به گزارش شفاآنلاین،تصلب شرایین یا همان گرفتگی عروق، بدین معناست که بافت رگها سخت و باریک می شود، که دلایل زیادی دارد. این فرآیند پیشرفته به صورت خاموش و آرام آرام رگها را مسدود میکند و گردش خون را به خطر می اندازد.
گرفتگی عروق اصلی ترین علت حمله قلبی، سکته مغزی و بیماریهای عروقی دیگر است، که به همه آنها بیماریهای قلبی وعروقی اتلاق می شود. بیماریهای قلبی و عروقی علت اصلی مرگ در آمریکاست ، در سال ٢٠٠۵ بیش از ٨٠٠ هزار نفر به دلیل این نوع بیماریها جان خود را از دست داده اند.
تصلب شرایین چگونه شکل می گیرد؟ چه کسانی در معرض این بیماری قرار دارند و چرا؟ آیا این بیماری کشنده قابل پیشگیری و درمان است ؟ در ادامه این مقاله، دشمن اصلی سلامت خود را خواهید شناخت.
چه عواملی باعث تصلب شرایین می شوند؟
رگها مسئول انتقال خون از قلب به سایر نقاط بدن هستند. رگها از اندوتلیوم تشکیل شده اند ( لایه درون رگی که یک لایه نازک از سلول هااست که رگهای خونی و لنفاوی را می پوشاند ) . وظیفه اندوتلیوم این است که رگها را سالم و نرم نگاه دار تا جریان خون به راحتی انجام شود .
طبق گفته متخصصان ، تصلب شرایین از جایی آغاز می شود که اندوتلیم به دلیل فشار خون بالا، کشیدن سیگار و یا کلسترول بالا آسیب می بیند. که این آسیب باعث به وجود آمدن پلاک می شود . زمانی که کلسترول بد، LDL، از اندوتلیوم آسیب دیده عبور می کند، کلسترول وارد دیواره رگ می شود.
در این هنگام گلبولهای سفید شما کلسترول را جذب خود میکنند. به مرور زمان تجمع اندوخته کلسترول و سلول ها به رسوب در رگها تبدیل می شود. پلاک، در نتیجه حرکت کلسترول و بقایای سلولی به وجود می آید که باعث تولید برآمدگی در دیواره رگ می شود . با پیشرفته شدن گرفتگی رگ ،این برآمدگی نیز بزرگ و بزرگتر می شود. وزمانی که خیلی بزرگ شود، آن قسمت از رگ را به طور کامل مسدود می کند. این فرآیند به مرور در کل بدن اتفاق می افتد.
در نتیجه، نه تنها در معرض حمله قلبی قرار می گیرید، بلکه سکته مغزی و سایر بیماریها نیز دور از ذهن نخواهند بود. تصلب شرایین تا سنین میانسالی و بیشتر از آن، هیچ علائمی ندارد. اما زمانی که رگها به باریکترین حد خود می رسند، خون لخته می شود و باعث درد شدید خواهد شد. رگهای مسدود شده گاهی پاره می شوند و لخته های خون در مسیر رگ به حرکت در می آیند .
تصلب شرایین و حمله پلاکها
پلاکهای به وجود آمده در بیماری تصلب شرایین انواع مختلفی دارند:
- آنها در دیواره رگ باقی می مانند و بیشتر از حد بزرگ نمی شوند، از آنجایی که این نوع از پلاک، باعث مسدود شدن جریان خون نمی شود، ممکن است هیچ علائمی از خود نشان ندهد.
- نوع دیگری از پلاک می تواند به آرامی و به مرور زمان در جریان خون رشد کند، که عوارض شدیدی ایجاد می کند. درد شدید در قفسه سینه ( با فشار زیاد ) مشخصه آن است .
- بدترین نوع پلاک، زمانی حادث می شود که رگ را پاره کند و به لخته خون اجازه دهد تا در شریان به حرکت در بیاید. این موضوع در مغز باعث سکته مغزی و در قلب باعث حمله قلبی می شود.
پلاکها باعث به وجود آمدن سه نوع بیماری قلبی و عروقی می شوند:
بیماری شریانهای کرونری: پلاکها و رسوبات ساکن باعث درد شدید قفسه سینه می شوند و یک پاره گی ناگهانی باعث از کار افتادن ماهیچه قلب می شود . این سکته قلبی و یا اصطلاحاً میوکارد است .
بیماری عروقی مغزی : پلاکها ورسوباتی که در رگهای مغز پاره می شوند، باعث سکته مغزی و آسیب دائمی به مغز می شوند. مسدودشدن های گذرا نیز در رگهای مغز باعث نارسایی مغزی می شود که هشداری است برای سکته مغزی . در صورتی که ممکن است هیچ آسیب جدی هم دراین حالت به مغز نرسیده باشد.
بیماری پریفرال ( باریک شدن عروق ) : باریک شدن عروق در پاها باعث کم شدن جریان خون در این اندام ها می شود، که منجر به اختلال در راه رفتن و به تعویق افتادن بهبودی زخمها می شود . که نوع حاد این بیماری منجر به قطع عضو می گردد.
چه کسانی دچار تصلب شرایین می شوند ؟
بهتر است اینگونه سوال کنیم که چه کسانی دچار تصلب شرایین نمی شوند؟
در کالبد شکافی که از سربازان امریکایی حاضر در جنگهای کره و ویتنام به عمل آمد، نصف و یا سه چهارم آنها دچار تصلب شرایین بودند. حتی امروزه شواهد بر این مسئله دلالت می کند که تعداد زیادی از جوانان تصلب شرایین خاموش دارند. تحقیقات گسترده ای که در سال ٢٠٠١ بر روی ٢۶٢ داوطلب با سنین مختلف انجام شد، نتایج شگفت انگیزی به همراه داشت:
- ۵٢٪ کل داوطلبان مبتلا به تصلب شرایین بودند.
-٨۵٪ افراد بالای ۵٠ سال مبتلا به تصلب شرایین بودند.
-١٧٪از افراد ١٣ تا ١٩ سال دچار تصلب شرایین بودند.
هیچ کدام از این افراد علائم بیماری را نداشتند و تعدادی از آنها رگهای بسیار باریکی داشتند. بیماری آنها در مراحل اولیه بود که تنها با آزمایشات خاص قابل تشخیص بود .
اگر به سن چهل سالگی رسیده اید، احتمال اینکه دچار تصلب شرایین باشید ۵٠٪ است. هر چه قدر سن شما بالاتر رود خطر این بیماری نیز بیشتر می شود. اکثریت افراد ۶٠ سال به بالا دچار عارضه تصلب شرایین هستند، اما نشانه ای قابل تشخیص برای آنها وجود ندارد. خبر خوب اینکه ، به نسبت ٣٠ سال گذشته ، مرگ و میر ناشی از این بیماری ٢۵٪ کاهش یافته است . که این موضوع را مدیون بهبود در شیوه زندگی و پیشرفت علم پزشکی هستیم .
جلوگیری از تصلب شرایین
تصلب شرایین بیماری است که به سرعت پیشرفت میکند اما قابل پیشگیری است. برای مثال ٩ فاکتور خطر در ٩٠٪ حملات قلبی مشخص شده اند :
١-کشیدن سیگار
٢-کلسترول بالا
٣-فشار خون بالا
۴-دیابت
۵-چاقی اطراف شکم
۶-استرس
٧-نخوردن میوه ها و سبزیجات
٨-نداشتن برنامه ورزشی منظم
حتماً دقت کرده اید که این فاکتورها در یک چیز مشترک هستند : اینکه شما می توانید از هر کدام از این فاکتورها جلوگیری کنید ! متخصصان معتقدند که با کنترل کردن این فاکتورها، خطر بیماریهای قلبی و عروقی به شدت کاهش می یابد.
درمان تصلب شرایین
زمانی که رگ مسدود می شود، معمولا به همان شکل باقی می ماند. با خوردن دارو و تغییر در شیوه زندگی، تشکیل شدن پلاکها کاهش می یابد و یا قطع می شود.
- تغییر در شیوه زندگی: تغییر در شیوه زندگی، جلوی پیشرفت بیماری را می گیرد و یا حتی آن را متوقف می کند. البته این به آن معنا نیست که اگر رژیم غذایی سالم، ورزش و ترک سیگار را وارد زندگی خود کنید، این تغییرات باعث از بین رفتن مسدودیت رگها می شود، اما ثابت شده است که خطر حملات قلبی و سکته مغزی را کاهش می دهد.
- دارو: داروهای مخصوص کلسترول بالا و فشار خون بالا پیشرفت تصلب شرایین را کاهش می دهد و خطر حملات قلبی و مغزی را نیز پایین می آورد .
به غیر از دو روش بالا پزشکان با عملهای پیشرفته می توانند رگهای بسته شده را باز کنند :
آنژیوگرافی و استنت گذاری: اتریزاسیون قلبی همراه آنژیوگرافی رایجترین عمل قلبی برای باز کردن عروق است. با استفاده از یک لوله بسیار باریک که پزشکان از طریق رگ پا و یا بازو به داخل رگ می فرستند، به محل انسداد رگ می رسند. انسداد رگ در مانیتوردستگاه ایکس ری دیده می شود. آنژیوپلاستی و استنت گذاری نیز باعث باز شدن رگ مسدود شده می شوند. استنت گذاری درد را کاهش می دهد اما از سکته قلبی احتمالی در آینده جلوگیری نمی کند.
عمل بای پس : در این روش جراحان یک رگ سالم ( معمولاً از پا ) را جدا کرده و جایگزین رگ مسدود شده میکنند.
