود. در ۳۰ تا ۵۰ درصد تمام بیماران، یک مرحله پرکاری تیروئید به مدت چندماه بروز میکند. در سایر بیماران هم چندین مرحله متوالی پرکاری تیرویید در طی چندین سال رخ میدهد.

نحوه ی پیشرفت بیماری پرکاری تیروئید

اکثر بیماران قبل از اینکه به پزشک مراجعه کنند حداقل شش ماه علائم بیماری را بروز داده اند. اما در بعضی از بیماران به ویژه در نوجوانان و جوانان، این بیماری خیلی سریع در عرض چند هفته پیشرفت میکند. تمام بیماران، همه ی علائم را نشان نخواهند داد. در افراد سالخورده، علائم بارز بیماری، به غیر از کاهش وزن، اغلب بی اشتهایی، ضعف عضلات و بی حوصلگی می باشد. از سوی دیگر، این علائم در یک خانم نوجوان ممکن است بصورت افزایش انرژی خودش را نشان بدهد بطوری که این فرد نتواند برای چند لحظه هم در یک جا بی حرکت بنشیند و مدام در حرکت و جنب و جوش باشد.

علائم و نشانه های پرکاری تیروئید

یک غده تیروئید پرکار باعث افزایش سرعت واکنشهای شیمیایی در بدن میشود و ایجاد علائم و نشانه های جسمی و روحی میکند. به طور کلی یک فرد مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشد:

کاهش وزن

تقریبا در تمام بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، کاهش وزن مشاهده میشود که بعلت سوختن بیش از حد کالری در بدن بر اثر افزایش هورمون تیروئید می باشد. فرد در اکثر اوقات احساس گرسنگی میکند و حتی ممکن است شبها از خواب بیدار شود تا غذا بخورد. این کاهش وزن میتواند از ۲ تا ۳۵ کیلوگرم متغیر باشد ولی در بعضی افراد اشتهایشان بقدری زیاد میشود و آنقدر غذا میخورند که نه تنها وزنشان کم نمیشود بلکه دچار اضافه وزن نیز میشوند.

عرق زیاد و عدم تحمل گرما

از آنجایی که متابولیسم بدن افزایش میابد، بدن شما حرارت بیشتری تولید میکند که این حرارت را با عرق کردن نشان میدهد. فرد از بودن در مکانهای گرم احساس نا آرامی میکند.

تحریک پذیری

تحریک پذیری و زودرنجی که بر اثر پرکاری تیروئید ایجاد میشود معمولا در خانم های جوان بیشتر بروز میکند. فرد ممکن است نتواند با استرسها و فشارهایی که در اطرافش وجود دارد کنار بیاید. همچنین ممکن است نسبت به انتقادهایی که از او میشود حساسیت غیرطبیعی و بیش از حد نشان دهد و خیلی زود از کوره در برود. حتی ممکن است بدون هیچ علت واضحی گریه کند. عدم تمرکز حواس نیز میتواند با بیماری پرکاری تیروئید مرتبط باشد.

تپش قلب

اکثر بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، تپش قلب دارند. فرد احساس میکند که ضربان قلبش سریعتر از حالت طبیعی شده است. در پرکاری تیروئید شدید که مدت زیادی طول کشیده و درمان نشده باشد، بویژه در افراد سالخورده، ممکن است بی نظمی در ضربان قلب ایجاد شود که اصطلاحا به آن فیبریلاسیون دهلیزی گفته میشود. حتی ممکن است نارسایی قلبی هم رخ دهد.

از دیگر موارد و نشانه های پرکاری تیروئید می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:

تنگی نفس، بویژه هنگامی که فعالیتی انجام شود. افرادی که دچار آسم هستند ممکن است شاهد تشدید علائم آسم باشند.

لرزش دست ها

ضعف عضلات، بخصوص عضلات ران

تغییر در حرکات روده، به طوری که اکثر بیماران از اسهال رنج می برند

قاعدگی نامنظم و یا حتی گاهی اوقات عدم پریود شدن

اختلالات پوست، مو و ناخن، در بیماری گریوز قسمت جلوی ساق پا دچار تورم و خارش میشود. موهای بدن نازک و باریک شده و ناخن ها شکننده میشوند.

مشکلات چشمی شامل آبریزش شدید از چشم ها و احساسی شبیه احساس وجود شن ریزه در چشم، اختلال در بینایی و بیرون زدگی چشم از حدقه

تشخیص پرکاری تیروئید

پزشک شما ممکن است ابتدا درخواست یک آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد تیروئید شما بکند. همچنین یک متخصص غدد درون ریز برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره پرکاری تیروئید شما بدست بیاورد تقاضای اسکن تیروئید خواهد کرد تا نحوه ی درمان را بر اساس آن طرح ریزی کند.

درمان پرکاری تیروئید

برای درمان پرکاری تیروئید که بر اثر بیماری گریوز ایجاد شده، سه راه وجود دارد که عبارتند از:

درمان دارویی

درمان جراحی

درمان با یُد رادیواکتیو

درمان دارویی

درمان با داروهای ضد تیروئیدی معمولا برای بیماران جوان تر که با اولین دوره پرکاری خود مواجه شده اند، مناسب تر است. شایع ترین داروی ضد تیروئیدی داروی کاربی مازول (Carbimazole) می باشد که باعث کاهش مقدار هورمونهای تیروئیدی میشود. این دارو به صورت قرصهای ۵ میلی گرمی وجود دارد. بیماران باید در ابتدا روزانه ۴۰ تا ۴۵ میلی گرم از این دارو مصرف نمایند. بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز علائم و نشانه های بیماری شروع به بهبود میکند. درمان معمولا حدود ۶ تا ۱۸ ماه طول میکشد که بعد از آن حدود نیمی از بیماران بهبود یافته و سالم باقی می مانند. بعد از شروع درمان، پزشک متخصص هر ۴ تا ۶ هفته نحوه ی درمان شما را مرور خواهد کرد و مقدار دارو را کاهش خواهد داد تا به میزان ۵ تا ۱۵ میلی گرم در روز برساند.

این کاهش میزان دارو بر اساس اندازه گیری هورمونهای T3,T4 و TSH خون شما خواهد بود. بعضی از متخصصین ترجیح میدهند که در تمام طول مدت درمان روزانه ۴۰ میلی گرم کاربی مازول تجویز نمایند. اگر برای چندین هفته این مقدار دارو مصرف شود، شما دچار کم کاری تیروئید خواهید شد و بنابر این نیاز به مصرف داروی تیروکسین هم خواهید داشت تا سطح هورمون های تیروئیدی شما در سطح طبیعی قرار گیرد. مزایای این نوع درمان آن است که نیازی به مراجعات متعدد به پزشک و انجام آزمایشهای مکرر نخواهید داشت. این نحوه ی درمان برای بیماران دچار مشکلات چشمی بسیار مؤثر است.

نکاتی در مورد داروها

استفاده از داروی کاربی مازول ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. جدی ترین عوارض جانبی این دارو شامل کاهش تعداد گلبولهای سفید خون می باشد که باعث ایجاد زخم هایی در دهان و عفونتی همراه با تب بالا می شود. در صورتی که با عوارض جانبی دارو مواجه شدید مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود مشورت نمایید. داروی جایگزین برای کاربی مازول، پروپیل تیواوراسیل (Propylthiouracil) می باشد. گاهی اوقات برای درمان علائم، پزشک شما داروی پروپرانولول تجویز میکند. توجه کنید که این دارو نباید در افراد مبتلا به آسم مصرف شود.

*** توجه : ذکر نام داروها و طریقه ی مصرف آنها تنها جهت افزایش آگاهی شما آورده شده اند و جایگزین تجویز پزشک معالج نمی باشند ***