ماندگاری شیرمادر در یخچال و فریزر چقدر است؟/جدول

به گزارش شفا آنلاين،گاهي لازم مي‌شود مادر، شير خود را بدوشد و به وسيله فنجان، قاشق، قطره‌چكان، سرنگ و يا حتي لوله معده به كودك بخوراند از جمله:

الف) نوزاد نارس و يا بيماري كه در بيمارستان بستري است و نياز به شير مادر دارد. در مورد اين نوزادان توصيه مي‌شود در اولين فرصتي كه مقدور باشد نوزاد بتواند پستان‌هاي مادر را ولو پس از تخليه كامل و حتي براي مدت كوتاه هم كه شده بمكد تا هم پستان‌هاي مادر تحريك شود و هم نوزاد مكيدن را تمرين كند.

ب) آن دسته از شيرخواراني كه به دليل نقايص مادرزادي مانند شكاف بزرگ كام قادر به مكيدن مستقيم پستان نيستند.

ج) مادري كه در خارج از منزل اشتغال دارد و به هيچ‌وجه امكان تغذيه مستقيم شيرخوار در ساعت كار براي او وجود ندارد و يا مجبور است مدتي از فرزندش دور باشد. در اين صورت مادر بايد هر 3 ساعت يك بار هر دو پستان خود را بدوشد و شير را در يخچال و يا يخدان نگهداري كند و در پايان ساعت كار آن را در يخدان كوچكي به منزل منتقل كند.

آمادگي اوليه براي دوشيدن شير

زماني از روز را مي‌توان براي دوشيدن شير انتخاب كرد كه پستان پر از شير باشد در بيشتر مادران صبح‌ها پستان‌ها پرتر است ولي عملا در هر موقعي از روز مي‌توان پستان‌ها را دوشيد. براي مثال مي‌توان از هر وعده تغذيه شيرخوار، شير اضافي همان پستاني كه كاملا تخليه نشده و يا پستاني كه شيرخوار از آن شير نخورده است را دوشيد و ذخيره كرد. بهتر است 10 - 20 دقيقه قبل از شروع دوشيدن شير، مادر كمي استراحت كند و يك نوشيدني مثل آب‌ميوه و ترجيحا نوشيدني‌هاي گرم (به جزه قهوه) مانند شير، چاي كم‌رنگ يا سوپ بخورد.

 مايعات گرم بيشتر از مايعات سرد به ترشح شير كمك مي‌كنند. مادراني كه سيگار مي‌كشند و نتوانسته‌اند آن را ترك كنند قبل از دوشيدن شير بايد از مصرف سيگار پرهيز كنند. براي بهتر جريان يافتن شير و رگ كردن پستان، قبل از دوشيدن شير توصيه مي‌شود يك حوله گرم و مرطوب به مدت 5 - 10 دقيقه روي پستان و نوك آن قرار داده شود. حمام كردن، ماساژ پستان، ماساژ ستون فقرات ناحيه پشت و يا نوك پستان هر كدام به مدت يك تا دو دقيقه هم به اين كار كمك مي‌كند. براي ماساژ پستان بايد يك دست را زير پستان و دست ديگر را بالاي آن قرار داد و با حركت يك يا هر دو دست همزمان با هم از طرف قفسه سينه به طرف نوك پستان، مجاري شير را لمس نمود تا شير به طرف مخازن آن‌كه در زير هاله پستان قرار دارند، جريان پيدا كند. وسايلي كه براي دوشيدن شير به كار مي‌روند بايد تميز و در صورت امكان عاري از ميكروب يعني استريل باشند به ويژه در موارد تغذيه نوزاد نارس و يا بيمار بستري در بيمارستان.

دوشيدن شير با دست

چون مخازن جمع كننده شير درست زير هاله پستان قرار دارند. براي خروج شير بايد روي اين قسمت فشار وارد شود نه به نوك يا قسمت‌هاي ديگر پستان زيرا فشار دادن نوك پستان نه تنها سبب جاري شدن شير نمي‌شود، بلكه موجب ترك خوردگي، سوزش و نازك شدن پوست نوك پستان هم مي‌شود.

از مالش و فشاردادن (چلاندن) پستان و يا فشار دادن و ساييدن انگشتان به روي پوست پستان نيز بايد پرهيز نمود. در اين روش، انگشتان دست بايد طوري قرار گيرند كه انگشت شست در بالاي لبه فوقاني هاله و انگشت اشاره و انگشت مياني درست در لبه تحتاني هاله پستان و روبروي انگشت شست باشد اول بايد پستان را كمي به طرف قفسه سينه بود و سپس به طرف جلو آورد تا ضمن فشردن هاله كه همراه با حركات غلتكي انگشتان در اين ناحيه است شير به آساني خارج شود. با قرار دادن انگشتان در جهات مختلف هاله، مجاري ديگر شير هم تخليه مي‌شوند. هنگام دوشيدن شير با دست، بايد براي جمع‌آوري شير از ليوان يا ظرف‌هايي كه دهانه گشاد دارند و قبلا جوشانده شده باشند استفاده نمود.

 گاهي لازم است ظرف تميز ديگري هم زير پستان ديگر قرار داد تا قطره‌هاي شيري كه همزمان با دوشيدن شير از پستان ديگر ترشح مي‌شود جمع‌آوري گردد.

شيردوش مكانيكي دستي

مادر با كشيدن پيستون مربوطه و يا فشردن دسته پمپ ماشه‌اي، عمل دوشيدن شير را انجام مي‌دهد اين روش بسيار ساده و تميز كردن وسايل آن نيز آسان است. دستگاه هم نسبتاً ارزان و قابل حمل است.

شيردوش‌هاي برقي

اين شيردوش‌‌ها به صورت تك قيفي يا دو قيفي (جهت دوشيدن همزمان دو پستان مادر) ساخته شده‌اند و با برق يا باطري كار مي‌كنند. گرچه بهترين وسيله براي تخليه پستان، همان مكيدن شيرخوار است ولي اين پمپ‌ها به ويژه بعضي پمپ‌هاي پيشرفته با تقليدي از دهان شيرخوار و نحوه مكيدن او طراحي شده‌اند.

 قدرت مكش آنها متغير بوده و پمپ‌هاي دو قيفي مي‌توانند مقدار بيشتري شير را در زمان بسيار كمتري از پستان‌هاي مادر بدوشند. اين شيردوش‌ها در منزل و يا محل كار مادران شاغل، قابل استفاده هستند. لازم به ذكر است بيشترين اكسي توسين از طريق مكيدن شيرخوار، در خون مادر توليد مي‌شود و ترشح پرولاكتين با پمپ‌هاي دوقيفي بيشتر از پمپ‌هاي تك‌قيفي است.


ظروف مورد استفاده و روش نگهداري و ذخيره كردن شير دوشيده شده مادر

ظروف شيشه‌اي بهترين انتخاب براي جمع‌آوري و ذخيره كردن شير هستند. چون مواد حفاظتي، پروتئين‌هاي شير و مواد ايمني بخش را به خود جذب نمي‌كنند، خراش برنمي‌دارند و به سادگي تميز شده و سبب حفاظت شير از آلودگي مي‌شوند. ظروف پلاستيكي با جنس مخصوص و سخت (پلي پروپيلن) انتخاب دوم هستند.

كيسه‌‌هاي مخصوص جمع‌آوري شير كه از جنس پلاستيك نرم (پلي اتيلن) هستند به دليل احتمال سوراخ شدن و آلودگي همچنين چسبيدن مواد حفاظتي شير به جدار آن ضمن اين‌كه براي كودكان نارس مناسب نيستند فقط براي مدت كوتاه 24 تا 48 ساعت (كمتر از 72 ساعت) در يخچال (نه فريزر) قابل نگهداري و استفاده هستند. در صورتي كه مادر بخواهد شير دوشيده شده جديد را به شير قبلي داخل يخچال اضافه نمايد بايد اول ظرف محتوي شير تازه را يك ساعت در يخچال بگذارد تا خنك شود سپس به نمونه قبلي اضافه كند. در اين صورت تاريخ مصرف از همان زمان اولين نمونه شير در يخچال خواهد بود.

حجم ظرفي كه براي فريز كردن شير به كار مي‌رود بايد 60 تا 120 ميلي‌ليتر باشد و فقط تا سه چهارم آن از شير پر شود تا جاي يخ زدن هم داشته باشد. لازم است تاريخ دوشيدن شير بر روي ظرف ثبت شود تا اول شيرهايي كه زودتر دوشيده شده‌اند مورد استفاده قرار گيرند. به مادراني كه شير دوشيده شده خود را به مهد كودك‌ها مي‌سپارند توصيه مي‌شود كه روي ظرف شير، نام كودك را هم علاوه بر تاريخ دوشيدن شير، ثبت نمايند.

مدت نگهداري

مدت نگهداري شير مادر در هواي اتاق (برحسب درجه حرارت محيط) يخچال و يا فريزر و اين‌كه آيا مورد استفاده شيرخوار سالم يا بيمار و يا نارس قرار مي‌گيرد متفاوت است. مدت نگهداري شير دوشيده شده مادر در دماي اتاق به شرطي كه دور از آفتاب، گرماي چراغ، شوفاژ، دستگاه فتوتراپي و يا بالاي انكوباتور نوزاد (در بخش نوزادان) باشد، براي شيرخوار نارس حداكثر 4 ساعت و براي شيرخوار سالم حداكثر 8 ساعت است. اگر امكان استفاده از شيري كه تازه دوشيده شده در ظرف مدت مذكور فراهم نباشد بايد آن را داخل يخچال يا فريزر (با ذكر تاريخ دوشيدن شير) قرار داد. شير دوشيده شده در جايخي يخچال معمولي، تا دو هفته و در فريزر‌هاي معمولي (18-درجه) 3 تا 6 ماه قابل نگهداري است.