شفا آنلاين- هیپنوتیزم چیست و چه کاربردی در درمان بیماری دارد؟ این سؤالات در جریان برگزاری سومین کنگره بینالمللی هیپنوتیزم بالینی بهانه روزنامه ایران برای گفتوگو با دکتر مهدی فتحی دانشیار و فلوشیپ بیهوشی قلب دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دبیر انجمن علمی هیپنوتیزم بالینی ایران شد.
هیپنوتیزم چیست توضیح دهید؟
بر اساس معتبرترین کتاب مرجع شامل روانپزشکی کاپلان و سادوک، بیهوشی میلر،
درد والدمن، پرستاری برونر، مامایی نواک و روانشناسی هیلگارد، هیپنوز یک
روش درمانی مؤثر است که با القای حالت خاصی از هشیاری و استفاده از سه
مؤلفه تمرکز، انفکاک و تلقینپذیری، ذهنِ مخاطب را در شرایطی از پذیرش قرار
میدهد که طی آن میتوان تکنیکهای ویژه هیپنوتراپی را در مورد وی به کار
گرفت. تغییرات نوروسایکوفیزیولوژیک هیپنوز تا حد زیادی مشخص شده و تحقیقات
مستند علمی نشان میدهند هیپنوز اساساً «خواب» نیست بلکه حالت خاصی از
هشیاریِ تغییر یافته است. سابقه هیپنوز شاید به درازای تاریخ بشری باشد
زیرا مؤلفههای سهگانه فوق در انسان اولیه نیز به شکل ارتباط با طبیعت
ایجاد میشد و شواهد دال بر استفاده از هیپنوز در آثار تاریخی قدیمی وجود
دارند.
ë هیپنوتیزم در درمان چه بیماریهایی کاربرد دارد؟
هیپنوز در شاخههای مختلف طب و روانشناسی کاربردهای گستردهای دارد که
تنها به بعضی از آنها اشاره میشود. در روانپزشکی و روانشناسی بالینی
میتوان به هیپنوآنالیز، شناختدرمانی هیپنوتیزمی، رفتاردرمانی هیپنوتیزمی،
هیپنوتراپی تروما، اختلالات اضطرابی از جمله اضطراب فراگیر، اختلال استرس
پس از سانحه، انواع فوبیا، افسردگی خفیف تا متوسط، اختلالات شبهجسمی،
اختلالات روانتنی، تقویت ایگو، اختلالات جنسی، اختلالات تجزیهای،
اختلالات خواب، اختلالات خوردن، ترک سیگار و سایر عادات ناپسند، افزایش
بهرهوری تحصیلی، ورزشی و شغلی، افزایش اعتماد به نفس و... اشاره کرد. طب
داخلی هم از دیگر زمینههای این علم است که در کنترل دردهای مزمن، تهوع و
استفراغ ناشی از شیمیدرمانی و بهبود کیفیت زندگی در بیماران دچار بدخیمی،
کنترل وزن، کنترل سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، درمان اختلالات
سایکوسوماتیک و... تأثیر دارد. طب جراحی یکی دیگر از توانمندیهای این علم
است که میتواند آمادگی و کاهش استرس پیش از جراحی، کنترل دردهای پس از
عمل، القای بیهوشی (در سوژههای مستعد) بدون استفاده از داروهای وریدی و
استنشاقی، القای بیحسی موضعی بدون استفاده از داروها، کنترل نسبی خونریزی
هنگام عمل، کنترل درد و تسریع بهبود بافت پس از سوختگی و... را ایجاد کند.
این علم برای کنترل علائم سندرم پیش از قاعدگی، کنترل دردهای همراه پریود
(دیسمنوره)، زایمان آسان و بدون درد هم کاربرد دارد. هیپنوتیزم با افزایش
اعتمادبهنفس، افزایش بهرهوری ورزشی و بهبود رکوردها و تسریع بهبود ترمیم
بافت پس از جراحات ورزشی وارد طب ورزشی میشود. کنترل دندانسایی، سندرم
مفصل فکیگیجگاهی، القای بیحسی برای اعمال دندانپزشکی، کنترل تهوع هنگام
کار دندانپزشکی و کنترل هراس (فوبیا) از اعمال دندانپزشکی از کاربردهای این
علم در طب دندانپزشکی است.
ë پس جراحی با هیپنوتیزم هم ممکن است؟
بله، منظور جراحی بدون بیهوشی و بدون درد است. این یکی از شاهکارهای مغز
است که توسط هیپنوتیزم، رونمایی میشود. ما عملکردی را در مغز ایجاد
میکنیم که احساس درد در بیمار متوقف میشود و در حالی که بیمار بیهوش نشده
و هشیار است و حتی پاسخ سؤالات درمانگر را میدهد، عمل جراحی روی او انجام
میگیرد و هیچ دردی حس نمیکند. در کنگره سوم که از تاریخ 20 تا 22
فروردین ماه در سالن رازی برگزار میشود فراخوان مقاله دادهایم که هر کس
هر تجربهای در دنیا در این زمینهها دارد بیاورد و در کنگره ایران مطرح
کند.
ë روش هیپنوتراپی چه اهمیتی در درمان دارد؟
هیپنوتیزم برای همه رشتههای پزشکی کاربرد دارد و همه باید به رشد و
توسعه این دانش کمک کنند. ضمن اینکه هیپنوتیزم نقش عوامل مزاحم یا متفرقه
تأثیرگذار در درمان را نیز کمرنگ میکند. مثلاً اگر شما بخواهید یک معتاد
به سیگار را ترک بدهید، عوامل محیطی مزاحم زیاد هستند که بر فرآیند درمان
تأثیر منفی میگذارند، مانند حضور درمانپذیر در محیطهای دوستانه
سیگاریها، یا بازنگری خاطرات دوران اعتیاد و... هیپنوتیزم یک سپر حفاظتی
برای شخص میگذارد که خودش این عوامل را کنترل میکند. یعنی در حالی که از
طریق ایجاد ارتباط عمیق و اعتماد به درمانگر، واکسینه شده، میتواند جلوی
افرادی که اعتیاد دارند ظاهر شود و نسبت به محرکها واکسینه باشد.
ایران