مطابق با ماده یک کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل، به هر فرد انسانی زیر ۱۸ سال کودک گفته می‌شود
شفاآنلاین:عمومی>در عصر ارتباطات دیجیتال، اینترنت به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما، به ویژه برای کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. با گسترش پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسانی فوری، جوانان اکنون دسترسی بی‌سابقه‌ای به اطلاعات، ارتباطات و بیان خلاق دارند. با این حال، در کنار این مزایا، تهدیدهای بسیاری قرار دارد و یک واقعیت شوم نهفته است به نام بهره‌کشی و سوءاستفاده از کودکان به صورت آنلاین. به گزارش شفا آنلاین: دکتر محمدمهدی سیدناصری در ابتدا به تعریف کودک پرداخت و گفت: «مطابق با ماده یک کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل، به هر فرد انسانی زیر ۱۸ سال کودک گفته می‌شود. از سال ۲۰۱۰ میلادی ما شاهد گسترش پدیده فضای مجازی اینترنت و محیط دیجیتال در زندگی افراد بشر هستیم. همین اینترنتی که امروز یکی از پدیده‌های شوم و تهدیدکننده بشر به‌خصوص کودکان قلمداد می‌شود، در آن سال به‌خاطر اینکه توانست چشم جهانیان را به سوی اتفاقات ۲۰۰۸ در آمریکا در خلال انتخابات و خیلی اتفاقات دیگر مانند زلزله هائیتی و... باز کند، قرار بود به عنوان برنده جایزه صلح نوبل انتخاب شود. اما از سال ۲۰۱۵ با توجه به برخی تأثیرات منفی کم‌کم شاهد وضع قانون و قانون‌گذاری برای حضور افراد به خصوص کودکان در فضای مجازی بودیم». او ادامه داد: بزرگ‌ترین آسیبی که فضای مجازی بر حقوق افراد وارد می‌کند، نقض حریم شخصی افراد است. ما باید بپذیریم که فضای مجازی و اینترنت فواید بسیاری دارد اما در کنار آن مضرات و آسیب‌های بسیار زیادی نیز دارد. یکی از بزرگ‌ترین مضرات، نقض حقوق افراد است. یونیسف به عنوان صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ طی گزارشی اعلام کرد: «در کنار جنگ، در کنار تحولات اقلیمی، در کنار تورم و مشکلات اقتصادی، فضای مجازی یکی از ابرچالش‌های حقوق کودکان است». پس ما می‌توانیم بگوییم فضای مجازی بزرگ‌ترین تهدید بعد از جنگ جهانی دوم برای حقوق کودکان است و مشکلات و تهدیدات بسیاری را برای کودکان در زمینه‌های مختلف به وجود آورده است». دکتر سیدناصری نسل زد و آلفا را بومیان فضای مجازی دانست و گفت: «ما به دهه هشتادی‌ها و نودی‌ها می‌گوییم هیولا یا نسل پرچالش، اما این‌گونه نیست. ما به خوبی نتوانسته‌ایم با نسل زد و کودکان نسل آلفا ارتباط برقرار کنیم. کودکان و نوجوانان نسل زد و آلفا بومیان اینترنت هستند. نسل زد یعنی افرادی که از سال ۱۹۹۱ میلادی یا ۱۳۷۰به دنیا آمده‌اند و تا سال ۲۰۱۰ میلادی تولدشان به پایان رسیده است. کودکانی که از ابتدای شروع زندگی خودشان، اینترنت وارد زندگی‌شان شده است. کودکان نسل آلفا یعنی کودکانی که تولدشان از ۲۰۱۰ میلادی شروع شده و تا سال ۲۰۳۰ ادامه پیدا خواهد کرد. بعد از شیوع ویروس کرونا و خلق فناوری بلاک‌چین، زندگی بشر وارد فضای جدید شد؛ یعنی زندگی خود را می‌توانیم به دو قسمت قبل و بعد از کرونا تقسیم کنیم. فناوری بلاک‌چین قرار بود در ۱۰ سال آینده به منصه ظهور برسد اما شیوع کرونا و بعد آن قرنطینه‌ها و محدودیت‌ها، بشر را به سمتی برد که سریع‌تر کلاس‌های آنلاین را برگزار کند و جلسات خانوادگی و کاری بتواند در بستر محیط دیجیتال حضورشان را تسهیل کنند». نظارت بر استفاده کودک از فضای مجازی
این فعال حقوق کودکان نبود نظارت صحیح در استفاده از فضای مجازی را یکی از عوامل بروز تهدید علیه کودکان دانست و گفت: «یکی از مشکلات ما در استفاده کودکان از فضای مجازی نبود نظارت درست است. ما برای حضور کودکان در فضای مجازی دو ناظر مهم را متصور هستیم:
یک نقش دولت به عنوان نهاد متولی که دولت‌ها را مکلف می‌کند تا فضای مجازی را آسیب‌شناسی کرده، وضع قانون کنند و هنجارسازی کنند، اما ما نمی‌توانیم منتظر عملکرد دولت و نهادهای قانون‌گذار باشیم لذا نقش دوم که خانواده است بسار پررنگ‌تر است.
نقش نهاد خانواده بسیار مهم است. اول اینکه خود پدر و مادر باید سواد دیجیتال خود را بالا ببرند و بعد از آن شناخت درستی از کودکان نسل آلفا و زد به دست آورند. با بگیروببند و محدود‌سازی و اینکه کودک را از حضور در فضای مجازی منع کنید کار درست نمی‌شود. هر چه انسان را منع کنی حریص‌تر می‌شود. با این نسل این‌گونه نمی‌توان رفتار کرد در غیر این صورت محکوم به شکست هستید». با توجه به اینکه در فضای مجازی که امروز با آن مواجه هستیم از هر سه کاربر یکی کودک است، این استاد دانشگاه به بیان برخی تهدیدات فضای مجازی به صورت خلاصه پرداخت و گفت: «بازی‌های خشن رایانه‌ای: خشونت از طریق بازی‌های رایانه‌ای اولین تهدیدی است که در فضای مجازی روح و روان کودکان را تهدید می‌کند.
فحشا و فساد: بحث فحشا و فساد دیگر تهدید فضای مجازی است که خود این مورد بی‌بندوباری، پورنوگرافی و هرزه‌نگاری را در زندگی کودکان افزایش می‌دهد.
استفاده از مواد مخدر و روان‌گردان‌ها: اینترنت در کنار عادی‌سازی استفاده از مواد مخدر و روان‌گردان موجب شده که سن استفاده از آن پایین بیاید و همچنین می‌توانیم به اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای و اعتیاد به فضای مجازی اشاره کنیم.
کلاهبرداری: بحث کلاهبرداری بر اثر اعتماد به دیگر کاربران دیگر تهدیدی است که کودکان را در فضای مجازی تهدید می‌کند.
بلوغ زودرس: مهم‌ترین تهدید در فضای مجازی برای زندگی کودکان ایجاد بلوغ زودرس است. متأسفانه ما شاهد این پدیده بسیار بد در جامعه هستیم که این بلوغ زودرس در زندگی کودک و نوجوان اثرات منفی بر رشد طبیعی روان و جسمشان دارد. بلوغ زودرس باعث انزوا و بروز افسردگی در کودک شده و در بیشتر پرونده‌های این‌چنینی ما شاهد بروز رفتارهای غیرمتعادل در کودک هستیم.
دوری از مجامع علمی و مذهبی: از دیگر تهدیدهای فضای مجازی می‌توان به عدم تمایل یا کم‌رغبتی کودکان به انجام واجبات و عدم حضور در مجامع و مجالس علمی و مذهبی اشاره کرد.
افت تحصیلی: استفاده زیاد از تلفن همراه برای بازی، دیدن کلیپ و موسیقی یک اعتیاد خاص به وجود می‌آورد و این عامل موجب بی‌خوابی، کاهش مطالعه درسی و غیردرسی و بروز یک پدیده بسیار بد به نام افت تحصیلی می‌شود به نحوی که در حال حاضر یکی از ابرچالش‌های نظام آموزش و پرورش ما، بحث افت تحصیلی شده است.
