پیش روی زوج‌های نابارور می‌گوید؛ از ضرورت ورود شرکت‌های بیمه‌گر.
برای شروع از دلیل اصلی هلال‌احمر برای ورود به حوزه درمان ناباروری بگویید. آیا در چارچوب و اهداف اصلی خود هلال‌احمر به این حوزه ورود پیدا کرده است؟
یقینا هلال‌احمر هر جا که ورود پیدا می‌کند، دقیقا باید مطابق با ماموریت‌هايی باشد که در سطح کلان و ملی و بین‌المللی به عهده‌اش است. بحث درمان ناباروری هم یک بحران درمانی و هم یک بحران اجتماعی محسوب می‌شود؛ رفع بحران‌ها، رفع نگرانی‌ها، رفع آلام بشری یکی از ماموریت‌های هلال‌احمر به شمار می‌آید.
از صحبت‌های شما چنین برداشت می‌شود که بحث ناباروری علاوه بر این‌که یک مسأله درمانی است به‌عنوان یک چالش اجتماعی نیز محسوب می‌شود، همین‌طور است؟
بله، همان‌طور که گفتم بحث ناباروری ضمن این‌که یک بحث پزشکی و درمانی محسوب می‌شود، یک بحث اجتماعی را نیزبه دنبال دارد. مستحضر هستید قریب‌ترین و نزدیک‌ترین بحث‌هاي اجتماعی که در کشور در این رابطه مطرح است، بحث جلوگیری از رشد منفی جمعیت کشورمان است، بحث دیگری نیز که در این زمینه وجود دارد، بحث بحران‌های اجتماعی است که به دلیل نداشتن فرزند در خانواده بوجود می‌آید، بحث افسردگی‌ها؛ کاهش روحیه افراد و بحث‌های روانی در خانواده‌ها ازجمله این موارد است، سومین مورد افزایش طلاق و سرد شدن زندگی است، مسائلی از این دست می‌تواند پیامدها و آسیب‌های اجتماعی به دنبال داشته باشد. پس ما اگر در نظر بگیریم که بحث ناباروری یک بحث چند زمینه‌اي و چند وجهی است ورود هلال‌احمر به این عرصه بنا به همان ماموریتی که گفتم می‌تواند مثمرثمر باشد، این موضوع از بابت دیگر که هلال‌احمر هر جا خدمتی ارایه می‌دهد یک باری را درواقع از دوش قسمت‌هايی که متولی اصلی هستند بر می‌دارد و کم می‌کند نیز حایز اهمیت است.
هزینه‌های بالاي درمان باروری یکی از دلایل عدم حضور زوج‌های نابارور در مراکز درمانی است، سیاست مرکز درمانی هلال‌احمر در این‌خصوص چگونه است؟
به‌طور کلی در بحث درمان نگاه جمعیت این‌گونه است که آحاد مختلف جامعه مخصوصا اقشار آسیب‌پذیرتر را تحت پوشش قرار دهد و به همین جهت است که وقتی این مرکز شکل گرفت ما از اقصی نقاط کشور مراجعه‌کننده داشتیم. تعرفه‌های ما از بخش‌های خصوصی نیز پایین‌تر است، مردم نگاه اعتمادآمیزی به هلال‌احمر دارند و ما نیز در پاسخ به این اعتماد خدمات خود را با کیفیت خوب و مطابق با استانداردهای جهانی با قیمت پایین‌تر از آن چیزی که حتی مصوب دولت است ارایه می‌دهیم، این نکته مثبتی است که مرکز توانسته دنبال کند. ضمن این‌که بعضی از بیماران که نیاز به خدمات ویژه و حمایتی خاصی هم پیدا می‌کنند در کنار فعالیت‌هایي که ما اینجا انجام می‌دهیم یکسری حمایت هم از طریق هلال‌احمر برای این افراد صورت می‌گیردکه ارایه خدمات تا پایان چرخه درمانی ادامه‌دار باشد. نمونه‌هايی هم داشتیم که از طریق کمک‌هايی که افراد خیر مرتبط با هلال‌احمر یا از طریق سازمان داوطلبان دریافت کرده‌ایم بخش‌های عمده‌ای از هزینه را مجموعه به عهده گرفته است. اما این را هم در نظر بگیرید اولویت ما برای این‌که تعداد بیشتری از مردمی که طالب هستند از این خدمت بهره‌مند شوند، در جهت کاهش تعرفه‌ها و افزایش کیفیت بوده است. این را نیز باید مدنظر قرار داد که درمان ناباروری یک خدمت پر هزینه و مجتمع درمانی هلال ایران یک مرکز خودگردان است، درآمد‌هايی که از این مرکز حاصل می‌شود باید خرج توسعه و تجهیز این مرکز شود به همین جهت می‌بایست هزینه‌های حداقلی را برای چرخش چرخ‌های این
مجموعه دریافت کنیم .
جناب دکتر؛ پوشش بیمه‌ای برای بحث ناباروری در چه وضعیتی است؟
من بارها این موضوع را مطرح کرده‌ام، مهم‌ترین دغدغه و نگرانی ما که خیلی هم در باره این موضوع صحبت شده است و از آن طرف صحبت‌هایمان را تا حدی مسئولین دست‌اندرکار هم شنیده‌اند همین نگرانی‌هايی است که در بحث بیمه وجود دارد، متاسفانه با وجود حداقل‌هايی که از بیمه در بحث تأمین داروهاي بیمارهای نابارور تخصیص پیدا می‌کند، هنوز به‌طور کامل زوج‌های نابارور تحت پوشش بیمه قرار نگرفته‌اند. از طرف دیگر با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب بر تغییر سیر نزولی جمعیت و افزایش جمعیتی به امید خدا باید برنامه‌ریزی بهتری در این زمینه صورت بگیرد؛ خیلی از بودجه‌هایی که در این‌خصوص می‌تواند اختصاص پیدا کند اگر هدایت شود به درمان بیماران نابارور، چندین فایده می‌تواند داشته باشد.
این فواید چه مواردی است؟
یکی همین است که منظور سیاستگذاران کلان کشور که افزایش جمعیت است با درمان زوج بیماران نابارور که قریب به ٣ميليون زوج عنوان می‌شود، می‌تواند تأمین شود؛ اگر این ٣میلیون زوج دو نیم‌میلیون‌شان صاحب فرزند شوند و این دو‌میلیون ٢ یا ٣ فرزند داشته باشند، چیزی نزدیک به ٥ تا ٧میلیون می‌تواند جمعیت کشور افزایش پیدا کند.
اگر این دستورات ابلاغیه بتواند به درستی کانال خود را پیدا کند، می‌تواند مشکلات بسیاری از خانواده‌ها را حل کند. یعنی برنامه‌ریزی برای خانواده‌هايی که آماده پذیرش فرزند هستند،هم به لحاظ فرهنگی و هم به لحاظ نیازی که در خانواده احساس می‌کنند.
ضمن این‌که با این تیر می‌توان به چند نشان دیگر نیز رسید؛ حل همان چالش اجتماعی که ابتدای صحبت‌هایم گفتم؛ رفع افسردگی‌ها و موارد دیگر. مطمئنا ما پس از رفع مشکلات ناباروری در کشور شاهد کاهش چالش اجتماعی همچون طلاق نیز هستیم. سردی و افسردگی‌ها و خیلی از موارد دیگر می‌تواند کاهش پیدا کند و این خود برهانی است بر اهمیت مسأله ناباروری در کشور.
یعنی به عقیده شما مهم‌ترین ضرورت در مسأله ناباروری ورود بیمه‌هاست ...
به درستی، بیمه‌ها باید هزینه درمان بیماران نابارور را به نوعی از آحاد مختلف جامعه تأمین کنند، صنعت بیمه باید بگونه‌اي باشد که فرد نگران تأمین سلامتی زندگی‌اش نباشد، متاسفانه در درمان بیماران نابارور چون باید چرخه درمانی به نوعی تکرار شود، خیلی‌ها از پیگیری منصرف می‌شوند، خیلی از خانواده‌ها که یک یا دوبار وارد سیکل درمانی شده‌اند، به دلیل عدم تأمین مالی و عدم تحت پوشش بیمه بودن خیلی زود دلسرد می‌شوند. بعضی‌ها نیز به کانال‌های غیرعقلانی همچون رمالی و فالگیری و جادوگری رجوع می‌کنند. یک یاعلی می‌تواند مردم بسیاری را در این زمینه یاری‌رسانی کند، این آمار بیش از ٣میلیون زوج ناباروری که عنوان می‌شود بیانگر این است که حداقل بیش از ٩میلیون خانوار درگیر این موضوع هستند، یعنی خانواده خانم و آقا؛ حالا در نظر بگیرید که ٩میلیون خانوار در کشور درحال حاضر درگیر یک چالش هستند که با ورود بیمه به این مسأله قابل حل هست.
حال اگر ما فرض کنیم که بیمه هزینه‌های کامل درمان ناباروری را بپذیرد،آیا مراکز درمانی در کشور ظرفیت درمان نزدیک به ٣میلیون زوج نابارور را دارند؟
من فکر می‌کنم با کمبود مواجه خواهیم شد؛ شما در نظر بگیرید ما بین ٦٠ تا ٧٠ مرکز فعال در کشور داشته باشیم، با توجه به آماری که وجود دارد و سالانه این تعداد بیشتر نیز می‌شوند و تعداد ازدواج‌هايی که صورت می‌گیرد و آمارهايی که نشان می‌دهد چیزی قریب به یک پنجم زوج‌ها درکشور با مشکلات ناباروری مواجه هستند، مطمئنا این تعداد مراکز جوابگوي این همه بیمار و افزایش سالانه آن نمی‌تواند باشد.
خیلی از زوج‌های نابارور علاقه به حضور در مراکز ناباروری ندارند، به عقیده شما دلیل این عدم حضور چه چیزی می‌تواند باشد؟
چند عامل در این موضوع موثر است که اولین مورد فقر فرهنگی است، اطلاع‌رسانی کافی در این زمینه وجود ندارد و همان‌طور که گفتم خیلی از خانواده‌ها برای این‌که مشکلشان را در این زمینه حل کنند؛ به جادو جنبل رجوع می‌کنند، چون مشورت‌های خوبی هم دریافت نمی‌کنند به سمت مکان‌ها و مراکزی که این مسأله در آنجا علمی دنبال نمی‌شوند راه پیدا می‌کنند، این فرهنگ‌سازی وظیفه شماست، وظیفه رسانه است؛همین مصاحبه‌هايی که شما و همکارانتان در جهت آگاهی‌رسانی انجام می‌دهید، آموزش‌هايی که در رادیو و تلويزیون صورت می‌گیرد می‌تواند آگاهی خوبی به مردم ارایه بدهند که از این فقر فرهنگی و عدم آگاهی رهایی پیدا کنند و موضوع از طریق مسیر اصلی با آگاهی بیشتر دنبال شود. موضوع دوم در این خصوص همان فقر مالی است که ذکر کردم، خیلی از خانواده‌ها می‌دانند کجا باید بروند اما مشکلات مالی‌شان حتی جوابگوی نان شب‌شان هم نیست؛ اگر بدانند بیمه است با این بیمه خیلی ساده‌تر می‌توانند درمان خود را انجام دهند و رجوع‌شان به این مراکز بیشتر می‌شود.
وضعیت کنونی و آتی کشور را در زمینه ناباروری چگونه می‌بینید؟
به عقیده من درمان بیماران نابارور یک درمان لوکس نیست، این افرادی که مراجعه می‌کنند آدم‌های بی‌نیازی نیستند، ما با اینها صحبت کرده‌ایم این افراد با مشکلات متعدد روحی و جسمی مواجه هستند؛ مجددا تأکید می‌کنم متاسفانه هم عوارض اجتماعی و هم جسمی در حوزه ناباروری وجود دارد. به موضوع ناباروری به‌عنوان یک مسأله اولیه و پایه باید نگاه کرد، وضع فرهنگی کشور ما به گونه‌ایست که فرزندآوری یک مسأله حیاتی است. خیلی از زوج‌ها به‌خاطر این مسأله از هم جدا می‌شوند؛ اینها همه دلایلی بر اهمیت درمان ناباروری است من این را به جد می‌گویم، موضوع حل مشکلات ناباروری حتی از بیمارانی مانند سرطان نیز در کشور ما واجب‌تر است، باید شرایط درمان برای تمام خانواده‌هايی که با این موضوع درگیر هستند مهیا شود. من درخواست می‌کنم از مسئولان محترم درمانی کشور که بیایند ظرفیت موجودی که هلال‌احمر در این زمینه فراهم کرده است را ببینند، در آن صورت مطمئنا به این مجموعه کمک خواهند کرد. با اعتمادی که مردم به هلال‌احمر و پژوهشگاه رویان دارند؛ الحمدلله کارهای موفقی در این زمینه انجام گرفته است و با وجود یک مرکز اقامتی در مجتمع درمانی هلال شرایط برای درمان طولانی زوج ناباروري مهیا شده است؛ ما سعی کرده‌ایم با رفع استرس از بیماران و با استفاده از دانش فنی کامل به بهترین نحو خدمت‌رسانی را انجام دهیم. ضرورت دارد که برنامه‌ریزان کلان حوزه سلامت نیز با برنامه‌ریزی صحیح شرایط را برای استفاده از این ظرفیت موجود فراهم کنند.
تا این‌جاي گفتوگو سه مانع مهم برای زوج‌های نابارور را نبود بیمه؛ کمبود مراکز درمانی و فقر فرهنگی عنوان کردید؛ موانع دیگری نیز در این مسأله موثر است؟
بله ما در کنار کمبود مراکز درمانی، با توزیع نامتوازن آن هم در کشور مواجه هستیم، حتی اگر کمبود هم نیست در دسترس همگان نیست یعنی یک زوج نابارور باید برای درمان ناباروری که یک پروسه بلند مدت است از استان خود برای مدت طولانی خارج شود.
با تمام این مشکلات کشور از لحاظ دانش فنی در زمینه درمان ناباروری در جایگاه بالایی قرار دارد، نظر شما در این خصوص چگونه است؟
الحمدلله با حمایت ویژه رهبری از پژوهشگاه رویان و این علم، درحالی‌که درمان ناباروری یک دانش نو بوده است، کشور ما این دانش را همراه با جهان آغاز کرده است وخوشبختانه پیشرفت‌های چشمگیری نیز در این زمینه شکل گرفته است. درمان ناباروری با توجه به این‌که مردم منطقه ما داشتن فرزند برایشان پراهمیت است و این نیاز در کشور دیده می‌شد، با سرعت قابل وصفی دنبال شد. در عرصه درمان بیماران نابارور در سال‌های اخیر که به نوعی سلول درمانی نیز محسوب می‌شود ما رشد بسیاری داشته‌ایم و می‌توانم به جرات عرض کنم که ما جزو ١٠ کشور برتر دنیا هستیم.
آمار مقالات بی‌شمار پژوهشگران در نشریات معتبر بین‌المللی، کنگره‌های بین‌المللی که با حضور پرتعداد میهمانان و شرکت‌کنندگان مهم خارجی در کشور ما انجام می‌شود و همین‌طور آمار موفقیت ما که خیلی نزدیک به استانداردهای جهانی و در جاهايی حتی بالاتر از استاندارد جهانی است گواه بر این موضوع است. همه اینها نشان می‌دهد که ما به‌عنوان یک برند در این زمینه در دنیا
شناخته شده هستیم و دانش و تجهیزات بالایی در کشور ما وجود دارد. همین موضوع باعث اشتیاق دیگر کشورها برای آموزش در کشور ما شده است، یعنی خیلی از کشورها دنبال این هستند که دوره‌های آموزشی خود را در ایران ببینند، بسیاری از بیماران برای درمان از کشورهای مختلف به کشور ما مراجعه می‌کنند و این درحالی است که ما برای جذب بیماران و ایجاد یک منبع ارزآوری و توسعه توریست درمانی می‌توانیم سرمایه‌گذاری بیشتری کنیم و با همین ارزها، مشكلات مالی بخشی از بیماران داخلی را نیز مرتفع کنیم.
به موضوع توریست درمانی اشاره کردید، همان‌طور که می‌دانید این موضوع در هلال‌احمر نیز به‌عنوان یکی از اولویت‌ها در حوزه سلامت محسوب می‌شود، ظرفیت موجود در هلال‌احمر را در این زمینه چگونه می‌بینید؟
از سال گذشته با افتتاح هتل بیمارستان مجتمع درمانی هلال‌احمر، بحث توریست درمانی در این مجموعه به‌طور جدی‌تر دنبال شد؛ مرکز درمانی رویش نیز خوشبختانه در طول سال پذیرای بیماران از کشورهای مختلف خصوصا کشورهای منطقه بود؛همان بیماران نیز به دلیل درمان خوب و رضایتی که پس از درمان داشتند به‌عنوان تبليغی برای ما محسوب شدند و روند جذب بیماران خارجی روز به روز افزایش پیدا می‌کند.
همانطورکه عرض کردم در کشور ما و طبیعتا در مرکز رویش دانش فنی درمان ناباروری در سطح استانداردهای جهانی وجود دارد. اداره مشترک مرکز با پژوهشگاه رویان و همکاری تیم تخصصی این نهاد که یک برند جهانی محسوب می‌شود؛ باعث شده ما در زمینه جذب بیماران خارجی موفق باشیم .جدای از این؛ نام نیک هلال‌احمر ایران در دنیا مورد اعتماد و وثوق همگان است، این موضوع نیز دلیلی شده است تا این مرکز در جذب بیماران خارجی موفق باشد و البته این میزان موفقیت نیز رضایت‌بخش نیست و با توجه به جایگاه ایران در دانش پزشکی ما باید بتوانیم به‌عنوان قطبی در این زمینه شناخته شویم، باید کارهای تبلیغاتی بیشتری در این زمینه صورت بگیرد تا حداقل کشورهايی که با ما از لحاظ زبانی و فرهنگی اشتراکاتی دارند، ایران را به‌عنوان مقصد درمانی خود انتخاب کنند. اگر ما تبلیغات موثری در این زمینه داشته باشیم یقینا می‌توانیم حجم زیادی از بیماران خارجی را جذب کنیم.
آماری درخصوص تعداد بهبودیافتگان در مرکز رویش وجود دارد؟
بله، تاکنون بیش از ٣٥٠٠ زوج از شروع فعالیت به این مرکز مراجعه کرده‌اند که از این تعداد بیش از یک سوم‌شان، یعنی بیش از ١٢٠٠ زوج وارد پروسه درمان شده‌اند و تقریبا ٣٥درصد این افراد خوشبختانه به لطف پروردگار و به همت پرسنل درمانی مرکز یا دارای فرزند شده‌اند یا در آستانه بارداری هستند.
در مقایسه این آمارها با معیارهای جهانی به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟
همان‌طور که گفتم در حد استاندارد جهانی است، ٣٣درصد تا ٣٥درصد استاندارد جهانی است که خدا را شکر در مرکز ما نیز در همین حد است.
مرکز درمانی رویش در کنار درمان بیماران نابارور خدمات دیگری نیز ارایه می‌دهد؟
ما در این مرکز اضافه بر درمان بیماران نابارور دو سه فعالیت دیگر هم انجام می‌دهیم، یکی بحث مشاوره به زوج‌هايی است که نگران داشتن فرزند با اختلا‌لات کروموژنی و ژنتیکی هستند؛ در مرکز رویش با تکنیک پی جی دی یا تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی جلوی بروز بعضی از اختلا‌لات کروموژنی و ژنتیکی برای فرزندهای این خانواده‌ها گرفته می‌شود.
اگر خانواده نگران این موضوع است و یک اختلال خاص را به متخصص ما بگوید، متخصص با تشخیص این نوع جلوی انتقال جنینی که دارای چنین اختلالی است را می‌گیرد و جنین سالم را برایش منتقل می‌كند. این یکی از خدمات مهمی است که در مرکز رویش صورت می‌گیرد، شما داشتن یک فرزند توان یاب را مدنظر بگیرید هم خانواده و هم فرزند و هم جامعه درگیر این موضوع هستند، در صورتی که با این تکنیک می‌توان خیلی ساده جلوی این مسأله را گرفت. دیگر این‌که بعضا خانواده‌هايی هستند که تنظیم جنسیت می‌خواهند انجام بدهند؛ این نوع خدمات را ما در مرکز رویش برای فرزند دوم به بعدشان با درخواستی که دارند ارایه می‌دهیم. البته توصیه ما این است که خانواده‌ها در پی این موضوع نباشند اما چون برخی از خانواده‌ها برای این مسأله به کارهای غیرعلمی رجوع می‌کنند و این موضوع خصوصا برای مادر خطرآفرین است ما این خدمات را برای جلوگیری از درمان‌های غیرمعمول ارایه می‌دهیم. البته این موضوع یعنی داشتن فرزند با جنسیت دلخواه، یک درمان لوکس محسوب مي‌شود و خیلی‌ها برای تعیین جنسیت مراجعه می‌کنند.
این دانش در اختیار چند کشور می‌باشد؟
این یک تکنیک جانبی محسوب می‌شود؛ معمولا کشورهايی که در زمینه بیماران نابارور فعال هستند؛ این تکنیک را نیز دارند؛ اما هزینه‌ها در کشورهای ما در مقایسه با سطح بین‌المللی یک سوم کشورهای اروپایی است با کیفیت حتی برتر.
در مرکز رویش بانک اهدایی نیز موجود است...
بله، ما در اینجا بانک اهدا داریم؛ کمیته اخلاق پزشکی نیز با نظارت و دقت کامل بر این مسأله رسیدگی می‌کند و اشراف کامل دارد و بحث اهدا چون مسأله شرعی و حقوقی خاص خود را دارد با دقت و نظارت و حساسیت بالایی دنبال می‌شود.
مشکلی در این زمینه وجود ندارد...
نه، البته خوب است من در اینجا به نکته‌اي نیز اشاره و تقاضا کنم تا مردم بیایند و در این زمینه یاری کنند و اگر اهدایی در زمینه تخمک یا جنین داشته باشند، یقینا از برخی دلال‌بازی‌ها جلوگیری می‌شود و به نوعی استثمار برخی از خانم‌ها شکسته می‌شود.
اگر یک بانک متمرکز اهدا در این زمینه به وجود بیاید که به شعب و مراکزهای مختلف سرویس‌دهی کند می‌توان از بخشی از دلال‌بازی‌ها جلوگیری کرد و نیاز خانواده‌هاي نیازمند نیز رفع شود.
از لحاظ تجهیزات مرکز رویش در چه وضعیتی است؟
ما تجهیزات روز دنیا را داریم البته عمدتا وارداتی، اما تمام تجهیزات در سطح استانداردهای جهانی است. عوامل مختلفی در بحث بیماری ناباروری موثر هستند عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی. وقتی مراجعه‌کننده می‌آید، بررسی‌های اولیه صورت می‌گیرد بیش از ٨٠درصد بیماران با اسپرم و تخمک خود پدر و مادر قابلیت درمان‌شان فراهم است؛ با تکنیک‌های کمکی که در کشور نیز موجود است دارای فرزند می‌شوند. حدود ١٠درصد نیز با روش‌های اهدایی یعنی اهداي تخمک یا اهداي جنین فرزنددار می‌شوند و دیگر بیماران نیز به گونه‌های دیگر. تمامی این درمان‌ها به‌طور کامل در مرکز رویش صورت می‌گیرد.
به‌عنوان سوال آخر می‌پرسم؛ به عقیده شما راه‌حل پیشگیری از این موضوع چه می‌تواند باشد؟
آمارهای جدید از جمعیت ٢٠درصد زوج‌های نابارور در کشور خبر می‌دهد، یعنی یک پنجم زوج‌ها، این آمارگیری توسط یکی از پژوهشگاه‌هاي مهم کشور انجام شده است، آنچه که واضح است آمار زوج‌های نابارور در کشور ما بیش از آمارهای جهانی است. شاید یکی از دلایل این موضوع پر اهمیت بودن فرزندآوری در خانواده باشد و دومین نکته نیز بحث افزایش سن ازدواج است مخصوصا در خانم‌ها سن ازدواج که بالا می‌رود درصد فرزندآوری پایین می‌آید و محدود می‌شود در آقایان نیز به همین شکل است.
شهروند
