حمید مستخدمین حسینی
جامعه‌شناسی درمانی بر مبنای پژوهش و شناخت مسائل به فهم عمیق و کاربردی مشکلات و روابط و ساختارهای اجتماعی دست یافته و بر مبنای آن تغییرات مثبت را دنبال و نسبت به مداخله در سطح فردی ، گروهی ، سازمانی و اجتماعی اقدام می نماید.
شفاآنلاین:سلامت>جامعه‌شناسی درمانی یا Clinical Sociology
به‌عنوان شاخه‌ای از جامعه‌شناسی کاربردی شناخته شده است که با استفاده از
نظریه ها و نتایج پژوهش های جامعه شناختی به دنبال شناخت و حل مسائل
گروهی،سازمانی و اجتماعی بوده و از جمله اهداف آن بهبود شرایط و ایجاد
تغییرات مثبت در زندگی روزمره می باشد .
اولین بار جامعه شناسی درمانی در
سال ١٩٣١ توسط جامعه شناس آمریکایی مرتبط با مکتب شیکاگو ، لوئیس ویرث،
نامگذاری شده است که قابل ذکر است حوزه و دانشی متفاوت از جامعه شناسی
پزشکی و سلامت می باشد. جامعه‌شناسی درمانی بر مبنای پژوهش و شناخت مسائل
به فهم عمیق و کاربردی مشکلات و روابط و ساختارهای اجتماعی دست یافته و بر
مبنای آن تغییرات مثبت را دنبال و نسبت به مداخله در سطح فردی ، گروهی ،
سازمانی و اجتماعی اقدام می نماید. امروزه جامعه ایران با مسائل و مشکلاتی
روبرو است که مسائل ریشه در جمع ،گروه و جامعه داشته و تا حدود زیادیاز
حیطه فردی خارج است و پیداست که تقلیل امر جمعی به امر فردی نه تنها مشکلی
را تا به امروز حل نکرده بلکه بر پیچیدگی های آن اضافه نموده است مسائلی
چون : خودکشی، اعتیاد ، انواع خشونت ها و پرخاشگری و… اگر امروزه نتوانیم
با شناخت و تکنیک های حل مسئله ، مشکلات و بیماری هایی که ریشه در اجتماع
دارد را درمان نماییم به مانند آتش زیر خاکستر به تمامی حوزه های زندگی
جمعی کشیده و در آینده مشکلات و مصائب عدیده ای را با خود به ارمغان خواهد
آورد . امروزه در دنیا جامعه شناسان درمانی با تحقیق و پژوهش و همکاری با
نتایج دیگر علوم مرتبط و بخصوص متخصصینی چون روان شناسان ، مردم شناسان ،
مدیران سازمان ها و… با آگاهی بخشی به مردم ، انواع مداخلات فردی و جمعی ،
ارزیابی مداخلات و آموزش و تربیت متخصصان جدید به حل مسائل بیمارگونه
اجتماعی هم در سطوح خرد نظیر سازمان ها و شرکت ها و هم سطح کلان کمک شایانی
می نمایند . به نظر می رسد تاکنون بدلایل ذیل مدیران سازمان ها و مسئولین
امر بخصوص در حوزه سیاست گذاری های عمومی و آسیب های اجتماعی آنگونه که
باید و شاید از این علم استفاده نکرده اند :
– عدم آگاهی و شناخت کافی از ماهیت و کاربردهای جامعه شناسی و جامعه شناسی درمانی از سوی مسئولین و متولیان امر– تسلط جامعه شناسی نظری بر سپهر و میدان های نهادهای آموزشی و دانشگاهی
– عدم حمایت های لازم از سوی نهادها و سیستم
– کم کاری از سوی جامعه شناسان ایرانی بخصوص جامعه شناسان کاربردی در شناساندن و کاربردی نمودن جامعه شناسی درمانی .البته در این خصوص می بایست تلاش های پرفسور ابوالحسن تنهایی را در شناساندن و کاربردی نمودن جامعه شناسی درمانی و رویکرد فرود به زمین در ایران را ارج نهاد.
با عنایت به موارد ذکر شده می توان نقش و کاربرد جامعه شناسی درمانی در حل مشکلات اجتماعی و آسیب های فردی و جمعی را به صورت اجمالی چنین عنوان نمود :
– شناخت و فهم مسائل و مشکلات در سطح خرد و کلان ، مداخله و تجویز نسخه و درمان
– مشکلات نهادهای اجتماعی بخصوص نهاد خانواده : با عنایت به اینکه نظریه ها و نتایج پژوهش های بسیاری نشان داده است که علت و ریشه بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی امروز به اختلال در کارکرد نهاد خانواده می رسد که نتوانسته است هنجارها و قواعد اجتماعی را در پروسه جامعه پذیری به افراد انتقال دهد و یا با نظارت و کنترل ،فعالیت های اعضای خود را در جهت قواعد جمعی هدفدار نماید( نظریه کنترل اجتماعی هیرشی ، پیوند افتراقی ساترلند و..) بنابراین با مداخله و شناسایی و فهم بومی مشکلات خانواده امروزی میتوان امیدوار بود با استفاده از روش های خاص جامعه شناسی درمانی هم به حل تعارضات و حل مشکلات کمک نمود و هم از آسیب های بسیاری پیشگیری نمود.
– مسائل مرتبط با نهادهای آموزشی : آمار میانگین معدل دانش آموزان دوران دبیرستان در سال های اخیر، خودکشی دانش آموزان ، کاهش انگیزه اساتید ، مربیان و معلمین ،آسیب های اجتماعی مرتبط با دانش آموزان،سرقت ادبی Plagiarism از سوی اساتید و دانشجویان و .. نشان از مشکلات حاد در نهاد های آموزشی دارد که حضور جامعه شناسان درمانی را دوچندان می کند.
– پیشگیری و حل مسائل اجتماعی : پرخاشگری و خشونت ،اعتیاد ،خودکشی و ..امروزه دیگر یک مشکل فردی نیست بلکه نتیجه اختلال در کارکرد نهادهای اجتماعی و فرهنگی و..می باشد.
– آموزش و تربیت جامعه شناسان درمانی برای حل مشکلات مرتبط با بیماری های گروهی و اجتماعی
به نظرمی رسد در تمامی حوزه های اجتماعی و فرهنگی به اندازه کافی چه در سطح خرد و چه در سطح کلان از سوی سازمانهاو نهادهای آموزشی و پژوهشی؛تحقیقات و پژوهش های مفصلی انجام پذیرفته است که نتایج اکثر آنان در قفسه های کتابخانه ها خاک می خورد. آنچه امروز به آن احتیاج مبرم داریم جدا از پژوهش های جدید کاربردی و هدفمند،کاربست نتایج پژوهش های انجام پذیرفته درجامعه می باشد به نحوی که مردم در زندگی روزمره بتوانند نتایج آن را مشاهده نمایند و این امرضرورت حمایت و جدی گرفتن علوم اجتماعی و بخصوص جامعه شناسی،جامعه شناسی کاربردی و جامعه شناسی درمانی را از سوی مدیران و مسئولین در جامعه امروز ایران نشان می دهد.
*عضو شورای جامعه شناسی کاربردی انجمن جامعه شناسی ایران
نظرشما
آخرین اخبار