عفونت ادراری؛ علائم، نشانه‌ها و روش‌های درمان

به گزارش شفا آنلاين، میزان این شیوع در دوران بارداری افزایش می‌یابد و مشکلاتی را برای زن باردار به وجود می‌آورد و حتی اگر بموقع اقدام مناسبی صورت نگیرد عفونت ساده ادراری ممکن است به عفونت پیچیده تبدیل ‌شود و احتمال آسیب شدید به کلیه و سقط جنین، مرگ جنین یا تولد زودرس وجود دارد. بنابراین خانم‌ها باید علائم عفونت ادراری را بشناسند و در همان مراحل اولیه شروع بیماری به پزشک مراجعه کنند تا جلوی گسترش بیماری به بخش‌های فوقانی دستگاه ادراری را بگیرند.

دستگاه ادراری را به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیم‌بندی می‌کنند. کلیه‌ها و حالب‌ها دستگاه ادراری فوقانی هستند و مثانه و مجرای ادرار دستگاه ادراری تحتانی.

دستگاه ادراری در انسان‌ها از کلیه‌ها، حالب، مثانه و مجرای ادراری تشکیل شده است. عفونت‌ ادراری اغلب در بخش‌های انتهایی یعنی مجرای ادرار و مثانه اتفاق می‌افتد. اما گاهی عفونت از این قسمت‌ها حرکت می‌کند و به بخش‌های فوقانی‌تر دستگاه ادراری، یعنی حالب‌ها و کلیه‌ها می‌رسد که وضع را بسیار خطرناک‌تر می‌کند.

چرا عفونت ادراری؟

عفونت‌های ادراری عمدتا از نوع باکتریایی هستند؛ باکتری‌های موجود در پوست، روده، مدفوع و... باعث وجود عفونت ادراری در زنان می‌شوند (افرادی که بهداشت فردی خود را رعایت می‌کنند کمتر دچار عفونت ادراری می‌شوند.)

قبل از بروز علائم عفونت ادراری در صورتی که باکتری اطراف مجرا وجود داشته باشد، وارد مجرا می‌شود و در آنجا رشد و تکثیر پیدا می‌کند. عواملی که باعث تسهیل در این روند می‌شوند عبارتند از؛ رابطه زناشویی، گذاشتن سوند ادراری، آلودگی واژن زن به مدفوع و فشردگی حالب کلیه توسط رحم بزرگ (در زنان باردار) و انسداد حالب، ناشی از فشار رحم به آن.

علت افزایش شیوع عفونت ادراری در زنان باردار

تغییرات هورمونی در زنان باردار باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می‌شود. هورمون پروژسترون موجب اتساع حالب‌ها می‌شود. در این حالت، عضلات حالب شل‌تر می‌شود و انقباضات کافی برای تخلیه حالب وجود ندارد. علاوه بر آن رحم در ماه‌های آخر بارداری بزرگ می‌شود و به حالب‌ها و مثانه فشار وارد می‌کند. این نیز باعث ایجاد مشکل برای تخلیه ادرار می‌شود. غیر از این دو مورد مهم در تاخیر تخلیه ادرار، مورد بعدی وجود هورمون‌های بارداری است که از خاصیت اسیدی ادرار می‌کاهند. همچنین در ادرار این افراد قند بیشتری هم وجود دارد. این دو مورد هم از عواملی هستند که وضع را برای عفونت مهیا می‌کنند.

علائم عفونت ادراری

عفونت ادراری معمولا با علائمی همراه است؛ زنان مبتلا به آن دارای تکرر و احساس فوریت در دفع ادرار هستند. همچنین هنگام ادرار به سختی این کار را انجام می‌دهند. احساس سوزش، فشار و درد در زیر شکم و کمر (بخصوص در ناحیه لگن) دارند، رنگ ادرار کدر و معمولا بدبو است و گاهی نیز خون در ادرار دیده می‌شود. البته خون در ادرار با چشم قابل مشاهده نیست و معمولا در آزمایشگاه دیده می‌شود. این علائم نشان‌ می‌دهد که دستگاه ادراری تحتانی، یعنی مجرای ادرار و مثانه، گرفتار است؛ اما وقتی بیمار با نشانه‌هایی مانند تب و لرز، تعریق، تهوع و استفراغ، درد و حساسیت در پهلوها و حال عمومی خراب به پزشک مراجعه می‌کند، نشانه وخیم بودن اوضاع است؛ چون این علائم حکایت از این دارد که دستگاه ادراری فوقانی، یعنی کلیه‌ها و حالب‌ها، درگیر شده‌اند. در این موارد بیماران حتما باید در بیمارستان بستری شوند و آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنند و کاملا تحت نظر باشند.

عفونت ادراری همیشه علامت‌دار نیست

عفونت ادراری گاهی اوقات بی‌علامت است؛ یعنی به‌طور اتفاقی و در آزمایش ادرار مشخص می‌شود که میزان باکتری در ادرار بالاست. حتی اگر علامتی هم وجود نداشته باشد عفونت ادراری در خانم‌های حامله باید درمان شود. عفونت ادراری بدون علامت باعث زایمان زودرس می‌شود. چنین نوزادانی کم‌وزن هستند و مشکلاتی در بدو تولد دارند (مهم‌ترین مشکل نوزادان زودرس، نارس بودن ریه‌هاست. چنین نوزادانی قادر به تنفس خودبه‌خودی نیستند و برای ادامه بقا باید تا مدتی در دستگاهی به نام انکوباتور قرار گیرند و اکسیژن دریافت کنند). عفونت ادراری بدون علامت خطرناک است و احتمال گسترش آن به کلیه‌ها خیلی زیاد و حدود 40 درصد است. این بیماری باید خیلی زود درمان شود. اغلب موارد با درمان مناسب خیلی زود مشکل بیمار برطرف می‌شود؛ ولی گاهی اوقات در بعضی از خانم‌ها عفونت، دوباره برمی‌گردد و ممکن است لازم باشد بیمار تا پایان دوره بارداری دارو مصرف کند.

چه آزمایشی لازم است؟

خانم‌های باردار به محض مشاهده علائم باید به پزشک مراجعه کنند. آزمایش ادرار کم‌هزینه و ساده است و می‌تواند وجود باکتری در ادرار را ثابت کند. آزمایش ادرار از نوع کشت باید باشد. در کشت ادراری علاوه بر اثبات وجود باکتری می‌توان نوع آن را نیز مشخص کرد و با توجه به آن دارو تجویز کرد؛ البته به محض اثبات وجود عفونت ادراری در مادر باردار و قبل از دریافت جواب آزمایش، درمان باید شروع شود.

درمان

درمان عفونت ادراری دارویی است؛ دارو از نوع آنتی‌بیوتیک است و بیمار باید حداقل هفت روز به‌طور مرتب دارو مصرف کند. علائم بیمار ظرف سه روز از بین می‌روند، ولی بیماران باید همه داروهایی که پزشک تجویز کرده تا آخر مصرف کنند. بعد از این‌که علائم کاملا برطرف شد و داروها به اتمام رسید، به تکرار آزمایش و کشت ادرار نیاز است. همه زنانی که دچار عفونت ادراری در طول بارداری می‌شوند، حتما باید تحت‌نظر پزشک باشند؛ چون ممکن است پزشک این آزمایش را چند بار درخواست کند.

توجه

همان‌طور که در ابتدا ذکر شد بهداشت فردی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد. بنابراین خانم‌ها باید دقت کنند که هنگام گرفتن طهارت خود را از جلو به عقب تمیز کنند. همچنین باید دقت داشته باشند هنگام برقراری رابطه زناشویی قبل و بعد از آن حتما مثانه خود را خالی کنند. استفاده از دوش واژینال ممنوع است. استفاده از ژل مرطوب‌کننده هنگام رابطه زناشویی نیز توصیه نمی‌شود، مگر این‌که ژل از نوع محلول در آب باشد. لباس‌های زیر باید نخی باشند و هر روز تعویض شوند. خانم‌های باردار باید حداقل هشت لیوان در روز آب مصرف کنند. همچنین افرادی که به عفونت ادراری مبتلا هستند باید مصرف مایعات خود را به مقدار زیادی بالا ببرند. رابطه زناشویی نامتعارف نیز ممکن است به عفونت‌های خطیر ادراری و رحم و لگن منجر شود.


جام جم سرا