پوست خربزه ارزی، زیرپای دولت چهاردهم

بعد از سالها کش و قوس بر سر واردات خودرو در آخرین روزهای عمر دولت سیزدهم امر بر آنها مشتبه و ناگهان آیین نامه واردات خودرو نهایی و تصویب شد. اما مشکل واردات خودرو، آیا آیین نامه است؟ یا کمبود ارز؟ در نهایت اینکه چرا این آیین نامه پوست خربزه ای است برای دولت پزشکیان؟

کنترل بازار ارز

مدت هاست که ثبت سفارش کالا بسته است. دولت ارز لازم برای واردات در اختیار ندارد اما ناگهان با تصویب آیین نامه واردات خودرو، قرار است حجم عظیمی از تقاضا برای ارز را هم به بازار وارد کنند.

مسدود کردن ثبت سفارش ها از ابتدای امسال با این هدف انجام شد که تقاضا برای ارز کاهش پیدا کند و در نتیجه قیمت دلار افزایش پیدا نکند. از سوی دیگر، دولت سیزدهم قصد دارد با کنترل بازار تقاضا قیمت ارزی که به دولت بعد تحویل می دهد را، پایین نگه دارد.

این اما یک طرف ماجراست. طرف دیگر افزایش تقاضا برای واردات خودرو خواهد بود. وعده ای که تمام اصولگرایان در هر انتخابات در سالهای اخیر، آن را به مردم می فروشند.

ممنوعیت واردات خودرو

برای درک موضوع باید به عقب برگردیم. به سال 94 و توافق برجام که باعث شد امیدی در مردم برای حضور برندهای روز و با کیفیت خودروی دنیا در ایران شکل بگیرد. وضعیت به گونه ای پیش رفت که مردم دست به تحریم خرید خودروهای داخلی زدند. انبارهای ایران خودرو و سایپا پر شد از خودروهای صفر که مردم آن را نمی خریدند. دولت وقت ناچار شد با دادن یک خط اعتباری کلان، خودروهای این خودروسازان را به صورت اقساطی و با شرایطی بسیار ارزان به مردم بفروشند.

یک سال بعد در زمستان سال 95 نعمت زاده وزیر وقت صمت، واردات خودرو را ممنوع اعلام کرد. از آن تاریخ تا آذر ماه 1396 فشارها برای آزادسازی واردات خودرو ادامه داشت، تا آنکه محمدباقر نوبخت در گفتگو با روزنامه شرق صراحتا گفت که «درخواست ممنوعیت واردات خودرو از سوی مقامات عالی نظام به دولت اعلام  شده است» برهمین اساس هم بود که بعدها وقتی مجلس یازدهم قانون واردات خودرو را تصویب کرد، هیات عالی نظارت بر سیاست های کلی نظام مانع از اجرای آن شده بود.

با این حال تلاش وارداتچی‌ها به همراه نمایندگان آنها در مجلس ادامه داشت. آنها تشنه سودهای کلانی بودند که در سایه واردات خودرو خوابیده است.
تصمیم سال 95 برای دورانی بود که تولید در داخل می توانست تقاضا را پوشش دهد. همچنین شرایط مناسبی برای همکاری ایران با خودروسازهای مطرح دنیا فراهم شده بود که ممنوعیت واردات بر پایه همان اعمال شد. اما دست بر قضا ترامپ در بهار 97 از برجام خارج شد و شرکت هایی که برای حضور در ایران مهیا شده بودند، عقب نشینی کردند. از آن تاریخ به بعد هم اصل مشکل واردات خودرو، بیش از آنکه به قانون مربوط باشد به کمبود دلار برای واردات باز می گردد.

افزایش تقاضا برای ارز

حالا این سد قانونی واردات خودرو برداشته شده و دلالان وارد کننده خودرو نیازمند ارز هستند تا واردات را کلید بزنند. چشم امید آنها به ارزی است که دولت به تولیدکنندگان خودروهای چینی در ایران اختصاص می دهد.

بنابراین صورت مساله به صورت خلاصه و واضح این است: منافع مردم بهانه است و خواهیم دید که قیمت خودرو تنها برای مدت کوتاهی کاهش پیدا می کند. دعوای اصلی بر سر 8 میلیارد دلار ارزی است که تا به حال به واردات و مونتاژ خودروهای چینی اختصاص داده میشد، حالا قرار است دلالان خودرو از آن بهره مند شوند تا عده ای نوکیسه ماشین های خارجی خودشان که قدیمی شده بود را به روز کنند. 

این میان اما مردم عادی و طبقه متوسط و محروم و دولت پزشکیان در روزهای اول هستند که آسیب می بینند. چرا؟ دلیل آن روشن است؛ بازار واردات خودرو تقاضا برای ارز را افزایش می دهد و با افزایش تقاضا قیمت دلار افزایش پیدا می کند و به دنبال آن همه چیز گران میشود.