هرآنچه در طبيعت پيدا مي‌شود مي‌تواند اسباببازي كودك شما باشد. معامله خوبي نيست كه امروز به‌خاطر كار كردن و به‌ظاهر رفاه اقتصادي بچه‌ها، اوقات كمتري با آنها باشيم و در آينده نه‌چندان دور به فكر اصلاح كاستي‌هاي دوران كودكي آنها بيفتيم. بچه‌ها با بازي‌كردن زندگي را تجربه مي‌كنند پس مهم است كه چه اسباب‌بازي‌هايي در اختيار آنها قرار مي‌دهيد چون قرار است با اين اسباب‌بازي‌ها دنيا را بشناسند. شما با كدام اسباب‌بازي‌ها دنيا را به كودكان خود نشان مي‌دهيد؟
- حرفه‌اي خريد كنيد
خريد اسباببازي براي بچه‌ها نخستين و تنها راه بازي كردن آنها نيست بلكه آسان‌ترين راه است. اگر پدر و مادر خلاقي باشيد با استفاده از وسايل ساده زندگي خودتان و هرآنچه در اطراف‌تان پيدا مي‌شود با بچه‌ها بازي مي‌كنيد. راه ديگر براي بازي كردن بچه‌ها خريد اسباببازي است. مي‌خواهيم بدانيم كدام اسباببازي براي چه سني مناسب است؟
سال اول تولد: براي سن زير يك سال مهم است كه حواس مختلف بينايي، شنوايي و لامسه كودك تحريك شود؛ اسباب‌بازي‌هايي كه نور و صدا و حركت دارند. توپ يا اشيايي كه گرد هستند مناسبند.
سال دوم زندگي: وسايل بازي كه براي آب بازي مناسب هستند؛ وسايل بازي‌اي كه مي‌توانند حركت كنند؛ اسباب‌بازي‌هايي كه مي‌توان با آنها نمايش يا قصه‌اي را اجرا كرد. گل‌بازي، بازي‌هاي پرتابي، توپ، وسايل آموزشي براي لباس پوشيدن، زيپ بستن و... مي‌توانند مناسب باشند.
سال سوم زندگي: در اين سن وسايل بازي‌اي كه مي‌تواند بچه‌ها را در نقش‌هاي جنسيتي و اجتماعي فرو ببرد مثل عصا، وسايل آشپزي، عروسك بازي در نقش مادري، وسايل تعميرات، ماشين‌هاي كوچك، كاردستي، بازي‌هاي حافظه‌اي، بازي‌هاي ساخت و‌سازي و... مناسب هستند.
سال چهارم تا هفتم زندگي: اسباب‌بازي‌هايي كه به بچه‌ها اين امكان را مي‌دهند كه با دست‌هاي خود بيشتر كار كنند (دست‌ورزي كنند)؛ مثلا نقاشي، وسايل بازي فكري، وسايل پيچيده‌تر براي نمايش اجرا كردن مثلا عروسك‌هاي انگشتي كه داخل دست مي‌روند، بازي‌هاي تمركزي مثل پازل، لگو، وسايل كاردستي‌هاي پيچيده‌تر و كار‌هاي هنري پيشنهادهاي خوبي هستند.
سال هفتم تا دهم زندگي: در اين سنين به تناسب جنسيت بچه‌ها مي‌توانيد مهارت‌هاي مختلف را در قالب بازي به بچه‌ها بياموزيد؛ مهارت‌هايي مانند برق كاري، خياطي، منبت‌كاري، وسايل ورزشي، بازي‌هاي فكري گروهي، وسايل آموزشي مثل بازي‌هاي رياضي، علوم و...
به ياد داشته باشيد بچه‌ها به‌علت تفاوت‌هاي فردي و سلايق مختلف‌شان در يك گروه‌بندي ثابت جاي نمي‌گيرند. گاهي تمايل و توان بچه‌ها امكان تهيه يك وسيله بازي را زودتر و گاهي ديرتر فراهم مي‌كند.
- اسباب بازي خوب چيست؟
تنوع‌پذيري: شما به‌عنوان خريدار مي‌خواهيد هزينه خريد اسباببازي بپردازيد پس مهم است كه از تعداد قابليت‌هاي وسيله مطلع شويد. اسباب‌بازي‌هايي كه در خود امكان چند نوع بازي مختلف را دارند براي مدت طولاني‌تري مورد علاقه بچه‌ها هستند.
سازندگي و خلاقيت: هرچه اسباببازي فرصت خلاقيت و ابداع را براي بچه‌ها فراهم كند، توانايي آنها را براي تجربه‌هاي واقعي زندگي بالاتر مي‌برد. با كمي گل بهداشتي كودك مي‌تواند بارها از خود خلاقيت بروز بدهد و يك چيز جديد بسازد؛ اينگونه ذهنش به راه‌حل‌هاي مختلف مي‌رسد اما با يك پازل، جز يك راه كه سازنده تعيين كرده راه ديگري قابل‌تجربه نيست.
تحريك حواس: اگر تصميم به خريد وسيله بازي داريد، براي خريد آن، وقت بگذاريد و تحقيق كنيد تا وسايل بهتري به نفع تربيت فرزندتان تدارك ببينيد. اسباب‌بازي‌اي كه فقط مي‌تواند صدا توليد كند كمتر از وسيله بازي‌اي كه صدايي توليد نمي‌كند ولي بچه‌ها بايد با تمركز بخشي از آن را در جاي مخصوص خود قرار دهند تا برنده بشوند به رشد بچه‌ها كمك مي‌كند.
اسباببازي محرك: اسباببازي خوب بايد در عين اينكه مطابق سن، توان و علاقه كودك باشد، قدرت جلب نظر بچه‌ها را هم داشته باشد. اينكه اسباببازي چه رنگي، چه شكلي و طرحي و چه ساختي دارد به ايجاد انگيزه بازي كمك مي‌كند.
فعاليت بدني: بچه‌ها مي‌خواهند با بازي براي زندگي آماده شوند و اين مسئله با اسباب‌بازي‌هايي كه كودك را در حد يك تماشاچي نگه مي‌دارند تناقض دارد. اسباب‌بازي‌ها بايد اين قابليت را داشته باشند كه توان جسمي بچه‌ها را به‌كار گيرند تا علاوه بر افزايش قدرت آنها به تخليه انرژي آنها هم كمك كنند و اينگونه موجب آرامش روحي و جسمي آنها شوند.
تناسب با جنسيت: توصيه نمي‌كنيم كه اسباببازي بچه‌ها را با اين اجبار كه تو دختري يا پسري براي آنها تهيه كنيد اما اگر مي‌خواهيد براي فرزندتان هديه بخريد يا او از شما مشورت مي‌خواهد بيشتر به فكر مهارت‌هاي خاصي كه مورد نياز زنان يا مردان هست باشيد. اگر فرزند دخترتان مي‌خواهد ماشين بازي كند يا برعكس، نگران نشويد و اجازه بدهيد مدتي اين تجربه را پيدا كند.
انتقال فرهنگ: اسباب‌بازي‌هايي كه پوشش‌هاي عريان و نيمه عريان و آرايش صورت و اندام خاصي دارند، براي بچه‌ها مناسب نيستند زيرا الگوهاي زيبايي‌شناسي و حتي هويتي بچه‌ها را تنزل و تغيير مي‌دهند.
دوام و استحكام: وسيله بازي كه از جنس مرغوبي تهيه شده باشد زمان بيشتري عمر مي‌كند و احتمالا خطرات كمتري را هم با آسيب ديدنش براي فرزندتان پيش خواهد آورد؛ مثل پازل‌هاي چوبي يا بازي‌هاي فكري چوبي.
قيمت: اگر موقع خريد وسايل بازي فقط به فكر زيبايي و گرانقيمتي و جنبه دكوري بودن اسباببازي هستيد، ممكن است به‌خاطر جلوگيري از آسيب‌ديدن وسيله بازي، كمتر اجازه بازي با آن را به كودك بدهيد و اگر آن اسباببازي آسيب ديد ممكن است عصباني شويد و به كودك پرخاش كنيد.
اما تنها دليل انتخاب قيمت مناسب براي اسباببازي، مشكلات ناشي از فشار اقتصادي بر خانواده نيست. بچه‌اي كه دائم با وسايل گرانقيمت بازي كند، ديگر حاضر نمي‌شود با قناعت زندگي كند و عادت به تجمل‌گرايي در او نهادينه مي‌شود و به‌زودي در دوران نوجواني به خانواده فشارهاي سنگيني را متحمل مي‌كند.
- اسباب بازي هاي خطرناك
احتمال آسيب‌ديدگي براي كودكان: وسايل بازي نوك تيز و برنده و وسايل بازي چوبي غيرصيقلي ممكن است خطر برندگي داشته باشند. هر وسيله بازي اگر جمع نشود مي‌تواند عاملي براي زمين‌خوردن بچه‌ها باشد اما بعضي وسايل بازي كه روي زمين نصب مي‌شوند بيشتر خطرآفرين هستند. اسباب‌بازي‌هاي شارژي اگر استاندارد نباشند يا منبع برق آنها محافظ نداشته باشد، ممكن است منجر به سوختگي شوند.
مسموميت: به جنس اسباب‌بازي‌ها دقت كنيد. اگر وسيله بازي باتري‌خور است بايد مراقب بود تا مايع باتري از آن خارج نشده باشد چراكه درصورت تماس با دهان بچه‌ها موجب بروز مسموميت مي‌شود. رنگ‌هاي غيراستاندارد، جنس‌هاي پلاستيكي سربه‌دار همين خطر را دارند. به سلامت اسباب‌بازي‌هايي كه مخصوص دهان است مثل دندان‌گيرها بيشتر دقت كنيد.
خفگي: اگر فرزندتان كوچك است و متوجه خطرات نيست، مراقب قسمت‌هاي جداشونده وسايل بازي و بندها و ريسمان‌هاي اسباب‌بازي‌ها كه ممكن است دور گردن بچه‌ها بيفتد باشيد.
خطري براي شنوايي: گوش بچه‌ها آسيب‌پذير است. زمان خريد به قدرت صداي وسايل بازي دقت كنيد تا به مرور زمان به گوش بچه‌ها آسيب نزند.
بازي انفرادي: بچه‌ها از حدود 4سالگي به بازي‌هاي گروهي علاقه‌مند مي‌شوند پس در نوع خريد خود دقت كنيد كه بازي‌هاي انفرادي شما، آنها را به‌تنهايي بازي‌كردن متمايل نكند. خوب است كه برخي وسايل بازي بچه‌ها از نوع انفرادي باشد اما نه هميشه.
- بازي‌هاي آپارتماني را بشناسيم
شرايط خانه‌هاي امروزي فرصت كمتري براي بازي‌هاي پر جنب و جوش به كودكان مي‌دهد. اگر شرايط محل زندگي شما جايي شبيه آپارتمان است با كمي خلاقيت مي‌توانيد از اين نوع بازي‌ها استفاده كنيد:
بازي‌هاي به يادسپاري
شما مي‌توانيد جاي برخي وسايل را عوض كنيد و با ايجاد صدا مسير را به كودك نشان دهيد.
بازي خريد وسايل
مي‌توانيد با
كاغذ، پول درست كنيد و برخي وسايل خانه را قيمت‌گذاري كنيد. بازيكن بايد با
پولي كه در اختيار دارد بهترين خريد را بكند. اين بازي براي آموزش‌هاي
اقتصادي به كودك كمك مي‌كند.
بازي پانتوميم
اول بزرگ‌ترها
مي‌توانند با هنر خود و با نمايش بازي‌كردن بدون حرف‌زدن فعاليتي را نشان
دهند و از كودك بخواهند كه كلمه مورد نظر را حدس بزند و در مرحله بعد
برعكس... .
بازي حافظه
نفر اول بازي
مي‌تواند كلمه‌اي را بگويد. دومي بايد با گفتن كلمه نفر قبل كلمه ديگري را
هم به آن بيفزايد و به همين شكل، تا جمله معني‌داري كامل شود. كسي كه
نتواند كلمات نفرات قبل را بگويد مي‌بازد.
اسم و فاميل
همه پدر و مادرها اين بازي را به خوبي بلدند.
استفاده از وسايل بازي مثل فوتبال دستي
اين
بازي خوب و مفيد مي‌تواند حتي در مهماني خانوادگي بزرگ‌ترها را هم همراه
بچه‌ها مشغول كند و اينگونه، عادت‌هاي اشتباه و نوظهوري مثل موبايل بازي در
مهماني‌ها كمتر شود.
بازي صدا و حيوانات
سعي كنيد صداي حيواني را تقليد كنيد و از كودك بخواهيد حدس بزند اين صدا، صداي كدام حيوان است.
بازي با توپ
بازي‌هاي تعادلي و
نظمي با توپ، مثل اينكه بايد در حركات سريع توپ را از بالاي سر و بين دوپا
حركت دهيد و با دست ديگر خود آن را بگيريد.
بازي‌هاي تنفسي
چه‌كسي مي‌تواند در زمان كمتر بادكنك‌هاي بيشتري باد كند؟
بازي‌هاي نشانه‌گيري
با وسايلي مثل يك ميله يا سبد مي‌توانيد محل پرتاب براي حلقه، بادكنك و... درست كنيد.
بازي نمايشي
در قالب اجراي
نمايش با كودكان به وسيله عروسك‌هاي نمايشي يا حتي عروسك‌هايي كه خودتان در
منزل هم مي‌توانيد بسازيد، مي‌شود بازي كرد. اين بازي‌ها و حرف‌هايي كه در
آن زده مي‌شود گاهي به كشف برخي نگراني‌ها، ترس‌ها و آرزوهاي بچه‌ها
مي‌انجامد و حتي مي‌شود با اين روش آن مشكلات را حل كرد.
تغيير كاربري اسباببازي
شما
با خلاقيت خود مي‌توانيد كاربري‌هاي ديگري به اسباب‌بازي‌ها اضافه كنيد؛
به‌عنوان نمونه مي‌توان از پازل‌هايي كه براي كودك‌تان تكراري شده، براي
آموزش رنگ‌ها، داستان‌سازي براي اتفاق تصوير، مسابقه سرعت بين 2نفر كه
به‌طور مجزا پازل را مي‌سازند.
همشهری
