پیاده روی سلامتی قلب را تضمین می کند

به گزارش شفاآنلاين ،دکتر رضا قلم قاش ،رئيس انجمن توانبخشي قلبي ايران و متخصص توانبخشی و بنیانگذار دکتر فووت (پاپزشک) در ایران ازچگونگی مراقبت ودرمان اختلالات پا واستفاده ازکفش مناسب می‌گوید:

آقای دکترقلم قاش، مي‌‌گويند پا قلب دوم آدم است ،چرا ؟

دلايل مختلفي دارد،قلب يك عضله است و اگر تحرك و ورزش نداشته باشد، ضعيف مي‌شود، راه رفتن ضامن قلب سالم است،اگر بخواهيد قلب سالمی داشته باشيد، حتماً بايددرروز به اندازه كافي پياده‌روي كنيد ،در غير اينصورت قلب ضعيف مي‌شود. ولي چرامی گویند، قلب دوم است، چون دو نوع گردش خون داريم ،يك گردش خون به طرف پائين ودیگری به سمت بالاست، قلب خون را به اندامها ( سمت پائين) مي‌فرستد،در برگشت‌،این وظيفه عضلات پاست كه با انقباض خود وريدها را تخليه مي‌كند، وقتي کسی می خوابد ، پاهايش كم كم ورم مي‌كند، به خاطر اين‌كه اين عضله كار نمي‌كند، پا ورم مي‌كند، به محض اين‌كه فعاليت مي‌كند، تخليه وريدي انجام وبازگشت وريدي تسريع مي‌شود و قلب راحت‌تر كار مي‌كند، وقتي كه قلب بدون عضلات پا كار كند، كار خيلي سخت مي‌شود ،كار قلب دوم راحت کردن كار قلب اول است،قلب اول خون را پائين مي‌فرستد ، قلب دوم به قلب اول بازمي‌گرداند ،اگر پا خوب كار نكند، قلب دچارمشكل مي‌شود،بنابراین اگر راه نرويد قلب سالم هم نداريد فقط با راه رفتن مي‌شود ،قلب سالم داشت.

برای سلامتی پا چه اصولي بايد رعايت شود؟

سؤال خوبي کردید،وقتی یک پراید می خریم ،6تا دفترچه می خوانیم تایادبگیریم که چگونه از آن نگهداری کنیم،خدا پایی به ارزش بي‌نهايت ما داده، ولی يك دفترچه برايش نمي‌خوانيم كه چگونه از آن مراقبت کنیم ویاگارانتي آن چیست .

بهداشت پا بايد از چند جهت رعايت شود، یکی به لحاظ اختلالات پوستي نظیر، زگيل، ميخچه و... بايد توسط خود فرد بررسي شود، اگر زخمی درپاداردیا ناخن هایش وضع خوبی ندارد،واردگوشت شده وعفونت می کند... بايد به پزشک مراجعه کند .

معمولا پیشگیری از بروز هر اختلال در پا از " خود غربالگري" Screening self شروع

مي‌شود،یعنی اینکه بایستی با آموزش افراد جامعه از طریق جراید و رسانه ها آنها را نسبت به بروز بیماریها مطلع کرد تا از ایجاد اختلالات و ناتوانیهای حاصله پیشگیری زود هنگام کرد.

نکته دیگر،بحث بيومكانيك است؛ اینكه آیا پا را در قامت درست قرار مي‌دهیم يا دچار صافي يا افزايش قوس هستیم ، پاشنه‌ را كج مي‌گذاریم،آمارها نشان می دهد از هر 4 نفر در دنیا 3 نفر دچار اختلالات بيومكانيك پا هستند. يعني قامت پا در راستاي صحيح نيست ، بايد بهداشت آن بررسي شود،هر كسي بايدیاد بگیردتا تشخيص دهد كه پاهايش مشكل دارد يا خیر.اگر دچار مشكل شده شروع به ورزش كند،يكي از اشكالات ما اين است كه وقتي مي‌گوييم بهداشت، یاد ميكروب و باكتري مي‌ افتیم ،بهداشت فقط ميكروب و باكتري نیست ،خيلي مسائل ديگر از جمله اختلالات قامتی نیز مي‌تواند باشد.

شايعترين بيماري واختلالات پا در ايران چيست؟

پا دردنیا تعریفش"فوت" است ،يعني از ساق به پائين رافوت می گویند ،در حالي كه در ايران مردم به اندام تحتاني پا مي‌گويند ،اگر به اندام تحتاني پا بگوييم ،می توان اظهار کرد شايعترين مشكل در ايران زانو درد است كه دو علت دارد، يكی استفاده ازدستشويي ايراني است كه خيلي به زانو فشار مي‌آورد و دوم نیز عدم مطالعه كارت گارانتي زانو است. در یک مطالعه ساده می توان دریافت که دو زانو و چهارزانو نشستن فشار بسیار زیادی را به زانو می آورد و ان را مستعد صدمه می کند، لذا بایستی حتی المقدور آن را کم کرد.

اما اگر بخواهيم در مورد شايعترين اختلال پا صحبت كنیم، شایعترین اختلالات در بيومكانيك پاست،که در قوس‌هاي كف پاوجوددارد، خودش بالذات بيماري محسوب نمي‌شود ،ولي دو مشكل جدي دارد، مصرف انرژي فرد را بالا ‌برده وفرد را زود خسته مي‌کند، و از طرف دیگر پا را مستعد پیچ خوردگی و صدمات مکرر می کند. ضمنا افراد دارای کف پا صاف یا خیلی گود دچار مشکلات ستون فقرات از جمله دیسک یا تنگی کانال خواهند شد، چون اصول استواری ستون فقرات با پایه انتقال درست نیرو از پا به آنجاست. بر طبق مطالعات اخیر، اگر اختلال قوس كف پا را اصلاح شود تا 20 درصد مي‌توانيم به ساعت كاری افراد اضافه كنيم، خصوصاً افرادي كه در كارشان وابسته به پا هستنديعني درشغل خودازپازیاداستفاده می کند ویاروي پا زياد مي‌ايستد، مثلا پليس يا معلم است. پس شايعترين اختلالات پابيومكانيك، صافي، افزايش قوس و چرخش پاشنه است.

، وقتي كف پا كج مي‌شود، زانوها خم شده و فرد دچار مشكل لگن، گودي كمر شده و ستون فقرات شكل‌اش(Sش) تغيير مي‌كندودچار مشكلات قامت مي‌شود، اعضاي بدن مثل زنجير به هم وصل است كه ما اين زنجيره را ناديده مي‌گيريم.

اختلالات پا معمولاً در چه سنی خود را نشان مي‌دهد؟

معمولاً از سن 4 سالگي كه میزان پد چربی کف پا تقليل پيدا مي‌كند، قوس‌هاي كف پا در بچه‌ها نمايان مي‌شود، آنجا اولين محلی است که می شوداینهارا بررسي كرد، بهترين توصيه اين است كه وزارت بهداشت بررسی قامتی رااجباری كند، ما اين همه فارغ التحصيل حركات اصلاحي، فيزيوتراپي، توانبخشي، كار درماني، ارتوپد فني داريم، اينها به شكل های مختلف به عنوان بخشی از كارمی توانندبچه ها راغربالگري كنند. همان طوری که چشم و گوش بچه‌ها بررسي مي‌شود، قامت و پای آنها نيز بررسي ‌شود، ابتدای سن مدرسه، زمان مناسبي است ، چون تا آن زمان بچه در خانه است و از پاهاي خودبيشتر به صورت منقطع استفاده مي‌كند، يعني 10 دقيقه بازي مي‌كند ،استراحت مي‌كند، ولي وقتي وارد مدرسه مي‌شود، مجبور است کفش پوشیده و 7 ساعت روی پا باشد،بنابراین اختلالات خود را نشان مي‌دهد، مثلاً مي‌گويد: ساق پايم درد مي‌كند، نمي‌توانم بدوم ياوقتی مي‌دوم ازبچه های دیگرعقب مي‌مانم، مچ پاهايم درد مي‌‌گيرد، مچ پايم پيچ می خورد و... اينها نشانه‌ اختلالات مختلف است، که در دبستان بايد اصلاح شود ،درغیراینصورت دوره راهنمايي ديراست.

آيا اختلالات پای زنان و مردان تفاوت دارد؟

بلی، این به خاطر اختلاف در بازي‌هايشان است،خيلي ازخانواده ها ياد گرفته اند، ازدخترها بيشتر مراقبت كنند، چون دخترها تحركشان كمتر است،به همین دلیل عضلاتشان ضعيف‌تر است ،در نتيجه اين اختلالات در دخترها شايع‌تر است. درزنان نیزبعد از بارداري روبات‌ها و ليگامان‌ها دچار كشيدگي مي‌شود، چون هورمون‌ها باعث مي‌شوند كه روبات‌ها شل شده و اختلالات بيومكانيك کف پا نیز بيشتر ‌می شود ،بنابراین زنان باردار به خاطر حفظ جنين حتماً بايد پياده‌روي ‌كنند، اما شل شدن ليگامان‌ها باعث می شودپاهايشان زود خسته ‌شده وبایدتوسط پزشک معاینه شوند و کفی و کفش مناسب تهیه کنند.

افراد چگونه می توانندمتوجه شوندکه پايشان اختلال دارد ؟

اولين كار "سلف اسکرینینگ" یاخود غربالگري است،اين روش ساده‌اي است، يك روزنامه را كف زمين باز کرده و كف پاي بچه را در آب گذاشته سپس آن را روي روزنامه می گذاريم، معمولاسه الگوي پا را نشان مي‌دهد، اگرتصویرپايك تكه یا دوتکه باشد،متوجه مي‌شويم کف پااختلال دارد ، اگرنیمچه قوسی در داخل تصویر باشد قوس کف پاحالت تعادل داردکه برای درمان بایدبه پزشك ارتوپد یاتوانبخش مراجعه کرد.

درروش دوم بچه روبه‌روی آئينه می ایستد ،چرخش پاشنه ‌را از پشت نگاه می كنيم، اگر پاشنه‌ها چرخيده باشد،پا حتماً مشكل دارد،بايد به پزشك مراجعه شود.

نكته بعدي، كساني كه اختلالاتی مانند ام اس، سكته، اختلالات نوروپاتي ، ديابتيك، بيماران غدد، دارند لحظه به لحظه بايد بررسي شوند، با يك اسکرنینگ ساده مي‌شود كار را شروع كرد.

آیااین اختلالات نشانه‌هاي خاصي دارد؟

بلي، یکی از نشانه های اصلي درد است، درد بهترين زنگ خطر و علامتي است كه خدا به انسان داده است. برای مثال در بچه‌ها سندروم درد ساق پاست، بچه مي‌گويد ساق پايم درد مي‌كند،زانودردها، حتماً بايد بررسي شود، چون معمولا این دردهااز كف پا شروع می شود.

دوم، تغيير علامت‌ها مثل تغيير رنگ و حرارت پوست مثل گرم و سرد شدن ، گرگرفتگي به خصوص در افرادي كه سن بالا یی دارند ، مثلامي‌گويند پاهايم را درزغال آتش گذاشته یاانگار دریخ فروکرده اند ،

در زانو يك بالانس بيومكانيك داريم. به محض اين‌كه مچ پا تغيير مي‌كند، توازن نيرو در زانو به هم مي‌خورد ،درد زانو، دردهاي لگني، ستون فقرات وخستگي زودهنگام پیش می آید.

چرابیماران دیابتیک دچاربیماری زخم پامی شوند؟

چون به خاطرنوروپاتی واختلالات حسی فشار های نامناسب را در پا حس نمی کنند و دیر متوجه بروز مشکل می شوند، اول پایشان زخم می شود،بعدمتوجه بیماری می شوند، این افرادبه خاطر مشکلات عروقی وعصبی به شدت درمعرض خطر هستند، بیماران دیابتی برای بررسی بیماری حتما یک باربه مراکز توانبخشی مراجعه کنند،چون به خاطروجود اختلال حسی،متوجه بیماری پا نمی شوند،ورزشکاران ودانش آموزان نیز باید پاهایشان بررسی شود تاببینند،قامت کف پایشان در راستای درست است یاخیر.

یکی ازاختلالاتی که سلامتی پاراتهدید می کندداشتن کف پای صاف است، چرا برخی افراد کف پایشان صاف است؟

دونوع صافی کف پا داریم ، صافی کف پا ساختاری یا آناتومیکال است،در این نوع ،بیماران به نوعی اختلال درساختاراستخوان های قوس کف پا دچار هستند وکف پا صاف بوده،تقریبا نمی شود کاری کرد،شاید زیر 10 در صد از افراد دچار صافی کف پای ساختاری هستند که با دادن کفش ها ی مخصوص ویک سری تمرین ها وتوصیه می توانند بااین اختلال کناربیایند ،این افرادنباید وارد کارهای عملیاتی شوند،باید کمتر از پاهایشان استفاده کنند.

نوع دیگر ،صافی کف پای، غیرساختاری است، وقتی فرد روی پنجه بلندمی شود کف پایش نشان می دهدکه قوس دارد، به خاطر ضعف عضلات کف پا، ربات های پا دچار صافی شده، این نوع صافی کف پا ،هم اکنون خیلی شایع است ،ازسن 3و4سالگی به بعد قابل تشخیص است ،در سن مدرسه بچه ها را دچارمشکل می کند،ضعف درمیزان فعالیت های ورزشی ، دردهای شبانه درساق ومچ پا ،پیچ خوردگی های مکررمچ پااز علایم این اختلال است ، این بچه ها به خاطرخستگی زود رس دچارضعف تحصیلی می شوند،که صافی کف پا در این بچه ها باید توسط متخصصین بررسی شود.

امروزه میزان صافی کف پا توسط فناوریهای جدید مثل اسکنرهای مختلف ،اندازه گیری ومیزان این اختلال تشخیص داده می شود سپس براساس آن برای بیماری کفی ساخته می شودکه این کفی به دقت قوس را جبران می کند و فشارها را متعادل می نماید.

آیا ژنتیک هم در صافی کف پا نقش دارد؟

بلی، ، ژنتیک درصافی کف پای ساختاری به شدت اثردارد ، در صافي کف پای غير ساختاري هم از طريق توده عضلاتي تأثير دارد ،بررسی هانشان می دهد ، نسل حاضر حجم توده عضلانی بدن خود را از نسل قبل به ارث برده است ، وقتی پدرومادر بچه ورزشکارهستند،بچه هایی باتوده عضلانی بیشتر به دنیا می آورند درنتیجه اختلالات قوسی کف پا کمتر می شود یاوقتی پدر ومادر ضعیف هستندوحجم عضلانی شان پایین است ،بچه های ضعیف تر به دنیا می آورند.البته در نظر داشته باشید این فقط یکی از عوامل تاثیر گذار است.

آيا چاقي هم در صافي كف پا تأثير دارد؟

بله،تمام اينها، تعامل ميزان فشاري است كه با تماس زمين به مچ پا مي‌آيد ، ما فشاري كه در كف پا حس مي‌كنيم،میزان فشاري است كه خودمان به زمين وارد مي‌كنيم، پس هرچه وزن سنگين‌تر باشد، فشاري كه به كف پا مي‌آيد بيشتر است، به همین دلیل بچه‌هاي چاقی که دچار صافی کف پا هستند، خيلي بيشتر در معرض خستگي زودتر، فشار به ساق پا، دردهاي شبانه، پيچ خوردگي های مكرر و اختلالات مچ‌پا زياد هستند.

چند درصد مردم دچاراختلالات صافي كف پا هستند؟

طبق آمارها هم‌اكنون کشور ما در بین 10 كشور اول جهان از نظر شیوع اختلال در کف پا است.

برای کاهش صافی کف پا چه راهکاری پیشنهاد می کنید، آيا از نظر توانبخشي راهکاری وجود دارد که ميزان مبتلایان به صافی کف کاهش یابد؟

بهترين توصيه اين است كه پارك‌هايي براي بچه‌ها در مهد‌كودك‌هاومدارس ايجاد شودتا بچه‌هاپابرهنه در آنجا بازي كنند، بهترين راه ورزش درماني است،من شعاری دارم " هر نسخه دارو، يك نسخه ورزش"، معتقدم هر اختلالي را مي‌شود با ورزش درمان كرد، اگر در مهدكودك يك استخر شن درست كنيم تابچه‌ها با پابرهنه در ماسه‌ها بازي ‌كنند، بيشتر اختلالات صافی کف پا درمان مي‌شود.

نکته دیگر،این که كفش‌ مناسب براي بچه‌ها تهیه كنيم،كفش مناسب‌كفش گرانی نیست، كفش توليد ايران خيلي بهتر از كفش‌هاي چيني است. كفش‌هاي چيني ساختار ضعيفي دارد وتنفس خوبي نداردکه این جای نگرانی دارد،طی روز بچه هارا تشويق كنيم از پشت رايانه ها بلند شده وبازي كنند، روزی چند دقيقه روي پنجه و پاشنه راه بروند.

مردم چه اصولي را بایددر خريد كفش رعايت كنند ؟

بزرگترين اشتباه ما، انتخاب غلط است ما كفش را براساس ظاهر و رنگ انتخاب می کنیم ،در حالی که برای انتخاب نوع کفش تعريفي داریم.«چه كفشي، براي چه كسي و كجا»، كفش سالم، تعريف بخصوصي دارد، كفش سالم همیشه به شكلي که ما مي‌گوييم،نیست.

ما مي‌گوييم كفش پاشنه بلند (سَم است)، در حالیکه براي یک خانم درمجلس عروسي، بهترين دوا است چون مغزش را درمان مي‌كند، ولی باید بلد باشدکه چگونه از آن استفاده کند، با آن كفش ها فقط حق دارند چند قدم راه رفته و برگردد، ولي كفش عمومي براي افراد ی که می خواهند دركارهای روزانه به طور دایم ازآن استفاده كنند،شرایطی دارد، اين كفش بايد انعطاف پذیری کافی داشته باشد.ارتفاع پاشنه کفش (ازلحاظ زیره)بايدبه اندازه پهنای دو انگشت خود فرد باشد.

از لحاظ رويه، حتماً بايدمیزان حجم داخل پنجه كافي باشد(کفش نوک تیزممنوع است )تا پنجه راحت در كفش قرار بگيرد.

افرادچه نوع کفشی راباید انتخاب کنند، ‌بنددارخوب است يا بدون بند باشد،اینها چه مزایایی نسبت به هم دارند؟

در مرحله اول بایدقوس كف پاي فرد بررسي شود، اگر صاف بود، هر چی خواست مي‌تواند بپوشد، به شرطي كه ازكفي طبی داخل كفش استفاده کند و کفش فضای کافی برای جا دادن کفی داشته باشد، ولي اگر کف پاصاف نبود ،نمي‌تواندکفش غير بندي بپوشد، يعني كساني كه دچار قوس بیش از حد در كف پا هستند حتماً بايد كفش بندي بپوشند، آنهايي هم كه کف پاي متعادلی دارند، مطابق سليقه‌شان هرچه دوست دارند، می پوشند، به شرطي كه کفش "تو باكس"‌ (پنجه)کافی داشته باشد ،درموردبندي و غير بندي نيز براساس قوس كف پايشان تصمیم بگیرند، در مورد ساق دار و بدون ساق بودن هم، براساس چرخش پاشنه تصميم بگيرند، اگرپاشنه چرخش داشته باشد، بايد كفش پاشنه دار بپوشند تا مچ پا بهبود يابد.

ورزشکاران ومردم عادي در زمان پياده روي از چه نوع كفشی بايد استفاده كنند؟

کفش ورزشی بحث اش تخصصی است،افراد بايد مطابق ورزشي كه انجام می دهندكفش بپوشند،دوچرخه سواری یک نوع کفش لازم دارد،پیاده روی هم نوع دیگر نیازدارد، ولي افرادی که ورزش همگانی مي‌كنند،بایداز كفش‌هاي قابل انعطاف،ارتفاع پاشنه پا به اندازه دوانگشت و پنجه مناسب استفاده کنند.البته زنانی که کتانی هایی می پوشندکه ارتفاع پاشنه با پنجه یکی است، منتظرعوارض آن در طول زندگی خصوصا زمان بارداری باشند.

ايا كفش‌هاي زمان بارداري با حالت عادي فرق دارد؟

بله. زنان باید در دوره بارداری از کفش هایی استفاده کنند( كتاني تنيس)که از لحاظ ساختاري ، انعطاف پذير، ارتفاع پاشنه، توباكس خوب داشته باشد،در تابستان توري و قابلیت تنفس داشته باشدودرزمستان جنس هایی که چرمي اند و در دويدن آب نفوذ نمي‌كنند.

نوع دیگرکفش هایی است که ما به آنها "راکر باتن" rocker bottom shoe می گوییم،یعنی کفش هایی که انحنا در پاشنه دارند، فقط براي پياده روي استفاده مي‌شود،بعد از پياده روي بايد عوض شود آن هم به شرطي كه جنس و كفی خوبی داشته باشند ، گاهي مشاهده مي‌شود مردم با اين نوع كفش‌ها سركار مي‌روندکه مناسب نیست، چون فردوقتی ایستاده ،وزنش روبه عقب می رود ومجبور است برای حفظ تعادل از عضلات جلو ساق پا استفاده کند،در نتيجه خيلي زود خسته مي‌شود.

كفش‌هاي تنگ چه عوارضي دارند؟

وقتي که فرد كفش تنگ مي‌پوشد، انگشتان روي هم قرار مي‌گيرند، يكي از اختلالاتش برآمدگي يا قوز شست پا (هالوس والگوس ) است که پا دچار زائيده شده وفرد به‌خاطر اختلالات قوسي در كف پا، دچار پيچ خوردگی مي‌شود، کفش های تنگ، گردش خون رادرپا بهم ‌زده و پا خوب نمي‌تواند،تغذيه کند، در نتيجه مواد زاید دفع نمی شود،پاها دچار مشكل مي‌شود. همچنین اختلالات استخواني ايجاد کرده و انگشتان را بي‌مورد فشار مي‌دهد،درنتیجه دچار اختلال پوستي مثل ميخچه و..مي‌شوند، نکته آخر این که اگر بیمارديابتيك باشد به سرعت دچار زخم شده و مرگ را براي خودش رقم مي‌زند.

آیااستفاده از کفی های عمومی که هرروزتبلیغ می شود درسلامتی پااثردارد؟

ميزان قوس كف پای فرد ، مثل اثر انگشت متناسب خودش است ،موارد استفاده از كفي کفش را بايد مراكز درماني مشخص کنند چون كف پاي بیمارباید اسکن وقوس‌اش اندازه گيري شود تادر صورت نیازكفي طبی داخل کفش تخصصی برايش ساخته شود، استفاده از كفي عمومي غلط است زمان آن سرآمده نبايد كفي کفش در داروخانه فروخته شود، اکنون برای این کار مانند دارو کار تخصصی و در مراکز تخصصی پا انجام می شود.

كفش كودكان بايد چه اصولي داشته باشد؟

اصولي كه براي كفش عمومي بیان کردم، کفش كودكان نيز بايد رعايت شود، چون بچه‌ها، نبايد كفش مُد و فشن بپوشند، متأسفانه نوجوان‌های ما امروز مي‌خواهنداز بزرگترها تقلید کرده و كفش فشن بپوشند، اين كاملاً اشتباه است بچه‌ها، دانش آموزان ودانشجوهابايد كفش عملكردی بپوشند یعنی کفشی که خصوصیات انعطاف پذیری وتوباکس کافی داشته باشد، كفش فشن فقط براي مجالس است.

توليد كننده ها بايد چه شرايطي رابرای تولید کفش رعایت کند ؟

توليد كننده بايد بدانند كه امروزه همه چيز علمي شده وتوليد كفش يك موضوع صددرصد علمي است، توليدکننده بايد با صنعت وپزشكي گره بخورد تا متخصصان به آنها الگو داده و كفش رابراساس اصول علمی توليد کنند.

....توصیه آخر؟

مردم آن جمله را "من به‌اندازه كافي پول براي خريدن جنس ارزان ندارم "را رعايت كنند و يك مقدار بيشتر به پايشان توجه کرده و خود را معلول نکنند.

گفتني است مركزتخصصي بيماري هاي پا-دكترفووت-درتهران -خيابان ملاصدرا،تقاطع شيراز آماده ارايه خدمات به مراجعين مي باشد.تلفن تماس 88049000

گفتگو:رحمان احمدي