به گزارششفاآنلاین،هر مردی که بتواند ازدواج کند، می تواند از زنی که مانع قانونی بر این امر ندارد، خواستگاری کند. خواستگاری در شکل مرسوم آن درخواست مرد از زن برای ازدواج است و قبل از مراسم عقد صورت می گیرد. برای انتخاب همسر و تشکیل خانواده، ابتدا مرد به خواستگاری زن مورد نظر خویش می رود و تمایل خود را برای ازدواج با وی اعلام می دارد. مرکز رسانه ای قوه قضائیه در ادامه این گزارش به برخی پرسش های معمول در این زمینه پاسخ داده است که در ادامه می خوانید.
آیا همیشه «مرد» می تواند خواستگار باشد؟
در جامعه ما درخواست ازدواج و خواستگاری اغلب از طرف مرد آغاز می شود، اما آیا معنی آن این است که اگر دختری در خواستگاری پیش قدم شود، عملی غیرقانونی و غیرشرعی انجام داده است؟ بعضی نیز این امر را مطابق فطرت و طبیعت انسانی دانسته و معتقدند دین اسلام آیین فطرت است و بر این رویه فطری و طبیعی مهر تائید نهاده به نوعی که در قرآن و سنت، مردان در امر ازدواج مخاطب واقع گشته اند و مستقیماً به آنان دستور ازدواج و همسرگزینی داده شده است. ماده 1034 قانون مدنی نیز ممکن است این موضوع را تائید کند، چراکه به طور ضمنی لزوم شروع خواستگاری از ناحیه مرد و قبول آن از سوی زن را می رساند. بنابراین برخی به طور محدود خواستگاری را عبارت از پیشنهاد ازدواج از سوی مرد به زن دانسته اند.
با وجود این هیچ مانع قانونی برای تقاضای ازدواج و خواستگاری از سوی دختر یا خانواده دختر نسبت به پسر وجود ندارد، به نحوی که مصداق های این رویه و رفتار در سال های اخیر، رواج بیشتری یافته است.
همان گونه که اشاره شد حتی می توان خواستگاری را به اظهار تمایل یک طرف برای ازدواج به طرف دیگر تعریف کرد، بنابراین، نمی توان خواستگاری و تقاضای ازدواج را از سوی زن، آن هم با رفتاری خردمند، حیاآمیز و ضمن رعایت موازین شرعی را ناروا انگاشت.
شرایط ارتباط دختر و پسر در جریان خواستگاری چگونه است؟
با قبول خواستگاری نهال زندگی مشترک کاشته می شود، بنابراین نباید روابط دختر و پسر را مشابه قبل از آن دانست. اما از سوی دیگر در دوران خواستگاری دختر و پسر برهم نامحرم هستند. البته با وجود این که اصل اولی در احکام شرعیه با توجه به آیات 30 تا 31 سوره نور بر حرمت نظر مرد به اندام زن نامحرم و برعکس است و احادیث متعددی نیز این حکم را تائید می کند، ولی در خواستگاری و برای این که آفات مربوط به اشتباه از طرف مقابل دامن گیر خانواده نشود شرع با توجه به حساسیت این قضیه و لزوم آگاهی و شناخت دو طرف از اوصاف و خصوصیات یکدیگر، استثنایی بر اصل اولی حرمت نظر وارد کرده و نگاه کردن به زنی که مورد خواستگاری قرار می گیرد را برای مرد جایز می داند.
به عنوان مثال برای شرایطی که در آن نظر مشروع و معقول خواهد بود می توان به موارد زیر اشاره کرد: این که مرد باید قصد ازدواج با آن زن را داشته باشد، از این رو باید در تسری این حکم به خواستگاری که قصد ازدواج دارد، ولی ازدواج با آن زن را قصد نکرده است، تامل و درنگ کرد.
خواستگاری از چه شخصی مجاز است و چه زمانی خواستگاری ممنوع است؟
ماده 1034 قانون مدنی پاسخ ما را تا حدود زیادی می دهد: «هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد، می توان خواستگاری کرد.» با دقت در این ماده قانونی به این نکته پی می بریم که در بعضی از موارد برای خواستگاری از زنان موانع و محدودیت هایی وجود دارد. بنابراین خواستگاری هنگامی صحیح است که:
اولا، ازدواج با آن زن حرام نباشد. قطعا کسی که ازدواج با او صحیح نیست را نمی توان خواستگاری کرد. این ممنوعیت دایره ای بزرگ تر از محارم سببی و نسبی و رضاعی دارد. بنابراین قاعده این است: «در صورتی که ازدواج با زنی حرام باشد، خواستگاری از او نیز حرام و ممنوع است.» خواه حرمت دائمی باشد مانند حرمت ازدواج با عمه و خاله یا حرمت موقت مانند حرمت ازدواج با خواهر زن پیش از آن که نکاح خواهر قبلی منحل شده باشد، خواستگاری از خواهر دیگری ممنوع است. زنی که در دوره «عده رجعی» به سر می برد نیز مانند زن شوهردار است و به تصریح یا کنایه (به طور ضمنی) نمی توان از او خواستگاری کرد. عده رجعی بعد از طلاق رجعی از سوی زن رعایت می شود و زنی که در عده رجعی است، حکم زن شوهردار را دارد به طوری که شوهر او می تواند رجوع کند. در میان فقها نظری وجود دارد که خواستگاری از زنی که دوران عده وفات را سپری می کند به صورت غیر صریح و کنایه منعی ندارد، ولی خواستگاری زنی که در عده بائن است فقط به کنایه مجاز است. با وجود این شوهر پیشین زن می تواند به تصریح نیز از او خواستگاری کند.
ثانیا، یک زن نباید همزمان از سوی دو نفر مورد خواستگاری قرار بگیرد. اما سوال این است که آیا این ممنوعیت جنبه قانونی هم دارد یا تنها یک منع شرعی و اخلاقی است؟ در این خصوص باید گفت خواستگاری زنی که دیگری از او خواستگاری کرده است حرام است، اما به نظر نمی رسد که اگر منتهی به وصلت شود، عملی غیرقانونی رخ داده باشد.
