سازمان
جهاني بهداشت، سازمان ملل متحد، مراکز غيردولتي و سازمانهاي مردم نهاد و
البته دولتها و وزارتهاي بهداشت و سلامت و نيز شرکتهاي بزرگ دارويي،
سالها است که ميکوشند تا با توليد و عرضه داروهاي تقلبي و بي اثر مبارزه
کنند، اما حالا نتايج بررسي که در نشريه بيماريهاي عفوني آمريکا به چاپ
رسيده، نشان ميدهد که اين تلاشها چندان موثر نبوده و تجارت مرگبار
داروهاي بيفايده در سالهاي اخير رو به رشد بوده و مناطق بيشتري از جهان
را در بر گرفته است.
البته
نتايج تحقيقات گروه پژوهشي و تحقيقي دانشگاه آيوا و تيم همکار سازمان
جهاني بهداشت و موسسات ملي مراقبتهاي دارويي ژاپن و کانادا و انگلستان
نشان داده که در سالهاي اخير عرضه داروهاي تقلبي (که هيچ ماده موثري در
آنها نيست) در کل جهان کاهش يافته است، اما در حال حاضر مشکل اصلي داروهاي
بياثر يا کم اثر هستند. در واقع حالا بسياري از داروهايي که در سطح جهان
توزيع ميشوند، داراي ميزان کافي مواد موثر نيستند و يا کيفيت مواد موثر
آنها در حد مناسبي نيست. البته در برخي موارد هم شرايط نگهداري يا توليد
مواد اوليه يا خود داروها به گونهاي است که باعث کاهش يا از بين رفتن قدرت
و خواص دارو مي شود و در نتيجه دارو کارايي و تاثيرگذاري خود را از دست
ميدهد.
داروهايي
که به هر دليلي «قدرت» مناسب را ندارند، بخصوص در بحث داروهاي ضد ميکروبي و
عفوني، ميتوانند باعث رقم خوردن گونههاي ميکروبي مقاوم به درمان
ميشوندو در واقع اين داروها ممکن است برخي از کلونيهاي ميکروبي يا عوامل
تکياختهاي يا پارازيتها را از بين ببرند، اما تمام يا بخشي از آن گروهي
که باقي ميمانند، مقاوم به آن دارو ميشوند و در نتيجه آن دارو و حتي نسخه
اصلي آن تاثير خود را از دست ميدهد و اين ديگر يک موضوع فردي نيست و
ميتواند بر کل مردم جهان تاثير بگذارد.
داروهاي
بيکيفيت ضد مالاريا يک گروه عمده مشکلزا هستند. گزارشي که نتايج پژوهشي
که در چند کشور آفريقايي منطقه صحراي آفريقا انجام شده، نشان ميدهد که در
سال 2013 در اين کشورها 120 هزار کودک زير 5 سال به علت مصرف داروهاي
نامناسب و بيکيفيت مالاريا درمان نشدهاند و مردهاند.
نتيجه
مطالعه ديگري که در لائوس انجام گرفته، نشان داده که بيش از يک چهارم
داروهاي ضد مالارياي در دسترس در اين کشور در سال 2012 فاقد ميزان مناسب
مواد موثر بودهاند.
در
مورد داروهاي آنتيبيوتيکي وضعيت حتي بدتر است، نتايج بررسي 35 نمونه
دارويي آموکسي سيلين و کوتريموکسازول در دسترس در کشورهاي انگلستان، نيجريه
و غنا نشان داد که بيشتر از 60درصد کوتريموکسازولها فاقد قدرت و کيفيت
مناسب هستند. تحقيق ديگري که در کشورهاي جنوب شرق آسيا انجام گرفته هم نشان
داده که 65درصد آمپيسيلينهاي در دسترس در اين کشورها بيکيفيت بودهاند.
چنيني داروهايي باعث افزايش شمار باکتريهاي مقاوم به آنتيبيوتيک ميشوند
و امروزه به دليل جابهجايي زياد افراد در سطح جهان انتقال اين گونه
ميکروبها به ساير نقاط جهان به سرعت انجام ميشود.
اما
راهکار مقابله با اينگونه داروها چيست؟ بسياري از اين گونه داروها در چين
و هند ساخته ميشوند و اگر دولتهاي اين کشورها با مقامات جهاني و
دولتهاي ديگر همکاري نکنند، نميتوان به مبارزه منسجم بر عليه آنها فکر
کرد. سازمان جهاني بهداشت و تمام کشورهاي جهان هم بايد نظارت خود بر
داروهاي توليدي يا وارداتي را بيشتر کنند و از کيفيت مناسب آنها اطمينان
حاصل کنند. از سوي ديگر بايد قوانين بسيار سختگيرانهاي براي مبارزه با
اين داروها و توليدکنندهها يا توزيعکنندههاي آنها در نظر گرفت و
مجازاتهاي سنگيني براي آنهايي که آگاهانه اين داروها را ميسازند يا پخش
ميکنند، در نظر گرفت. در ضمن همکاري کشورها با هم و با نهادهاي جهاني هم
بايد بيشتر شود تا تصميمات يکپارچه و هماهنگ باشد.
منبع: NewYork Times