متاسفانه در سالهای اخیر، شاهدیم که با کم شدن زشتی مصرف دخانیات در جامعه، مصرف دخانیات بویژه قلیان میان پسران و دختران نوجوان و زنان جوان افزایش یافته و حتی در مواردی، اعضای خانواده بدون توجه به اثرات سوء قلیان در کنار یکدیگر از آن به عنوان یک وسیله تفریحی یا وسیلهای برای افزایش صمیمیت بین خود استفاده میکنند.
صنایع دخانی برای جذب مصرف کنندگان بیشتر از بین نوجوانان و جوانان به ویژه دختران و زنان جوان، از تبلیغات نادرست بسیاری کمک میگیرند، بعضی از این تبلیغات نادرست مثل احساس جذاب شدن، مورد توجه بودن، مستقل شدن، بزرگ شدن، اجتماعی شدن، پذیرفته شدن توسط همسالان، الگو گرفتن از هنرپیشهها، بعضی باورهای غلط مثل این که سیگار کشیدن باعث رفع عصبانیت، خستگی، رفع دلشوره، تقویت ذهن یا هضم غذا میشود و در نهایت ساده انگاری در مورد مصرف قلیان به عنوان یک ماده دخانی کم خطرتر از سیگار؛ در حالیکه قلیان کم خطر نیست و هر وعده مصرف آن تقریبا با مصرف 40 تا 80 نخ سیگار برابری میکند. ترویج مصرف قلیان به عنوان یک وسیله تفریحی در خانواده، یکی از ترفندهایی است که تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات دخانی برای فروش بیشتر به کار میبندند.
البته علاوه بر تبلیغات صنایع دخانی، موارد دیگری نیز به افزایش مصرف دخانیات در جامعه دامن میزنند که از آن جمله میتوان به این موارد اشاره کرد:
- عرضه روز افزون و شایع مواد دخانی در اماکن تفریحی، رستورانها و قهوه خانهها
- استفاده از قلیان بعنوان یک وسیله تفریحی و بی ضرر
- تبلیغات فریبنده در مورد قلیان و تنباکوهای میوههای و معطر
- تغییر مصرف قلیان از شکل سنتی در سنین بالا به شکل مدرن (میوهای و ...) در سنین پایینتر
- در دسترس بودن و ارزان بودن انواع مواد دخانی
- مصرف سیگار و قلیان توسط سایر افراد خانواده
- وجود تنشها و ناهنجاریهای خانوادگی در خانوادههای بیثبات و فقدان حمایتهای خانوادگی
- کاهش زشتی مصرف دخانیات میان زنان و دختران
- نداشتن مهارتهای زندگی لازم برای مقابله با استرسها و ناملایمات زندگی؛ از جمله مهارت «نه گفتن»
- وضعیت اقتصادی و معیشتی نامناسب
- نداشتن اعتماد به نفس کافی
استعمال دخانیات مثل سیگار، قلیان و ... عوارض بسیاری را هم در مردان و هم در زنان ایجاد میکند که مهمترین آنها بیماریهای قلبی – عروقی، سکته، بیماریهای ریوی مانند سرطان ریه، سرطانهای دهان، حلق، حنجره، مری، معده، مثانه، چروک شدن پوست، زرد شدن دندانها و ... اما بعضی از این بیماریها در زنان، سریعتر و در سنین پایینتر ایجاد میشود یا شایعتر است. به عنوان مثال زنان، با تماس با مقدار کمتری دود سیگار، به سرطان ریه مبتلا میشوند؛ یا یک نوع سرطان ریه (آدنوکارسینوما) در زنان سیگاری شایعتر از مردان سیگاری است.
استفاده از دخانیات در دوران حاملگی، باعث بروز مشکلات حین زایمان، کاهش میزان شیردهی، تولد نوزاد کم وزن و مرگ ناگهانی نوزاد میشود و حتی ممکن است در دراز مدت بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و منجر به افزایش استعداد اعتیاد به نیکوتین در سالهای بعدی زندگی شود. همچنین سرطان دهانه رحم، بیماریهای استخوان و افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان، از دیگر عوارض استعمال دخانیات در زنان است.
زنان، با توجه به نقش خود در مدیریت خانواده و تاثیرگذاری به عنوان الگوی رفتاری نوجوانان و جوانان، میتوانند با افزایش آگاهی خود در مورد مضرات استعمال دخانیات و انجام اقداماتی در این زمینه، مانع از پیشرفت روند گسترش مصرف دخانیات در جامعه شوند.
- اگر سیگار یا قلیان میکشید، مصرف خود را کاهش داده و تلاش کنید آن را ترک کنید.
- در فضای سربسته منزل و در حضور دیگران سیگار یا قلیان نکشید تا دیگران از دود آن آسیب نبینند.
- اگر تصمیم دارید باردار شوید، قبل از بارداری سیگار یا قلیان را ترک کنید.
- اگر همسر یا هر یک از اعضای خانوادهتان سیگار یا قلیان میکشد، به او کمک کنید تا ترک کند و در این راه او را تشویق کنید.
- از کشیدن سیگار یا قلیان در حضور فرزندان خود جدا خودداری کنید.
- زمانی را برای تفریح کردن در نظر بگیرید و تلاش کنید تفریحات سالمی برای خانواده خود تامین کنید.
- مضرات سیگار و قلیان را به اعضای خانواده آموزش دهید.
- بدانید قلیان یک وسیله مضر و زیان آور است، نه تفریحی.