همه آنچه باید درباره آروماتراپی بدانید

به گزارش شفا آنلاين،آروماتراپی یا رایحه درمانی روشی است که سعی می کند رایحه گیاهان، گل ها و حتی دانه های مختلف را برای بهبود سلامتی انسان ها به کار ببرد و در بسیاری از موارد هم موفق عمل کرده است. این روش به عنوان یک روش مکمل در کنار مصرف داروها و درمان های کلاسیک عمل می کند و نتایج مثبت زیادی به همراه دارد.

اصلا چی هست؟

آروما به معنی رایحه است و تراپی به معنی درمان. پس آروماتراپی همان رایحه درمانی است، یعنی افراد متخصص این کار، روغن های معطری را که از گیاهان به دست آورده اند برای درمان مراجعه کنندگان شان به کار می گیرند. با اینکه از اسم رایحه درمانی بر می آید که درمان با استشمام بوهای خوش اتفاق بیفتد، اما تنها راه بهبود در این روش استشمام رایحه ها نیست. گاهی وقت ها و با توجه به تشخیص آروماتراپیست (کسی که کار رایحه درمانی انجام می دهد)، رایحه درمانی به صورت ماساژ سطح بدن با روغن های خوشبو اتفاق می افتد.

معدود مواردی هم هستند که بنا به تشخیص کسی که کار رایحه درمانی انجام می دهد، ممکن است برای فرد بیمار، خوردن روغن تجویز شود. این روش به هیچ وجه نباید به صورت سرخود انجام شود وگرنه ممکن است عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته باشد. استفاده از رایحه درمانی کم کم جای خودش را به عنوان روش جایگزینی برای درمان عفونت ها، استرس و سایر بیماری ها باز کرده است، هرچند که هنوز شواهد علمی کافی برای اثبات اینکه واقعا مفید است یا نه پیدا نشده است.

این روغن ها به چه دردی می خورند؟

روغن هایی که در رایحه درمانی به کار می روند، عصاره برگ ها، دانه ها، گل ها، ریشه ها یا حتی شکوفه های گیاهان مختلف هستند. هرکدام از روغن های رایحه درمانی، ترکیبات خاص خودشان را دارند و برای موارد خاص خودشان مصرف می شوند.

بعضی از این روغن ها به مصرف درمان های فیزیکی می رسند و به عنوان مثال برای درمان عفونت های قارچی به کار گرفته می شوند، اما بعضی دیگر برای درمان مشکلات و ناراحتی های روحی استفاده می شوند. برای نمونه، خیلی از روغن های آروماتراپی باعث ایجاد احساس آرامش در افراد می شوند. عصاره شکوفه پرتقال یکی از این روغن هاست که حاوی ترکیبات مفرح و آرامش بخش است. ضمن اینکه می تواند فضای اتاق را هم خوشبو و معطر کند.


از کجا آمده و آمدنش بهر چه بود!

جالب است بدانید بیشتر حوزه های طب مکمل قدمت زیادی دارند. برای نمونه همین آروماتراپی تاریخچه ای دارد که به 6000 سال پیش بر می گردد! مصر باستان، چینی ها، هندی ها، رومی ها و یونانی ها از این روش استفاده می کردند و روغن های معطر را در ساخت لوازم آرایشی، عطر و داروها به کار می گرفتند. از آروماتراپی همچنین در تامین بهداشت و در مراسم مذهبی هم استفاده می شده، اما اگر دوست دارید بدانید از چه زمانی بصورت یک روش پزشکی به کار گرفته شده، باید جواب سوال تان را از یک شیمی دان فرانسوی بپرسید که وقتی دستش سوخت روی ناحیه سوخته شده، روغن اسطوخودوس ریخت و فهمید که دردش تسکین پیدا کرده!

بعد از این اتفاق، او شروع به تجزیه و تحلیل مواد تشکیل دهنده روغن های گیاهی کرد و همچنین سعی کرد تاثیر آنها را روی درمان سوختگی، عفونت، قانقاریا و زخم های سربازان در جنگ جهانی اول بررسی کند. نتیجه اش هم این شد که در سال 1928 علم آروماتراپی پایه گذاری شد و 22 سال بعد آن قدر فراگیر و شناخته شده بود که پرستاران، پزشکان و هرکسی که حیطه کاری اش به نحوی به سلامت انسان مربوط بود، شروع به استفاده از رایحه درمانی کردند.

چطوری کار می کند؟

هنوز به صورت دقیق مشخص نشده که هنگام رایحه درمانی برای افراد دچار عارضه چه اتفاقی می افتد که بهبود پیدا می کنند، اما بعضی از محققان اعتقاد دارند نحوه عملکرد آروماتراپی احتمالا با نحوه کارکرد حس بویایی انسان گره خورده است. وقتی گیرنده های بویایی بینی رایحه ای را استشمام می کنند با بخش هایی از مغز ارتباط برقرار میک نند.

این بخش ها در قسمت هیپوکامپوس و آمیگدالا قرار دارند و به عنوان بخش های ذخیره خاطرات و احساسات درنظر گرفته می شوند. براساس گفته این دسته از محققان وقتی مولکول های روغن های معطر به بینی شما می رسند، بخش های مذکور فعال می شوند و به ایجاد تاثیرات فیزیکی و روانی منجر خواهندشد. برای نمونه، جالب است بدانید استشمام رایحه اسطوخودوس درست همان بخشی از مغز را فعال می کند که وقتی داروی مسکن دریافت کنید، فعال می شود.


یک نکته جالب:

روغن هایی که در رایحه درمانی به کار می روند، عصاره برگ ها، دانه ها، گل ها، ریشه ها یا حتی شکوفه های گیاهان مختلف هستند.

در جلسات آروماتراپی چه خبر است؟

اول از همه یادتان باشد که رایحه درمانی قرار نیست به عنوان یک روش درمانی قطعی مورد استفاده قرار بگیرد. به همین خاطر اگر دور از جان تان مشکلی پیدا کردید، اولویت بندی تان به این صورت باشد: مراجعه به پزشک متخصص، آروماتراپی. برعکس این اگر باشد، خدای ناکرده کار دست خودتان می دهید!

حالا که این نکته را گفتیم، نوبت به کشف اسرار جلسات آروماتراپی می رسد. اول از همه باید سراغ کسانی بروید که در انجام این کار تخصص دارند. بعد که این افراد را پیدا کردید و وقت گرفتید، احتمالا اولین سوالی که از شما پرسیده خواهدشد این است: سابقه پزشکی تان را شرح دهید. اینجا وقت آن می رسد که از سیر تا پیاز پرونده پزشکی تان را در اختیار رایحه درمانگر بگذارید و اطلاعات لازم را به او بدهید. بعد هم باید مشکل فعلی تان را شرح دهید و علائم تان را با دقت توضیح دهید.

سوال بعدی آروماتراپیست درباره رایحه های مورد علاقه تان خواهدبود: عطر میوه ها را بیشتر دوست دارید یا گل ها را؟ از رایحه های گرم خوش تان می آید یا از رایحه های خنک؟ بعد از دریافت اطلاعات لازم جلسه رسما آغاز می شود! نحوه کار به این صورت است که رایحه درمانگر یا از شما می خواهد عطر موردنظر را به صورت غیرمستقیم، برای مثال از روی لباس، استشمام کنید یا سراغ دستگاه های مخصوص بخور می رود که رایحه را در فضا می پراکنند.

مرحله بعدی از این قرار است که درمانگر ممکن است روغن معطر موردنظر را روی سطح پوست شما ماساژ دهد. به خاطر داشته باشید که اگر درمانگر خوبی را انتخاب کرده باشید، احتمالا روش استفاده از روغن ها در منزل را هم به شما یاد خواهدداد، برای اینکه جلسات حضوری معمولا برای کامل کردن پروسه درمان کافی نیستند و لازم است رایحه درمانی را در منزل نیز پیگیری کنید.


برای رفع کدام مشکلات خوب است؟

اساسا رایحه درمانی برای طیف وسیعی از مشکلات به کار می رود. از این روش هم در اسپاهای خانگی (اسپا «Spa» نام شهری در بلژیک است که به خاطر چشمه های آب معدنی خود معروف است و به همین دلیل به طور خاص کلمه اسپا به محلی اطلاق می شود که خدماتی با هدف آرامش بخشی در کنار چشمه های آب گرم ارائه می شوند. عموما به محلی که خدمات در زمینه مراقبت از بدن توسط انواع ماساژها ارائه می شود اسپا گفته می شود.) و هم در بیمارستان ها استفاده می شود.

رایحه درمان به طور عمومی برای از بین بردن انواع دردها، بهبود خلق و خو و حالات روحی و همچنین ایجاد احساس آرامش به کار می رود، اما به صورت خاص هر روغن و رایحه ای کاربرد خاص خودش را دارد. برای نمونه مشخص شده است روغن های اسطوخودوس، رز، پرتقال، لیمو و ناریج برای از بین بردن اضطراب، افسردگی و استرس کاربرد دارند. جالب است که ما در طب سنتی خودمان هم از شربت بهارنارنج برای تقویت اعصاب استفاده ی کنیم یا از شربت به لیمو به عنوان یک نوشیدنی شادی بخش کمک می گیریم. نه تنها نوشیدن این میوه ها می تواند برای اعصاب مفید واقع شود که حتی رسیدن رایحه خوش شان نیز برای بهبود روحیه خوب است! شاید برای همین است که می گویند وقتی غم یا غصه بزرگی داشتید، شربت گلاب درست کنید و قبل از نوشیدن چند لحظه آن را بو کنید!

مفید برای بهبود دردهای زایمان

براساس تحقیقات انجام شده، بسیاری از زنانی که در طول مدت زایمان شان رایحه کُندُر، اسطوخودوس یا گل رز را استشمام کرده بودند، درد به دنیا آوردن نوزاد خود را با آرامش و صبوری بیشتری تحمل کرده اند. استرس و اضطراب این زنان نسبت به کسانی که از آروماتراپی استفاده نکرده بودند، کمتر گزارش شده و همچنین آنها احساس کرده اند وضعیت بالینی شان مطلوب است و نیاز به مقدار کمتری مسکن داشته اند. یکی دیگر از دردسرهای وضع حمل، حالت تهوع و استفراغ است که این مشکلات نیز با آروماتراپی برطرف می شوند. تحقیقات نشان داده اند، زنانی که دچار حالت تهوع بوده اند با استشمام رایحه نعنا آرام شده و حالت تهوع شان از بین رفته است.


اگر افسرده هستید

وقتی که غصه ها از همه طرف آدم را فرا می گیرند، افسردگی و ناراحتی علائمی هستند که به ما هشدار می دهند باید مراقب سلامتی مان باشیم و وضعیت را تغییر دهیم، اما همیشه نمی توان وضعیت ناخوشایند بیرونی را تغییر داد بلکه گاهی تمرکز افراد باید بر تغییر شرایط ذهنی و درمان خودشان باشد. درمان ناراحتی و غصه و اضطراب اگر در مراحل حاد نباشد و هنوز به شکل افسردگی درنیامده باشد، بااستفاده از آروماتراپی امکان پذیر است. اگر هم این عارضه پیشرفت کرده باشد، آروماتراپی می تواند یک روش مکمل در کنار دریافت داروهای تجویزشده توسط متخصص اعصاب باشد.

تحقیقات زیادی نشان داده اند، ترکیب ماساژ با روغن های معطر می تواند تاثیرات زیادی روی وضعیت خلق و خوی افراد داشته باشد. البته هنوز مشخص نشده آرامش به دست آمده بعد از این کار دقیقا مربوط به کدام بخش است؛ ماساژ یا استشمام رایحه های خوب. چیزی که معلوم است، فعال شدن بخش هایی از مغز است که با دریافت رایحه خوش فعال می شوند و احساسات خوب را به افراد منتقل می کنند.

البته خود این مسئله هم وابسته به شرط و شروطی است. برای مثال ممکن است یک نفر در فضایی که عطر نعنا در آن پیچیده بوده اتفاقی تلخ را مشاهده کرده باشد، در این صورت و به علت تجریه شرایط مشابه، احتمال اینکه تا مدت ها با استشمام عطر نعنا یاد آن خاطره تلخ بیفتد یا حتی بدون اینکه بداند چرا، دچار اضطراب و ناراحتی شود، زیاد است. یکی از دلایلی که آروماتراپیست ها قبل از شروع جلسات از شما راجع به رایحه های خوشایندتان می پرسند، همین است، اما در مورد ماساژ این ریسک دیده نمی شود و به همین خاطر گفته می شود، ترکیب این دو روش طب مکمل با هم می تواند نتایج بسیار مفیدی به دنبال داشته باشد و بهبود افسردگی منجر شود.

سایر خواص معجزه آسا!

آروماتراپی نه فقط در مواردی که تا اینجا گفتیم کاربرد داردبلکه می تواند مشکلات تخصصی تر را نیز رفع کند یا بهبود ببخشد. برای مثال مشخص شده که عطر عصاره پرتقال می تواند فشار خون افراد را پایین بیاورد و اضطراب بیمارانی که باید عمل کولونوسکوپی را انجام دهند، کاهش دهد. عطر نعنا نیز می تواند باعث بهبود عملیات هضم غذا در بدن افراد شود. تحقیقات دیگری نشان داده اند، استشمام رایحه مرکبات باعث بالارفتن قدرت سیستم ایمنی بدن می شود.

در مورد رازیانه، بادیان و راوید هم تحقیقاتی انجام و مشخص شده، از آنجایی که این موارد دارای استروژن هستند، می توانند به تسکین دردهای پیش از قاعدگی کمک کنند و علائم شان را تخفیف دهند. البته تحقیقات هنوز ادامه دارند و خیلی از تاثیرات رایحه ها رد یا تایید نشده است. سایر مشکلاتی که گفته می شود با انجام آروماتراپی بهبود پیدا می کنند، شامل موارد زیر هستند:


•    ریزش سکه ای موها: گفته می شود بیمارانی که به بیماری آلوپسی یا ریزش سکه ای مو دچار هستند، چنانچه کنار مراحل درمانی شان از رایحه درمانی کمک بگیرند زودتر بهبود پیدا می کنند.

•    بی قراری: تحقیقات انجام شده، نشان داده اند آستانه تحریک پذیری و میزان بی قراری کسانی که تحریک پذیری ناشی از جنون را تجربه کرده اند با استفاده از این روش بهبود پیدا کرده است.

•    یبوست: دیده شده افرادی که همراه رایحه درمانی، ماساژ نیز دریافت کرده اند سریع تر از عارضه یبوست راحت شده اند و مشکل شان بهبود پیدا کرده است. این روش با ماساژ شکمی همراه است.

•    بی خوابی: استفاده از عطر اسطوخودس در مکان و فضای خواب کسانی که دچار بی خوابی هستند، بسیار مفید عمل می کند.

•    سرطان: تحقیقات نشان داده اند، افرادی که مبتلا به آرتروز بوده اند، سرطان داشته اند یا سردرد را تجربه کرده اند با استفاده از روغن های معطر به صورت موضعی، دردشان کاهش پیدا کره است. در مورد بیماران مبتلا به سرطان، بابونه و در مورد کسانی که سردرد دارند، نعنا مفید عمل کرده و نیاز به استفاده از مسکن را کاهش داده است.

برای چه کسانی ممنوع است؟

مثل هر روش دیگری که استثناهایی دارد، آروماتراپی هم موارد ممنوعه ای دارد و کسانی هستند که نباید سراغ این روش بروند.

•    خانم های باردار: زنان باردار نباید در طول دوره بارداری شان از رایحه درمانی استفاده کنند. البته مورد زمان وضع حمل متفاوت است و چنانچه متخصص این کار اجازه دهد؛ انجامش بدون مانع خواهدبود.

•    مبتلایان به آسم شدید: افراد مبتلا به آسم نه تنها باید دور استفاده از رایحه درمانی را خط قرمز بکشند که باید نسبت به قرار گرفتن در معرض عطرها و اسپری ها نیز حساس باشند.

•    مبتلایان به آلرژی ها: وقتی بهار می رسد و با استشمام بوی گل ها دچار عطسه و سرفه می شوید، نباید توقع داشته باشید رایحه درمانی گزینه مناسب شما باشد. خیلی ها هم ممکن است حساسیت های فصلی نداشته باشند، اما نسبت به بوهای مختلف حساس باشند. دیده شده گاهی یک عطر حال کسی را بد کرده است!

•    فشار خونی ها: افرادی که دچار این مشکل هستند باید نسبت به استفاده از رایحه ها حساس باشند. برای نمونه فشار خونی ها نباید به هیچ وجه سراغ رزماری یا اسطوخودوس بروند.

•    مبتلایان به سرطان های وابسته به استروژن: خانم هایی که از سرطان رحم، تخمدان یا سینه رنج می برند به هیچ وجه نباید از رایحه رازیانه، راوید یا بادیان استفاده کنند. این رایحه ها سطح استروژن را در خون بالا می برند و می تواننددردسرساز شوند.

در نهایت افرادی که در حال گذراندن مراحل درمانی شان از طریق شیمی درمانی هستند قبل از استفاده از رایحه های آروماتراپی و انجام این روش، حتما باید با پزشک شان مشورت کنند. همچنین کسانی که قصد دارند باردار شوند و نیز مبتلایان به بیمار های کبد و کلیه باید نسبته به استفاده از رایحه ها حساس باشند.

یک نکته مهم: زنان باردار نباید در طول دوره بارداری شان از رایحه درمانی استفاده کنند.


نکات تکمیلی

فرض اولیه در رایحه درمانی، بی ضرربودن روغن های به دست آمده از گیاهان است، اما مثل هرچیز دیگری این فرض نباید باعث شود مراقب نباشد. هرگز روغن های گیاهی را بدون تجویز متخصص نخورید. بسیاری از این روغن ها سمی هستند و حتی می توانند کشنده باشند.

خیلی کم پیش می آید ولی آروماتراپی گاهی می تواند عوارض جانبی نیز داشته باشد. آسیب به کبد و اعصاب، سردرد و احساس خارش و تنگی نفس می تواند از مشکلات این روش باشد که در معدودی از موارد اتفاق می افتد. همچنین اگر مطمئن نیستید که باردار هستید یا نه از این روش استفاده نکنید چون می تواند به جنین آسیب برساند. در صورت مشاهده هرکدام از علائم گفته شده به پزشک مراجعه کنید.

-    بعضی از روغن های معطر حاوی اسید فنیک هستند، دارچین یکی از این روغن هاست. قبل از استفاده از این روغن ها می توانید کمی روغن بادام یا کنجد را به روغن دارچین اضافه کنید تا باعث ایجاد حساسیت پوستی نشوند. یادتان باشد از هیچ کدام از این روغن ها در اطراف چشم های تان استفاده نکنید.

-    این روغن ها اغلب بسیار فرّار هستند و قابل اشتعال، به همین علت هرگز آنها را نزدیک آتش یا نور مستقیم نگذارید و در کنار شعله هم از آنها استفاده نکنید.

-    برخی از تحقیقات انجام شده روی حیوانات نشان داده که آروماتراپی می تواند با درمان های دارویی تداخل ایجاد کند. این مسئله هنوز روی انسان آزمایش و تایید نشده است، اما گفته می شود بعضی از رایحه ها مثل اوکالیپتوس می تواند با داروهای حاوی آمفتامین یا پنتوباربیتال تداخل داشته باشد و مانع عملکرد درست داروها شود.




همشهری