ظرفیت بالای کشور برای صنعتی‌سازی گیاهان خوراکی و دارویی

به گزارش شفا آنلاين،کنار جاده توقف می‌کنم و خودم را می‌رسانم به دامنه کوه. بعد از سلام و احوالپرسی می‌پرسم چه‌کار می‌کنند و چه گیاهی جمع می‌کنند. مرد جوانی که از لهجه‌ام متوجه شد اهل این منطقه نیستم می‌گوید: «گوبلک. ما به قارچ گوبلک می‌گوییم اما این یک نوع گوبلک خاص است شبیه سیب‌زمینی.» دستش را داخل کیسه می‌کند و چند تا بیرون می‌آورد. درست شبیه سیب زمینی است و می‌گوید: «این نوعی قارچ است که در فصل بهار و بعد از رگبار باران در دل خاک تولید می‌شود و زمین را می‌ترکاند و کمی سر از خاک بیرون می‌‌کشد. چند روز فرصت داریم تا به دل کوه بزنیم و این قارچ خوشمزه را از خاک

بیرون بکشیم.»


دست‌های سخاوتمند طبیعت
این «قارچ- سیب زمینی» پروتئین بالایی دارد و آن طور که بعد می‌فهمم مقوی و پر خاصیت است که بسته به میزان بارندگی در فصل بهار قیمتش هر کیلو بین 30 تا 80 هزار تومان پایین و بالا می‌شود. به طور مثال سال گذشته که بارندگی کم بود قارچ – سیب زمینی نایاب شد و قیمت هر کیلو تا 80هزار تومان هم رسید ولی امسال «خدا را شکر بارندگی زیاد است و قیمت بین 20 تا30هزار تومان است.»
هر از گاهی خودرویی کنار جاده توقف می‌کند و چند نفری پیاده می‌شوند و با تکه چوبی در دست رو به دامنه کوه می‌روند. بعضی‌ها برای فروش می‌آیند و بعضی هم برای مصرف خانگی.


جمشید شعاعی یکی از کسانی است که سررشته زیادی در زمینه گیا‌هان خوراکی و دارویی دارد و هر سال این ایام برای جمع کردن قارچ سیب زمینی می‌زند به کوه:«این قارچ که در استان آذربایجان غربی می‌روید گذشته از مصرف خوراکی، مصرف دارویی هم دارد؛ برای درمان دیابت و کم خونی و کمبود آهن استفاده می‌شود و در شمالغرب کشور طرفداران زیادی دارد و حتی بعضی‌ها این قارچ‌ را برای فروش به کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌برند.»

در این فصل مردم محلی هم برای گردش و ورزش و هم برای پیدا کردن قارچ سیب زمینی به کوه‌های منطقه می‌آیند و البته پیدا کردنش هم نیازمند تجربه زیادی است و برای پیدا کردنش باید چوب را به جاهایی که احتمال دارد قارچ داشته باشد بزنی و اگر باشد صدای خاصی می‌دهد.


در این فصل مردم محلی هم برای گردش و ورزش و هم برای پیدا کردن قارچ سیب زمینی به کوه‌های منطقه می‌آیند و البته پیدا کردنش هم نیازمند تجربه زیادی است و برای پیدا کردنش باید چوب را به جاهایی که احتمال دارد قارچ داشته باشد بزنی و اگر باشد صدای خاصی می‌دهد.

جمشید می‌گوید: «این قارچ را یا مثل سیب زمینی توی آتش کباب می‌کنند یا با تخم مرغ در روغن سرخ می‌کنند که طعم خوبی دارد که خیلی هم پر انرژی و پر طرفداراست.»
از قارچ که بگذریم بازار چیدن و جمع کردن سبزی‌های کوهی هم رونق خوبی دارد بویژه بعد از بارندگی بهاری که همه جا سبز می‌شود انگار فرشی از چمن و سبزه در دشت و صحرا گسترده است. آنهایی که با مناطق مختلف آشنایی دارند می‌دانند کجا و چطور دنبال گیاهان خوراکی و دارویی باشند و با استفاده از سبزی‌های کوهی و صحرایی، غذاهای محلی خوش طعمی درست کنند و یا از گیاهان دارویی چطور عرقیات یا دمنوش‌های پرخاصیت تهیه کنند.


مناطق مختلف کشورمان بر اساس اقلیم‌های مختلف دارای پوشش‌های گیاهی متفاوتی است و هر منطقه سبزی‌های خاصی دارد که از نظر دارویی بسیار ارزشمند هستند.مثلاً شیرین بیان که تحقیقات دانشمندان ایرانی و خارجی نشان می‌دهد تا چه‌اندازه خاصیت ضدسرطانی دارد بویژه در پیشگیری از سرطان معده شهره است.

همچنین این گیاه در درمان سایر بیماری‌های معده و بسیاری از بیماری‌های دیگر مؤثر است به طوری که یکی از کشورهای اروپایی سالانه مقدار زیادی از این گیاه را برای استفاده در کارخانه‌های شکلات‌سازی از کشورمان خریداری می‌کند و محصولات خود را در سراسر اروپا می‌فروشد و بدین ترتیب با پخش این شکلات‌ها از بروز سرطان معده پیشگیری می‌کند. جالب آنکه هنوز استفاده از این گیاه در کشور خودمان چندان مرسوم نیست آن هم با توجه به رقم قابل ملاحظه سرطان معده و سایر بیماری‌های گوارشی.


تنوع گیاهان با ارزش در کشور
طبیعت کشورمان با توجه به اقلیم‌های مختلف توانمندی بالایی در رویش گیاهان خوراکی و دارویی دارد و می‌توان از این فرصت برای تبدیل آن به یک صنعت استفاده کرد و با صنعتی کردن استفاده از این گیاهان، فرصت‌های شغلی تازه‌ای نیز به‌وجود آورد.
به عنوان مثال آنچنان که کارشناسان و صاحبنظران می‌گویند استان کردستان به دلیل شرایط ویژه آب و هوایی و ویژگی‌های خاص جغرافیایی یکی از مناطق ویژه دنیا در زمینه تنوع گونه‌های گیاهی بخصوص سبزی‌های کوهی است که برخی از آنها فقط جنبه دارویی دارد، برخی به شکل ادویه به مصرف می‌رسند و برخی هم کاملاً خوراکی هستند. حالا اگر این روزها به جای جلفا در شمالغرب کشور به یکی از شهرهای استان کردستان بروید بخوبی در خیابان‌‌ها بازار داغ گیاهان کوهی را خواهید دید.


دشت‌های وسیع منطقه سارال در شهر دیواندره، کوه‌های سر به فلک کشیده ژاورود در سنندج و شهر مریوان که از آب و هوای گرمتری به نسبت بقیه نواحی کردستان برخوردارند از جمله نقاط نمونه رویش گونه‌های گیاهی به شمار می‌روند و بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی کارشناسان محیط زیست در این استان تاکنون بیش از 100 گونه گیاه خوراکی شناسایی شده‌اند. قاعدتاً وضع در استان‌هایی مثل لرستان و کرمانشاه و سایر مناطق و استان‌های زاگرس نیز همین است.


سال‌هاست که فروش گیاهان صحرایی در سطح مناطق رونق یافته و اگر به عنوان مثال گشتی در خیابان‌های سنندج بزنید با آدم‌های زیادی رو به رو خواهید شد که سبزی‌های مختلفی مثل ریواس،کنگر،قازی آقا،پونه،مرزه، نعناع، گل گاوزبان، سنبل الطیب، بابونه، بومادران و آویشن بساط کرده‌اند. به عبارت دیگر اگر پیش از این کسی برای استفاده خانگی خود به صحرا می‌رفت و به جمع کردن گیاهان مشغول می‌شد حالا با گسترش شهرها این گیاهان وارد چرخه بازار هم شده‌اند و این نشان می‌دهد می‌توان به فکر فرآوری و صنعتی کردن این بازار هم افتاد. هم برای مصرف داخلی و هم صادرات. جالب اینکه هنوز مردم یک استان از گیاهان خوراکی یک استان دیگر نیز خبر ندارند و اینکه چگونه می‌شود آنها را به دست آورد و به چه شکلی غذا پخت و استفاده کرد؛ سر و ته قضیه در یک بازار کوچک محلی هم می‌آید. از برداشت تا فروش و استفاده.

بهروز سمیعی کارشناس و محقق گیاهان دارویی می‌گوید:«پیش از تبلیغ برای استفاده از گیاهان دارویی باید به کسانی که گیاهان کوهی را برداشت می‌کنند نحوه صحیح برداشت را آموزش داد تا گیاهان را از ریشه درنیاورند و به پوشش گیاهی منطقه صدمه وارد نکنند.

بهروز سمیعی کارشناس و محقق گیاهان دارویی می‌گوید:«پیش از تبلیغ برای استفاده از گیاهان دارویی باید به کسانی که گیاهان کوهی را برداشت می‌کنند نحوه صحیح برداشت را آموزش داد تا گیاهان را از ریشه درنیاورند و به پوشش گیاهی منطقه صدمه وارد نکنند. بعد با برداشت صحیح گیاه را برای فرآوری به کارگاه‌ انتقال داده و آنها را در بسته‌بندی‌های بهداشتی و زیبا عرضه کرد.


در گام بعدی باید مقدمات صادرات به استان‌ها و حتی کشورهای دیگر را فراهم کرد که این روند می‌تواند در صنعتی شدن منطقه و اشتغالزایی و حتی کمک به پیشگیری و درمان بیماری‌ها کمک شایانی کند.


باید بگویم تنها استان کردستان در ایران 4 برابر کل قاره اروپا تنوع گیاهی دارد. گیاهان خوراکی و دارویی این منطقه در دنیا کم نظیر است و البته سایر مناطق رشته کوه‌های زاگرس هم مثال زدنی است.»


وی می‌گوید: «رویش گیاهان کوهی از زمان رشد تا برداشت بین 30تا70روز طول می‌کشد و با مدیریت صحیح می‌توان از این پتانسیل منحصر به فرد طبیعت کشورمان استفاده مناسبی کرد. این مسأله گذشته از اینکه کمک به اشتغالزایی است می‌تواند به ارتقای فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی، پرهیز از داروهای شیمیایی و نیز پیشگیری از بسیاری بیمارها، استفاده از سبزی‌های کوهی و ادویه‌ مناطق مختلف کشور در مصارف خوراکی و چاشنی‌های غذایی کمک کند.»
موقع حرکت است،جمشید چندتا از قارچ‌هایی را که به زحمت از دل خاک بیرون کشیده تعارف می‌کند. می‌گیرم و با خودم می‌گویم؛ این طبیعت چقدر بخشنده است و چه چیزها در دل خود پنهان کرده که من از آن بی‌خبرم.



ایران