قلب هایی که چوبی می شوند!

فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی که به شکلی نامحسوس و با حرکتی خزنده در تک تک سلول‌های بدن جا خوش می‌کنند این بار مرز پیری را پشت سر گذاشته و درست در اوج جوانی یقه افراد را می‌گیرند. همین چند روز پیش بود که معاون فناوری و تحقیقات وزیر بهداشت از ابتلای 35 درصد ایرانیان در 40 سالگی به بیماری‌های قلبی و عروقی سخن گفت. همزمان پدر پیوند قلب ایران نیز از اینکه سن ابتلا به تصلب شرایین در کشورمان پایین آمده است، به جوانان هشدار داد تا برای در امان بودن از عوارض این بیماری راه پیشگیری را در پیش بگیرند. پیشگیری که تنها با تغییر در سبک زندگی میسر خواهد شد اما بیماری تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟دکتر محمد حسین ماندگار در آستانه برگزاری روزملی آترواسکلروز در گفت‌و‌گو با «ایران» این بیماری و راه‌های پیشگیری از آن را تشریح می‌کند. قلب یک پمپ عضلانی به اندازه مشت گره کرده انسان است که در هر دقیقه به طور متوسط 60 تا 100 بار می‌تپد و خون را در بدن به گردش در می‌آورد. گردش خون، اکسیژن و مواد غذایی را به اندام‌های بدن منتقل می‌کند و مواد زائد ناشی از فعالیت سلول‌ها را نیز دفع می‌کند. عضله قلب برای فعالیت‌های حیاتی بدن با رگ‌هایی انعطاف پذیر و قابل ارتجاع موسوم به سرخرگ‌های کرونر خون‌رسانی را انجام می‌دهد. تصلب شرایین به حالتی گفته می‌شود که چربی‌ها و کلسترول به طور تدریجی در جداره داخلی سرخرگ‌ها تشکیل و باعث تنگی و سفت شدن عروق شده و مانع جریان خون می‌شوند. این جریان و فرایند آرترواسکلروزیس یا چوبی شدن (سفت شدن) و سخت شدن جداره سرخرگ‌ها نامیده می‌شود اما یک نکته خوشایند وجود دارد و آن اینکه آترواسکلروزیس عارضه قابل پیشگیری و درمان است.
متخصصان علوم پزشکی به این توافق رسیده‌اند که بهترین راهکار برای پیشگیری از تصلب شرایین، آموزش اولیه است. این آموزش باید از دوران کودکی آغاز شود و تا دوران نوجوانی ادامه یابد تا به عادات سالم در طول زندگی تبدیل شوند. آموزش رژیم غذایی مناسب در سنین پایین به همراه درک اهمیت فعالیت بدنی و ورزش به طور دائمی در کاهش خطر بروز تصلب شرایین تأثیر بسزایی دارد.
«سن ابتلا به تصلب شرایین پایین آمده است» این جمله‌ای است که دکتر محمد حسین ماندگار پدر پیوند قلب ایران از آن به عنوان زنگ هشدار نام می‌برد و می‌گوید: همان‌طور که بارها گفته‌ام تغییر سبک زندگی تنها راه رهایی از بیماری‌های قلبی –عروقی است. شهری شدن زندگی اجتماعی، فراوانی دسترسی به غذاهای فست فود، کم شدن تحرک، مصرف زیاد کالری و نمک در غذاهای آماده و کنسرو شده سلامتی افراد را به خطر انداخته است. این ریز فاکتورها در کنار پرخوری، چاقی ، مصرف دخانیات، آلودگی هوا و آلودگی صوتی و نداشتن برنامه ورزش در زندگی همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا شاهد بروز بیماری‌های عروق کرونری و تصلب شرایین در سنین جوانی باشیم. درگیری جوانان با این بیماری موجب از کار افتادگی زودرس، شیوع سکته‌های قلبی و سایر مشکلات می‌شود. این فوق تخصص جراحی قلب و عروق درست به همین خاطر از جوانان می‌خواهد تا به سلامت
فردی شان اهمیت دهند. به گفته دکتر ماندگار در حال حاضر تعداد 5 میلیون دیابتیک (بیمار مبتلا به دیابت) در کشور وجود دارد که این میزان نه تنها برای جمعیت کشورزیاد است بلکه دیابت عامل مهمی در تصلب شرایین است.
هر روز زمزمه‌های تازه‌ای از عوارض مصرف فست فودها به گوش می‌رسد تا جایی که رد پای فست فودها را می‌توان در بیماری آترواسکلروزیس هم دید. دکتر ماندگار می‌گوید: مصرف زیاد چربی و نمک در غذاهای فست فودی عامل اصلی افزایش فشار خون در جوانان است. این ریز فاکتورها جوانان را مستعد بیماری تصلب شرایین کرده است. پیش از این نیز کشورهای اروپا و امریکا با بیماری‌های قلبی –عروقی در سنین پایین روبه‌رو بودند اما توانستند با اصلاح الگوی زندگی و کم کردن مصرف دخانیات سن ابتلا به تصلب شرایین را پایین بیاورند. او در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان از افزایش آمار مبتلایان به تصلب شرایین آن هم در سنین پایین پیشگیری کرد، می گوید: «باید الگوی زندگی سالم را از طریق رسانه‌های گروهی و روزنامه‌ها در جوانان و قشر متوسط پیاده کنیم. نخستین گام برای شروع برنامه تغذیه سالم، ورزش و ترک دخانیات است. همچنین تشخیص زودرس فشار خون و کنترل دیابت در افرادی که زمینه ژنتیکی دارند، مؤثر است.