به گزارش شفا آنلاین : برای بررسی آخرین وضع کودکان معتاد در ایران هم بود که انجمن حمایت از حقوق کودکان عصر دوشنبه نشستی را دراین‌باره برگزار کرد. تعریف موادمخدر و انواع آن، تأثیر موادمخدر بر کودکان و نقش خانواده، جامعه و نهادهای مدنی در پیشگیری از اعتیاد کودکان از موضوعاتی بود که سخنرانان این نشست، «هومان نارنجیها»، پزشک، درمانگر و پژوهشگر اعتیاد و «نازنین عین الیقین»، مددکار حوزه اعتیاد کودکان درباره آن صحبت کردند.
در ابتدای این نشست، «ثریا عزیزپناه»، رئیس هیات‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت که یکی از مشکلات کنونی این موضوع در ایران این است که درحال حاضر به مسأله اعتیاد کودکان بی‌اعتنایی میشود: «موضوع این است که حالا خیلی وقت است زنگ خطر درباره اعتیاد کودکان به صدا درآمده و حتی مسئولان آموزش و پرورش و ستاد مبارزه با موادمخدر و دیگر نهادها درباره آن صحبت می‌کنند. اما مهم، برخورد آموزشی است که با کودکان معتاد که در سن تحصیلند، میشود. ما می‌بینیم که تعداد زیادی از آنها از مدرسه اخراج و برخوردهای تندی با آنها میشود. ما باید سعی کنیم نگاه درمانی فقط برای شخص معتاد را به یک نگاه اجتماعی تغییر دهیم.»
۲۰ درصد کارگران معتادند
در ادامه این نشست «هومان نارنجیها» که سال‌هاست در حوزه اعتیاد تحقیق می‌کند و چهار‌سال مسئول برنامه‌های اجتماعی بهزیستی و دفتر فرهنگی و پیشگیری موادمخدر ریاست‌جمهوری درباره بوده جدیدترین آمارهایی که در پژوهش‌هایش در حوزه اعتیاد انجام داده است، گفت: «در حال حاضر چند پژوهش درباره اعتیاد در کشور درحال انجام شدن است؛ یکی از آنها اخیرا به پایان رسیده که مربوط به شیوع شناسی اعتیاد در محیط‌های صنعتی و کارگری بود. نتایج این پژوهش معلوم کرد که ٢٠درصد کارگران ایرانی که در محیط‌های با فعالیت فیزیکی بالا کار می‌کنند مانند کارخانجات، معتادند. از طرف دیگر ما یک طرح شیوع‌شناسی خانه به خانه داریم که در آن پژوهشگران ما از اول خرداد به خانه‌ها مراجعه می‌کنند. در کنار آن درباره عطاری‌ها و فروش موادمخدر در آنها درحال انجام پژوهش هستیم. نتایجی که ما در آزمایشگاه‌ها درباره کپسول‌هایی که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد، به دست آورده‌ایم، نشان می‌دهد که بعضی از این کپسول‌ها ترکیبات تریاک، حشیش و شیشه دارند که به صورت کپسول‌های خوراکی قابل جذب در بدن است. من همین امروز این موضوع را به آقای جزینی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر اطلاع دادم و او به من گفت که ما باید قویا از نیروی انتظامی بخواهیم که این کپسول‌ها را جمع‌آوری کند.»
او در ادامه به موضوع اعتیاد کودکان پرداخت: «باید اعتیاد کودکان را از دو منظر بررسی کرد؛ یکی وقتی است که خود کودک معتاد میشود و یکی عوارضی است که اعتیاد خانواده‌ها برای این کودکان دارد. من معتقدم که کودکان معتاد مانند زنان معتاد قربانی‌اند و خودشان چندان نقشی در این اعتیادشان ندارند. مثلا چند وقت پیش خانمی به من مراجعه کرد که کارگر خانگی بود و دو دختر ٨ و ١٢ ساله داشت. او دخترهایش را هرویینی کرده بود تا در خانه بخوابند و او بتواند برای کار کردن به بیرون خانه برود. از طرف دیگر باید بدانیم که اگر درمان کودکان در مراحل اولیه اتفاق بیفتد، بسیار خوش‌پاسخ است چون کودکان در جمع معتادان نیستند و نشئه بازی و ... نمی‌کنند.»
این پژوهشگر اعتیاد در ادامه گفت که بین معتاد بودن پدر و مادرها و اعتیاد در آینده فرزندانی که از آنها به دنیا می‌آیند، چندان رابطه معناداری وجود ندارد: «من معتقدم که اگر از یک مادر معتاد بچه‌ای به دنیا بیاید که معتاد نباشد، لزوما در سنین بعدی به دلیل صرفا داشتن یک مادر معتاد او به اعتیاد گرایش پیدا نمی‌کند ولی در کل تحقیقات ما نشان می‌دهد که ٣٠درصد اعتیادها در کشور ژنتیکی است.»
نارنجیها در ادامه از وزارت بهداشت خواست که ترامادول را از لیست اقلام دارویی کشور حذف کند: «در حال حاضر یک ورق ١٠ تایی قرص ترامادول در کشور به قیمت ١٥٠٠ تومان فروخته میشود و ما با تعداد زیادی از دانش‌آموزان، دانشجویان و کارمندان روبه‌روییم که به این قرص اعتیاد پیدا کرده‌اند. ما درحال حاضر حتی بیماران معتاد به ترامادول را بستری می‌کنیم و خوب است بدانیم که درمان آن هم بسیار سخت است. قرص دیگری که درحال حاضر مصرف زیادی بین کودکان و نوجوانان دارد، قرص دیفنوکسیلات است که مصرف آن برای اسهال است، با این‌که دیگر به اندازه قبل در ایران بیمار اسهالی وجود ندارد و بنابراین نیازی به این دارو با این حجم نداریم اما می‌بینیم که این دارو در سطح زیادی در کشور تولید میشود چون تولیدکنندگان می‌بینند که این دارو همچنان با حجم زیاد در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد بدون آن‌که بدانند، بیشترین مشتریان این دارو معتادان به آن هستند چون دیفنوکسیلات از خانواده تریاک است. اگر شما یک بار این قرص را بخورید تا یک هفته برای مدفوع کردن به دستشویی نمی‌روید چون به شدت حرکت روده را کند می‌کند اما من مریضی دارم که روزی ٤٠ عدد از این قرص را می‌خورد چون به آن اعتیاد دارد. غیر از این، در کپسول‌هایی که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد، به میزان زیادی دیفنوکسیلات استفاده میشود به‌طوری که آن را با ماری‌جوانا، شیشه و تریاک و ... می‌کوبد و داخل کپسول می‌ریزد و به معتادان برای ترک می‌فروشد. در کنار اینها قرص کدئین و ریتالین هم خطرناک است.»
او ادامه داد: «بر اساس پژوهش سال ٨٦، ٢٠درصد کودکان خانواده‌های معتاد، معتاد می‌شوند. بررسی‌ها روی این کودکان نشان می‌دهد که بیشتر این بچه‌ها تنهایند، اعتماد به نفس پایینی دارند، پرخاشگرند و وقتی بزرگ می‌شوند فکر می‌کنند قربانیان آشکار جامعه بی‌سامانند و دوست دارند از جامعه انتقام بگیرند. در خانواده‌هایی که اعتیاد دارند، پدر به‌عنوان یک الگو، حلقه مفقوده بسیار بزرگی است و تصویر بسیار بدی در دید فرزندانشان دارند.» نارنجیها در ادامه گفت: «موضوع دیگر این است که پوشش برنامه‌های پیشگیرانه برای کودکان خیلی کم است. با این بودجه‌ای که درحال حاضر وجود دارد، فقط ٥درصد بچه‌ها را می‌توان تحت پوشش قرار داد و ٩٥درصد کودکان معتاد به حال خودشان رها هستند و ما متولی برای این موضوع نداریم. موضوع دیگر بحث دانش‌آموزان معتاد است. چند‌سال پیش من به وزیر قبلی آموزش و پرورش گفتم که در ایران ٣٠هزار دانش‌آموز معتاد وجود دارد و او به من گفت که شما دروغ می‌گویید و چنین تعدادی وجود ندارد اگر هم وجود داشته باشد، ما آنها را اخراج می‌کنیم و دیگر دانش‌آموز معتادی باقی نمی‌ماند. این موضوع مایه تاسف است؛ مانند این است که ما بخواهیم فقر را ریشه کن کنیم و به همین دلیل همه فقرا را بکشیم.»
خانواده ها مواد مخدر را نمی شناسند
این درمانگر اعتیاد گفت که آگاهی خانواده‌ها از انواع موادمخدر در کشور بسیار پایین است: «ما خانواده‌های زیادی داریم که کلا با انواع موادمخدر آشنایی ندارند. مثلا من پدر و مادرانی را دیده‌ام که فکر می‌کنند فرزندانشان به کشاورزی و گل و گیاه علاقه دارند درحالی‌که نمی‌دانند فرزندانشان در گلدان‌های اتاقشان علف می‌کارند و می‌کشند.» او ادامه داد: «در کل سه راهکار برای مقابله با اعتیاد کودکان وجود دارد؛ آموزش خانواده‌ها، شیوه‌های فرزندپروری و آموزش مهارت‌های زندگی که البته همه اینها در ایران ضعیف است. خانواده‌ها باید بدانند که روی دوست‌های فرزندانشان حساس باشند چون ٦٠درصد آسیب‌های اجتماعی در ایران، از طریق دوست‌های افراد ایجاد میشود.»
خطر اعتیاد با مصرف زیر ۱۹ سال
در ادامه این نشست «نازنین عین الیقین»، مددکار حوزه اعتیاد کودکان سخنرانی کرد. او ابتدا گفت: «اگر سابقه مصرف مواد در خانواده باشد، برای کودکان این موضوع مهم نیست و برای آنها قابل قبول است. تعارضات و اختلافات خانوادگی، نگرش‌ها و رفتارهای والدین و پیوند عاطفی ضعیف در خانواده از دیگر موضوعات مهم در اعتیاد کودکان است. ما واقعا در ایران مشکل فرزندپروری داریم؛ قبلا به دلایل مختلفی این آموزش‌ها وجود نداشته و حالا هم این موضوع چندان حمایت نمی‌شود. ما باید سعی کنیم بچه‌مان را هرطور که هست، خوب و بد، زشت و زیبا، باهوش و کم‌هوش بپذیریم. بدانیم که هر بار ما رفتار بد و بی‌حوصله‌ای با بچه داشته باشیم، یک آجر بین ما و او وجود دارد.»
این مددکار اجتماعی ادامه داد: «شکست تحصیلی، نداشتن احساس تعهد به مدرسه، وجود نداشتن رابطه صمیمانه بین اولیای مدرسه، داشتن دوستان مصرف‌کننده مواد، رفتارهای مشکل‌ساز زودهنگام، محله زندگی پرآسیب و ... ازجمله دلایل مهم گرایش کودکان به موادمخدر است. براساس پژوهشی که اخیرا انجام شده، اگر افراد زیر سن ١٩ سال مصرف مواد را تجربه کنند، امکان این‌که بعدا سوءمصرف مواد پیدا کنند خیلی بیشتر از آن است که اولین تجربه‌شان بعد از ١٩ سالگی باشد. موضوع مهم این است که خانواده و مدرسه باید به کودکان آموزش دهند که در برابر قبول مصرف موادمخدر مقاومت کنند. اگر مقاومت کودکان و نوجوانان در این زمینه بالا برود، نرخ اعتیاد در میان آنها کاهش پیدا خواهد کرد اما ما می‌بینیم که هم خانواده‌ها و هم نهاد‌هایی مانند مدرسه که کودکان و نوجوانان زیاد با آن سر و کار دارند در این زمینه کوتاهی کرده‌اند درحالی‌که به‌راحتی میشود برنامه‌ای مناسب تدوین کرد و مهارت نه گفتن را به کودکان و نوجوانان آموخت.»
به گفته این مددکار اجتماعی حوزه اعتیاد کودکان «مصرف مواد در کودکان و نوجوانان با مجموعه‌‌ای از آسیب‌ها و مشکلات حوزه سلامت عمومی همچون اختلالات رفتاری و روانی و بیماری‌های منتقله همراه است. به علاوه شروع مصرف مواد از دوره کودکی و نوجوانی به شدت عوارض اجتماعی ناشی از مصرف را تشدید کرده و مانع شکل‌گیری مهارت‌های لازم برای یک زندگی مولد میشود.»
روزنامه شهروند
